'Süper emtia döngüsü' tartışması! Merkez bankaları izin vermez

Emre ERGÜL

Dış basında bir süredir süper emtia döngüsü rüzgarı yaşanıyor. Ekonomi basınının önde gelen yayın kuruluşları bir süredir aynı soruyu soruyor: “Son 130 yılda 4 kez yaşanan emtiada süper döngünün bir yenisi yakın zamanda yaşanır mı?” Kanada Merkez Bankası, emtia süper döngüsünü “emtia fiyatlarının uzun vadeli eğiliminin çok üstünde veya altında olduğu uzun bir dönem” olarak tanımlıyor. Döngü, emtia fiyat sinyalleri ile arzdaki değişiklikler arasındaki uzun gecikme nedeniyle ortaya çıkıyor.

"Piyasada beklenti var"

Küresel ekonomi yayınlarını yakından takip edenler, 1 Mayıs’tan bu yana “Süper emtia döngüsü geliyor mu?,” “Süper emtia döngüsünden kazançlı çıkmak,” “Tarih yeni bir emtia süper döngüsüne ilişkin ipucu verebilir” başlıklarını görecektir. Konuyla ilgili son gelişmeler ise global petrol piyasasının nabzını tutan Oilprice’da “Bir sonraki emtia süper döngüsü yaklaşıyor mu?” başlıklı haberde incelendi.

Süper emtia döngüsü tartışmasını emtia piyasaları uzmanı Zafer Ergezen’e yönelttim. “Bu tartışma her daim gündemimize geliyor” diye söze başlayan Ergezen son söyleyeceğini ilk başta söylüyor: “Ben şahsen yeni bir süper döngü yaşanacağını düşünmüyorum.” Emtia piyasasında 2008’den sonra likidite artışı yaşandı ve pandemide de pik görüldü. Piyasalarda bir süper döngü endişesi olduğunu kabul eden Ergezen şöyle devam etti:

"Müdahale edilir"

 “Bunu savunanların argümanları şöyle: ‘Bir tarafta enflasyon var, bir tarafta da dolar endeksinin değer kaybedecek olması.’ Bu durumda da emtiaların sürekli değer kazanacağı bir döneme girmeleri bekleniyor. Eğer enflasyon düşmezse, bir döngüye girilebilir. Ama bu merkez bankalarının enflasyonu düşürmeyeceği bir döneme denk gelirse... Bence merkez bankaları müdahale edecektir ve süper döngüye izin vermeyecektir.” “Emtialarda 2018 sonrası yüksek likidite gördük.

Merkez bankaları bunu tam azalttığında pandemi yaşandı. Negatif faizlerin olduğu uzun bir dönem yaşandı. Faiz oranları yüksek şimdi. Yeniden düşeceği ve emtiaya taleplerin yükseleceği yönünde beklentiler var. Ancak bence, faiz düşüşleri 2024’te olacak. Ama düşüş de emtialara talep de beklendiği kadar fazla olmayacak.” Süper döngünün enflasyon oranlarının yüksek, faiz oranlarının düşük olduğu dönemlerde görüldüğüne dikkat çeken Ergezen, “Ekonomilerin yavaşladığı, talebin azaldığı dönemde emtiada super döngü zor” değerlendirmesinde bulundu.

Bugüne kadar 4 süper emtia döngüsü oldu

Ekonomi tarihinde dört süper emtia döngüsü var:

1- 1899-1932: ABD’nin hızlı sanayileşmesiyle başlayıp, I. Dünya Savaşı’yla zirve yapıp, Büyük Buhran dönemine kadar devam eden döngü

2-1940-1961: II. Dünya Savaşı döneminde başlayıp, Avrupa ve Japonya’nın yeniden yapılanmasıyla devam ederek 1951’de zirve yapan döngü.

3-1970’ler-1990’lar: Enerji ve malzeme fiyatlarında artışa yol açan güçlü ekonominin dünyaya hakim olduğu döngü.

4-1996-2016: Çin’in Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) katılmasıyla beraber hızlı sanayileşmesiyle başlayan, 2008 finansal krizinde kensitiye uğrayan döngü.

 "Beklentisi olanlardan biri de GS"

Merkez bankalarının süper döngüye izin vermeyeceğinin altını çizen emtia uzmanı Zafer Ergezen, beklentinin normal olduğunu yineledi: “COVID-19 pandemisi, Ukrayna Savaşı ve fiyat artışının görülüyor olması… Bir de Amerika Merkez Bankası’nın (Fed) faiz artırımının sonuna gelmiş olması… Süper döngü başlıyor diye beklenti oluşturuyor. Beklenti normal.” Merak edilen bir diğer konu da beklentinin zamanlaması… “Beklentiyi yayanlar kim?..” Ergezen bunu bir örnekle anlatıyor: “Süper döngüyü bekleyenlerden biri Goldman Sachs… Neden olarak Çin'in büyümesini gösteriyorlar. Enerji piyasasındaki talep de ikinci neden. Ancak Çin ihracata dayalı bir ülke. Süper döngüye neden olabilmesi için malını satması gerekir ama malını alacak ekonomiler yavaşlarken bu zor.”