Bakliyattaki kriz fırsat yaratacak

Derya EĞRİCAN GÜLEÇ

MERSİN - Dünyanın ana bakliyat üreticileri Rusya ve Ukrayna'yı soğuk hava, Kanada'yı ise az yağış vurdu. Hindistan'da da nohut rekoltesi önceki yıllara oranla düştü. Dünya bakliyat üretiminde sıkıntılı bir bekleyiş sürerken, Türkiye'de ibre tam ters yönü gösteriyor. Nisan ve mayıs yağışlarının istenilen seviyede olması halinde dünya üretimi yüzde 40 düşen kırmızı mercimekte Türkiye yüzde 20 rekolte artışı sağlayacak. Özellikle nohut ve kuru fasulye gibi ürünlerin Türkiye'de bahar aylarında ekiliyor olması rekolteler açısından beklentileri artırdı. Çiftçi bu ürünlerde desteklenirse, Türkiye dünyada oluşan açığa çare olacak, ihracat şansı doğacak.
Dünya Bakliyatçılar Birliği'nin Dubai'de yaşayan Türk Başkanı Hakan Bahçeci, DÜNYA'nın sektörle ilgili sorularını yanıtladı. Dünyanın ana bakliyat üreticileri Rusya, Ukrayna, Kanada ve Hindistan'daki gelişmeleri değerlendiren Başkan Bahçeci, "Rusya ve Ukrayna'da bu yıl kış çok sert geçti. Toprağın üzerindeki kar tabakası ağır ve uzun süreli oldu.  Yakın zamanda havalarda ısınma görmezsek yüksek su oranı ile çamurlu toprak, zamanında ekimi engelleyecek" değerlendirmesin yaptı. Bunun sonucunda mahsulde azalma ya da gecikme yaşanacağını anlatan Bahçeci, nem oranının fazlalığının da ürün kalitesini engelleyebileceğini vurguladı. Dünyanın diğer bir önemli bakliyat üreticisi Kanada'da ise kar yağışının çok daha az olduğuna dikkat çeken Hakan Bahçeci, "Eğer yeterli yağış olmazsa şu anda yeterli görünen toprak-altı nem oranı yetersiz kalabilir. Bu da üretimin tahminlerin altında olmasında önemli bir etken olabilir" dedi.
Rusya için de Kanada için de ekimlerin henüz yapılmamış olması nedeniyle yapılan yorumların sadece bir öngörü olduğuna dikkat çeken Hakan Bahçeci, mevcut durumda kesin yorum yapılabilecek tek ülkenin Hindistan olduğunu söyledi. Hindistan'ın kış mahsulünün hasadını yapmakta olduğunu ifade eden Bahçeci, bu bölgede özellikle ana bakliyat ürünü olan nohutta düşüş yaşandığını anlattı. "Ticari tahminler bu yılki üretimin geçen yıl ile aynı veya geçen yıldan daha düşük olduğunu gösteriyor" diyen Bahçeci, "Geçen seneye göre daha az ekilen kırmızı mercimekte bu sene yaklaşık yüzde 40 azalma var.  Diğer yandan sarı bezelye üretimi ticari tahminleri aştı ve üretimin geçen seneye göre yaklaşık yüzde 40 fazla olması bekleniyor" ifadelerini kullandı.

Kış öncesi Türkiye'de iyi ekim yapıldı

Türkiye'nin kış öncesi iyi ekim yaparak bir adım öne geçtiğini anlatan Hakan Bahçeci, "Türkiye'de de kış zorlu geçti" diyerek, verim artışının bundan sonraki süreçte tarlaların fazla sudan ne kadar hızlı kurtulabileceğiyle doğru orantılı olduğunu belirtti. Bahçeci, "Tarlalar kısa sürede kurumazsa fazlalık su tohumları zedeleyebilir ve Türk üreticiler bu durumda düşük kalite mahsul veya düşük rekolte ile karşı karşıya kalabilir" dedi.
Geçen yıl nohut fiyatlarındaki hızlı yükseliş nedeniyle bu yıl çiftçinin Türkiye'de daha fazla nohut ekmesini beklediklerini anlatan Bahçeci, ancak dünyada Arjantin ve Meksika gibi ülkelerde yüksek nohut üretiminin gerçekleşebileceğini ve Türk çiftçilerinin bu yıl nohutta bekledikleri gibi yüksek fiyatlar göremeyebileceğini söyledi.

Arslan: Türkiye net ihracatçı olabilir

Akdeniz Hububat, Bakliyat ve Yağlı Tohumlar İhracatçı Birlikleri Başkanı Mahmut Arslan, Türkiye'de bakliyat üretimi için kış şartlarının oldukça iyi gittiğine işaret ederek, "Nisan - Mayıs aylarındaki yağışlar da istendiği ölçüde olursa, Türkiye bu yıl kırmızı mercimekte net ihracatçı konumunda olur" dedi. Son yıllarda iklim şartlarının istenilen doğrultuda devam etmemesi nedeniyle transit ticarete ağırlık verildiğini vurgulayan Arslan, bu yıl bahar yağışlarına bağlı olarak eski dönemlerde olduğu gibi tekrar net ihracatçı pozisyonuna dönülebileceğini anlattı. "İnsanın yorganın altına girip uyuması gibi bakliyat ürünleri de karın altında uyuyor ve dinlenip gelişiyor" değerlendirmesini yapan Arslan, şunları söyledi:
"Ardından baharın gelmesiyle birlikte ürünler sağlıklı bir nesil yetişir gibi boy verip tanelenecek. İşte bu noktada verimin artması için bahar yağışları büyük önem taşıyor. Nisan - Mayıs'ta yağışlar az olursa rekolte yüksek olacak. Bu dönemde geçen yıl olduğu gibi yağış fazla olursa boy veren bitkide eğilmeler başlayıp çürüme tehlikesi ortaya çıkacak."
Bu yıl rekoltenin geçen yıla göre değil, rekoltelerin yüksek olduğu yıllara oranla daha iyi olmasını beklediklerini anlatan Arslan, "Geçen yıl ihracatımızda bir miktar düşüş yaşamıştık ancak bu yıl ekstra bir durum yaşanmazsa ihracatın çok iyi olacağına inanıyorum" diye konuştu.
Rusya ve Kanada'da ise Türkiye'den farklı olarak yazlık ürün ekildiğini anlatan Mahmut Arslan, hava şartları nedeniyle bu yıl yazlık ekimlerin gecikebileceğine değindi. Türkiye'de de benzer bir durumun söz konusu olduğunu, nohut ve fasulyenin nisan ve mayıs aylarında ekileceğini, karın yerden kalkmaması halinde rekolte azlığı yaşanabileceğini kaydeden Arslan, kışlık ürünlerde ise Türkiye'nin çok iyi noktada olduğunu anlattı.

Özdemir: Nohut ve fasulye üretimi özendirilmeli

Türkiye'de kırmızı mercimekte bu yıl rekoltelerin ümitlendirdiğini anlatan Mersin Ticaret Borsası Başkanı Abdullah Özdemir, şunları söyledi: "Kırmızı mercimek ekimi tamamlandığı için artık bu noktada yapılabilecek bir şey yok. Ancak henüz nohut ve fasulye ekimi gerçekleşmedi. Çiftçimizi asıl bu alanda ekim yapmaya teşvik edip özendirmeliyiz çünkü bu yıl dünyada her iki üründe de ciddi açıklar var ve çiftçimiz bu ürünleri ekerse iyi paralar kazanır. Bunun çok iyi anlatılması gerekiyor."
Mevcut durumda çıkmış olan Hindistan nohudunda rekolte düşüşleri yaşandığına dikkat çeken Özdemir, bu nedenle Meksika ve Hindistan nohutlarının dünyada oluşan talebi karşılayamadığını söyledi. Bu noktada Türkiye'de temmuz ayında çıkacak rekoltenin büyük önem taşıdığını vurgulayan Özdemir, "Eğer o temmuzda biz güzel bir rekolte yakalarsak bu boşluğu değerlendirip dünyaya arz edeceğiz" değerlendirmesini yaptı. Türkiye'den sonra eylülde Amerika ve Kanada'da, aralıkta ise Arjantin'de nohut çıkacağını belirten Özdemir, bu nedenle haziran ile ekim arasındaki 5 aylık boşluğun iyi değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı.
Nohutta olduğu gibi ekimi mayıs ayında gerçekleştirilecek olan fasulye konusunda da çiftçinin teşvik edilmesi gerektiğine dikkat çeken Özdemir, "Dünyada Arjantin ve Kırgız ürünleri bitti. Kırgız malı bir dahaki eylül - ekime, Arjantin ürünü ise temmuz - ağustosa kadar çıkmayacak. Türk malına hem yurtiçi hem de yurtdışında ihtiyaç var" dedi.

%40 düşüş kırmızı mercimek

Dünyada geçen seneye göre daha az ekilen kırmızı mercimekte bu sene yaklaşık yüzde 40 rekolte kaybı var.  Türkiye'de ise bu yıl kırmızı mercimek ekim alanlarında sorun yaşanmadı. Gelişme döneminde gerçekleşen yoğun kar yağışı ürünün gelişmesini de beraberinde getirdi. Gözler şimdi nisan ve mayıs yağışlarında. Arzu edilen ölçüde yağış olması halinde yaklaşık yüzde 20'lik verim artışı bekleniyor.

1500 $/ton nohut

Hava koşulları Meksika ve Hindistan'da nohudu vurdu. Rekolte düşüşü fiyatlara da yansıdı. Hint nohudunun tonu geçen yıl 800 dolardan açılıp 2 bin dolara kadar yükselirken bu yıl açılış 1.500 dolardan oldu. Son 2-3 yılda nohutta talebin karşılanamaması nedeniyle oluşan boşluğu doldurmak mümkün gözükmüyor. Bu nedenle gözler Türkiye'de temmuzda çıkacak nohuta çevrildi. Üretici teşvik bekliyor 

1200 $/ton kuru fasulye

Dünyanın önde gelen kuru fasulye üreticileri arasında yer alan Arjantin ürünleri ile Kırgız ürünü piyasalarda şimdiden tükendi. Mevcut talebin karşılanması için mayısta ekimi gerçekleştirilecek Türk ürünleri bekleniyor. Hem yurtiçinde hem de yurtdışında ciddi bir ihtiyaç bulunmakta. Türkiye'de hasat eylülde başlayacak. Geçen yıl tonu 800 - 900 dolardan açılan Arjantin fasulyesinin tonu bu yıl 1200 dolardan açıldı.

900 $/ton yeşil mercimek

Geçmişte Türkiye'nin net ihracatçı olduğu bu ürünün ekiminin son 4-5 yılda giderek azalmasıyla Türkiye bu üründe net ithalatçı haline geldi. Ürün ağırlıklı olarak Kanada'dan ithal ediliyor. Rekolte ekimin Kanada'da mayıs ayında gerçekleştirilecek olması nedeniyle tahmin edilemiyor. Ancak geçen yılın mahsulü oldukça iyi. Bu nedenle 1250 dolardan başlayan fiyatlar şu anda 850 - 900 dolarda.

1600 $/ton barbunya
 

Türkiye'de barbunya özellikle Niğde bölgesinde olmak üzere düşük miktarlarda üretiliyor. Ağırlıklı olarak Arjantin, Kanada ve Çin Halk Cumhuriyeti'nden ithalatı yapılan bu üründe de Türkiye net ithalatçı konumunda. Mevcut durumda Çin'den tonu 1600 dolar civarında alınan barbunyanın dünyada da ekimi diğer bakliyat ürünlerine oranla çok yaygın değil. Dolayısıyla Türkiye bu yıl da Çin'den ithalat yapacak

%40 artış bezelye

Türkiye'de bezelye ekimi gerçekleştirilmiyor. Türkiye bu üründe tamamen dışa bağımlı. Özellikle Amerika, Kanada ve Ukrayna'dan ithal edilen ürünün tüketimi de diğer bakliyat ürünlerine oranla Türkiye'de oldukça düşük. Dünyadaki üretimine bakıldığında ise özellikle sarı bezelye üretiminde ticari tahminlerin aşılacağı öngörülüyor.  Üründe geçen yıla oranla yaklaşık yüzde 40 artış yaşanacağı tahmin ediliyor.