Altın, üreticisini zengin edemedi

Evrim KÜÇÜK

İSTANBUL - Genellikle kriz zamanlarının güvenli limanı olarak görülen altın, 2012 yılında cazibesini yitirdi. Euro Bölgesi borç krizinin dolara destek vermesi altının işine yaramadı ve altın fiyatları yıl  başından bu yana sadece yüzde 0.48 yükselebildi. 2012 yılındaki zirvesinin ise yaklaşık yüzde 12 gerisinde. Analistlere göre altın fiyatlarında gerileme sürecek ve altın üreticilerinin hisselerindeki
değer kaybı bunun en önemli göstergelerinden biri.

Altın fiyatları 2008 yılından 2012’ye kadar hızlı bir yükseliş yaşarken, altın üreticilerinin borsa performansı; maliyetlerinin artması, cevher oranı yüksek altın bulmanın zorlaşması ve yatırımcıların
altına erişim için borsa yatırım fonlarını (EFT) kullanmaya başlamasıyla zayıfladı. Son aylarda altın fiyatlarındaki düşüş de altın şirketlerine yatırımın cazibesini azalttı. Şirketlerin performansının düşmesi, yönetimlerini sarsmaya başladı. Dünyanın en büyük altın üreticisi Barrick Gold’un CEO’su Aaron Regent, görevinden ayrılmak zorunda kaldı.

Wall Street Journal’ın haberine göre, altın fiyatları geçtiğimiz ağustos ayında gördüğü zirvenin yüzde 18 altına inerken, başlıca altın madencilerinin piyasa değeri aynı dönem içinde yüzde 20-40 düşüş gösterdi. HSBC, altın üreticisi şirketlerin değerlemelerinin, altın fiyatlarında daha fazla düşüşe işaret ettiğini ve fiyatlarda yüzde 14-17 gerileme yaşanabileceğini düşünüyor. Altın fiyatları ve altın üreticilerinin hisseleri arasındaki uçurum giderek açılıyor. Altın fiyatları, son yedi yılın altısında altın üreticilerinin hisselerinden daha iyi performans gösterdi. Eylül 2000’den bu yana altın fiyatları yaklaşık yüzde 470 değerlenirken, S&P/TSX Küresel Altın Endeksi’nin toplam getirisi yüzde 233 oldu.

Son 10 yılın ortasından itibaren performans farkı açılmaya başladı. Citigroup’a göre, yatırımcıların maden şirketlerinden uzak durmak için iyi bir nedeni vardı; 2000’den bu yana dünyanın halka açık 10 büyük altın madencisinden sadece 3’ü sermaye yatırımlarından, sektör ortalamasının üzerinde
getiri elde etti. Altın fiyatlarındaki artış, dört büyük altın şirketi Goldcorp, Barrick Gold, Newmont Mining ve Newcrest Mining’in 2001’de yüzde 12 olanak kollektif işletme marjlarını geçtiğimiz yılın sonunda yüzde 43’e çıkarmalarına yardımcı oldu. Son 10 yılda söz konusu dört şirket 47.5 milyar dolar nakit akışı sağladı ancak bunun neredeyse tamamı sermaye harcamalarına gitti.

43.4 milyar dolarları sermaye harcamalarına giden bu şirketler, bunun üzerine 19.1 milyar dolarlık da satın alma anlaşması yaptı.

Şirketler finansman sıkıntısı çekiyor

Altın üreticileri yüksek marj elde ettikleri dönemlerde yatırımlarını artırma eğilimi içinde olurlar. Ancak Goldman Sachs’a göre cevherlerin derecesi son 20 yılda yüzde 50 azaldı ve bunun neticesinde madenciler hem daha maliyetli hem de siyasi olarak daha riskli bölgelerde maden kazıları yapmak zorunda kaldılar. Adı geçen dört şirket, 10 yıl içinde, nakitlerinin yüzde 13’üne tekabül eden 6 milyar dolar temettü dağıttı, Ancak 47.5 milyar dolarlık nakit akışına karşılık 68.5 milyar dolarlık sermaye harcamaları, satın almalar için harcama ve ve temettü gideri gerçekleştirmeleri, şirketleri büyük bir finansman sıkıntısına soktu.

Altın üreticilerinin hisseleri altın fiyatlarının hızlı bir yükseliş trendine girdiği 2008 krizi sonrasında, altın ile aynı hızda olmasa bile yükseliş eğilimine girdi. 2012’de ise yine altın fiyatlarındaki düşüşe paralel bir biçide gerileme başladı. Bu gerileme dünyanın en büyük altın üreticisinin tepesindeki ismin koltuğundan olmasına neden oldu.

Barrick Gold, şirketin borsadaki zayıf performasını gerekçe göstererek CEO Aoran Regent ayrılmaya zorladı.

Son 12 ayda hisseleri yüzde 11’in üzerinde değer kaybeden Kanada merkezli şirketin yönetimine CFO Jamie Sokalsky getirildi. Barrick’in rakiplerinin hisselerinde de düşüş yaşanıyor. Newmont’un
hisseleri son 12 ayda yüzde 3.3 gerilerken, küresel şirketlerin izlendiği NYSE’de Arca Altın  Madencileri Endeksi yüzde 13.5 geriledi.

Bernanke yüz üstü bıraktı fiyatlar düştü

Bu arada, altın fiyatlarında aşağı yönlü sert haraketler görülmeye devam ediyor. Özellikle ABD Merkez
Bankası (Fed) Başkanı Ben Bernanke’nin üçüncü parasal genişleme ilgili net bir sinyal vermemesi, fiyatlar üzerindeki aşağı yönlü baskıları artırdı. Başkan, beklentilere paralel olarak yeni bir parasal genişlemeye dair net bir sinyal vermezken, Avrupa’da krizin şiddeti artsa da, finansal sistemin korunması için müdahale etmeye hazır bulunduklarını ifade etti.

Avrupa’nın yarattığı riskli ortama karşı korumayı sağlayacaklarını belirtti. Son aylarda Fed’den gelen açıklamalara duyarlı hareket eden altın, Bernanke’nin teşvik konusunda piyasalara yüzüstü bırakan son açıklamalarına tepkisiz kalamada ve 1600 dolar/ ons seviyesinin altına indi. Cuma günü spot altının fiyatı 1.571 dolara kadar inerken, vadeli işlemlerde de altın yüzde 2’nin üzerinde kayıp vererek
1.579 doları gördü.