'Emtiada çöküş yaklaşıyor' uyarısı

Evrim KÜÇÜK

İSTANBUL - ABD Merkez Bankası'nın (Fed) tahvil alım programını yavaşlatabileceği spekülasyonları emtia fiyatlarını geri çekmeye devam ediyor. Mayıs ayında petrol, altın ve temel metaller kayıplarını artırırken, birçok yatırım bankası emtia piyasalarında 'süper döngü'nün sonuna gelindiği yorumları yapıyor. Dünya Bankası'nın önemli yetkililerinden biri de, emtia fiyatlarında bir çöküş yaşanabileceği uyarısı yaptığı ve
daha önceki fiyat artışlarından fayda sağlayan gelişmekte olan ülkelere fiyatlarda yaşanabilecek sert düşüşe karşı hazırlıklı olmaları çağrısı yaptı.
Dünya Bankası'nın Afrika Ekonomi Politikaları ve Yoksulluğu Azaltma Programları Direktörü Marcelo Giugale, CNBC'ye yaptığı açıklamada, emtia patlamasından kazanç sağlayan ülkelerin şimdi ise fiyatlardaki çöküşe hazırlanmaları gerektiğini söyledi.
Endüstriyel metaller ve petrol emtia ürünlerinin fiyatlarının yüksek seyretmesi, doğal kaynak zengini ülkelerin gelirinin artmasını sağlamıştı. Ancak daha sonra bu piyasalarda yaşanan oynaklık emtia üreticisi ülkeler için karmaşık sorunlar doğurmuştu. Örneğin 1980'lerdeki emtia krizi Latin Amerika ve Afrika ülkelerinin finansal, sosyal ve siyesi istikrarsızlık ile mücadele etmek zorunda bırakmıştı. Daha sonrasında ise fiyatların yükselmesiyle emtianın lokomotifi olduğu bir büyüme yaşamışlardı. Columbia Üniversitesi'nden Bilge Erten, ilki 1917, sonrakiler ise 1951 ve 1973'de zirve yapan üç süper döngü yaşandığını, dünyanın şu an ise dördüncü süper döngü sürecinden geçtiğini savunuyor. Her bir döngünün yaklaşık 15-20 yıl sürdüğünü belirten Erten'e göre, 2000 yılında başlayan ve 10 yılı geride kalan şu anki çıkış sürecinin, daha öncekilere benzemesi halinde beş ya da biraz daha fazla ömrü kaldı.

Bakırdakı kayıp örnek gösteriliyor

Giugale ise şu noktada dünyanın en büyük endüstriyel metal üreticisi Çin'deki verilerin fiyatların rotasını çizeceğini söyledi. Çin ekonomisindeki yavaşlama ise fiyatlar üzerinde baskı oluşturuyor. Yılbaşından bu yana yüzde 16 değer kaybeden bakır ise bu trende örnek gösteriliyor. Bakırdaki yaşananın benzeri düşüşler analistlere göre süper döngünün sona yaklaştığının göstergesi. Geçtiğimiz ay Citigroup emtia ekibi 2013'in 'emtiada ölüm çanlarının çalacağı yıl' olduğunu söylemiş, geçtiğimiz hafta da Saxo Bank'ın baş ekonomisti döngünün sönmeye başladığını belirtmişti.
Giugale, emtia piyasalarının görünümünde beklenen değişim göz önüne alındığında, birçok ülkenin finansal düzenlemelere hazırlıklı olmaları gerektiğini ifade etti. Cari açıkların kontrol altına alınması, sosyal güvenlik ve yardım sağlayabilecek bir havuz oluşturulması ve merkez bankalarının fiyat çöküşünün yaratabileceği enflasyonist baskılarla mücadele etmesine izin verecek düzenlemeler yapılması tavsiyesinde bulundu. Dünya Bankası yetkilisi ayrıca bu ülkelerin,  hizmetler ve imalat gibi farklı sektörlere yatırım yapmalarının önemine dikkat çekti.

Mayıs emtia için zor bir aydı

Mayıs ayında emtia fiyatları aşağı yönlü bir trend izledi. Petrol fiyatlarız art arda dördüncü ay gerilerken, altın ikinci ay düşüş kaydetti. Arabica tipi kahve geçen ay yüzde 6 değer kaybı yaşadı, kakaodaki düşüş yüzde 8'i buldu. Şeker de Ağustos 2012'den bu yana en büyük aylık kayıpla yüzde 6 düştü. 2013'en iyi performans gösteren ürünü olmasına karşın mayısta yüzde 8 geriledi. 19 emtianın takip edildiği Thomson Reuters Jefferies Endeksi'nde yüzde 2'den fazla düşüş kaydedildi. Geçen ayın getiri sağlayan emtia ürünleri ise bakır ve soya fasulyesi oldu. Yüzde 3 yükselen bakır, kasımdan bu yana en iyi aylık performansını gösterdi.

Pekin, metal piyasalarına geri dönüyor

[PAGE]

Pekin, metal piyasalarına geri dönüyor

Çin'in piyasalar üzerinde oldukça etkili olan stok ajansı, düşen emtia fiyatlarından avantaj elde etmek için yeniden alıma başladı. Ajans, küresel finans krizinde fiyatların çakılmasından bu yana ilk kez uluslararası piyasalardan metal satın aldı. Financial Times'ın haberine göre Çin Devlet Rezerv Bürosu, Londra Metal Borsası depolarından. stokların altıda birini oluşturan 30 bin ton nikel alımı gerçekleştirdi. Anlaşmaya yakın kaynaklara göre Çin, bakır alımını da değerlendiriyor. Çin'in bu kapsamda 200-300 bin ton bakır ithal edebileceği tahminleri yapılıyor. Rezerv Bürosu, küresel metal piyasalarının en etkili oyuncularından. 2009 başında yaptığı alımlarla fiyatlarda taban belirleyen Büro, sonraki iki yıl boyunca yüklü alımlarıyla emtia fiyatlarının fırlamasına neden olmuştu. Ancak 2011'de fiyatlar zirve yaptıktan sonra metal fiyatları düşüşe geçti ve kısmen Çin ekonomisine dair endişelerle bakır, nikel ve alüminyum son yılların en düşük seviyelerine indi. İşlemciler, Çin'in yeniden alım yapmaya başlamasının, Pekin'in ülke ekonomisinin geleceğine ilişkin beklentilerinin olumlu olduğu şeklinde yorumlanabileceğini söylüyor. Rezerv Bürosu, yerli üreticileri desteklem amacıyla geçen yıl iç piyasadan alüminyum ve çinko alırken, nikel ithalatı 2008-09 finans krizinde sonrasında başlayan alım dalgasından sonra uluslararası piyasalara ilk girişi. Nikel fiyatları 2011 başından bu yana yüzde 50 değr kaybetti ve geçtiğimiz ay 14 bin 609 dolar/ton ile yaklaşık son dört yılın en düşük seviyesine gerildi.

Petrol fiyatları 100 doların altına indi

Brent petrolü, Çin'de yavaşlama işaretleri ve arzın talebi geçeceği beklentisi ile 100 doların altını gördü. Brent tütü ham petrolün varil fiyatı, Çin ekonomisinde yavaşlama işaretleri ve OPEC'in geçen haftaki toplantısında üretim kotasını değiştirmeme yönündeki kararının arzın talebi aşacağı spekülasyonunu güçlendirmesinin ardından, son bir ayda ilk kez 100 doların altını gördü. Brent yüzde 0.7 düşerek varil başına 99.66 dolara kadar düştükten sonra fazla değişmedi. Temmuz vadeli Batı Teksas petrolü, 9 sent düşerek varil başına 91.88 dolara geldi. Fiyatlar geçen hafta yüzde 2.3 ve mayıs ayında yüzde 1.6 geriledi. Avrupa gösterge petrolü Brent ile ABD göstergesi Batı Teksas petrolü arasındaki fiyat farkı, 31 Mayıs'taki seviyesi olan 8.42 dolardan 8.57 dolara çıktı. Çin'de imalat sanayi endeksleri, küçük işletmelerin güçlüklerle karşılaştığını gösteriyor ve bu durum, dünyanın ikinci en büyük petrol tüketicisinde ekonominin ivmesine yönelik endişeleri artırıyor. Diğer yandan Petrol İhraç Eden Ülkeler Topluluğu (OPEC), 31 Mayıs'ta Viyana'da gerçekleştirdiği toplantısında, günlük 30 milyon varil olan üretim kotasını değiştirmedi. Petrolde Kanada'nın da etkisi hissedildi. Kanada'dan gelip ABD'nin Illinois ve Oklahoma eyaletlerindeki kilit noktaları besleyen Keystone boru hattının yeniden hizmete girmesi petrol arzında artışa neden oldu. Petrol arzının günlük 590 bin varil artmasına neden olan petrol boru hattı fiyatların gerilemesine etki etti.