Borsada kör havuz ve emir iptalinde geri adım

JÜLİDE YİĞİTTÜRK GÜRDAMAR

BORSA/FİNANS SERVİSİ - Sermaye piyasalarında uygulanmaya başladığı 2010 yılından itibaren tartışmalara neden olan 'kör havuz' ve 'emir iptali' konusu masaya yatırılıyor. Borsa İstanbul'da, Hüseyin Erkan'ın başkanlığı döneminde hayata geçirilen bu iki uygulamada eski sisteme geri dönüş için Sermaye Piyasası Kurulu, Borsa İstanbul ve Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB) çalışma başlatıyor. Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı Vahdettin Ertaş, piyasada 'kör havuz' olarak bilinen aracı kurum isimlerinin gizlenmesi ile 'emir iptal'i uygulamasını şu anda gözden geçirdiklerini kaydederek, bu uygulamalardan vazgeçilebileceği sinyalini verdi. Deutsche Bank'ın 'Turbo Varantlar' lansmanı töreninde soruları yanıtlayan Ertaş, "Borsa İstanbul ve Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB) ile birlikte bir çalışma yapıyoruz. Kör havuzda kademelerin görülmesi ve emir iptali konusunu Borsa İstanbul ile birlikte yeniden masaya yatıracağız" dedi. Borsa İstanbul, alanı-satanı detaylı gösteren ve 'Kim, nereden, ne alıyor, kaça alıyor, takasında ne kadar var' gibi tüm bilgileri yatırımcıların hizmetine sunuyordu. Bu sistemden, 2010 yılında vazgeçildi. 'Kör havuz' uygulaması ile seans sırasında kimin alım-satım yaptığı bilgisine ulaşılamazken, özellikle günlük işlem yapan küçük yatırımcılar bu uygulamaya tepki göstermişti. 2010 yılında devreye giren bir başka uygulama ise 'emir iptali' oldu. Küçük yatırımcının tepkisine yol açan bu sistemde, "alış-satış kademeleri doldurularak canlı bir piyasa izlenimi yaratılırken, 5 dakika sonra gerçekleşen emir iptalleri ile tahtada alıcı-satıcı kalmıyor. 'Kör havuz' uygulaması ile hisesinin alış-satış kademelerini kimin doldurduğunu bilmeyen yatırımcı, bunun üstüne gelen emir iptalleri ile adeta kaderine terk ediliyor" şikayeti yapılıyordu.

Tahvil ihracına ilave tedbir

Son dönemde özel sektör tahvil-bono piyasasında iki şirketin yaşadığı sıkıntıya da değinen ve Türkiye'nin tahvil ihraçlarında oldukça iyi bir konumda bulunduğunu belirten Ertaş, "Tahvil piyasasıyla ilgili olarak son 4 yılda 800 milyar liralık izin verdik. Son 4 yılda 1000 tane şirket tahvil için SPK'nın kapısına geldi. 30 yıldır bu kurumda çalışıyorum hiç görmediğim bir şey. Bizim şu anda vadesi ödenmemiş tahvil sayımız sadece bir tane. Bir şirket de faizini ödemedi, daha ana para günü gelmedi. SPK 1.000 tane izin veriyor, sadece 1 şirket ödeyemiyor. Bu hacim olarak 10 binde 1'e, sayı olarak da 1.000'de 1'e denk geliyor" dedi. Ertaş, tahvil piyasasına ilişkin yeni tebliğ taslağında belli rasyoları tutturamayan şirketlerden ilave tedbirler isteneceğini belirterek, verilen iznin süresinin 1 yıldan 6 aya indirileceğini, kamu aydınlatmaya bilgilendirme konusunda ek düzenlemeler getireceklerini ve yeniden yapılandırmaya imkan vereceklerini söyledi.

İki büyük şirket borsa yolunda

İki büyük özel sektör şirketinin yakın zamanda halka arz edileceğini belirten Ertaş, "İki büyük banka dışı finansal şirket halka açılacak. Önceki bir yılda satılandan oldukça büyük şirketler" diye konuştu. Ertaş, Türkiye sermaye piyasaları geçmişinin halka arzlar yönünden zayıf olduğunu dile getirerek, "Geçmişteki karnemiz parlak değil. Yatırımcıyı burada memnun edememişiz. Herkese gel dedik ama iyisi de geldi, kötüsü de. Şimdi seçici davranıyoruz. Her şirketi kabul etmiyoruz. Daha kaliteli ve belli bir ölçeğin üzerindeki şirketler gelsin ki hem şirket memnun olsun hem de yatırımcı memnun olsun" ifadelerini kullandı.

Turbo varant ile yurtdışına yatırım

Türkiye'nin ilk varant ihraççısı Deutsche Bank ilk Turbo Varant ihracını organize piyasada gerçekleştirdi. Amazon, Apple, Facebook, GE, Google, Bayer, BMW, Nestle, Siemens ve Shell hisse senetleri Borsa İstanbul'da turbo varantlarla yatırımcıların erişimine açıldı. Deutsche Securities Türkiye Genel Müdürü Albert Krespin, "Turbo Varantların ihraç edilmesi Deutsche Bank'ın Türkiye Sermaye Piyasalarına inanç ve bağlılığının bir göstergesi. Bu ürünler yardımıyla Türk yatırımcılar ilk defa organize bir piyasada uluslararası hisse senetlerine erişebilir hale geldi" dedi. Turbo varantları değerlendiren Deutsche Bank Türkiye Ülke Başkanı ve Genel Müdürü Ersin Akyüz ise, "Böylesi yenilikçi ürünleri getirmek Deutsche Bank'ın Türkiye'ye olan bağlılığının ve Türkiye'deki gücünün bir kanıtı. Türkiye'de yatırımcıların son zamanlarda küresel piyasalara ilgisinin arttığını söylemek mümkün. Türkiye Sermaye Piyasalarında kurumsal ve bireysel yatırımcılara Turbo Varantların yeni fırsatlar sunacağına olan inancımız pekişti" diye konuştu.

Her gelenin peşine düşülmez

Borsada önemli hacimlerle işlem yapan ve piyasa oyuncularının 'herif' diye isimlendirdiği işlem sahibine yönelik soruya ise Vahdettin Ertaş şu yanıtı verdi: "Her gelenin peşine düşüp 'Bu nereden geldi, bu herif miydi, adam mıydı?' diye sorgulamak ayıp bir şey. Türkiye'deki kurumlar ve paranın nasıl geleceği belli. 32 sayılı bir karar var. Orada diyor ki; Türkiye'ye sermaye şu şu kanallarla gelir. Gelirken, borsada işlem yaparken manipülasyonla mı geliyor, insider'la mı geliyor. SPK bunu inceliyor. Dolayısıyla böyle bir tespit yokken her gelen para Körfez'den mi geldi, Malezya'dan mı geldi, Londra'dan mı geldi? diye düşünmemek lazım. Her gelen gidenin peşinden sorgularsanız o zaman kimse gelmez. Gelen şeyler Türkiye'nin regülasyonuna uygundur. Hepsi kamu otoritelerinin bilgisi dahilindedir. Kim alıyor, kim satıyor hepsini SPK online, real time biliyordur. Mevzuata aykırı bir şey görürse ensesinden tutar."

Kulüpler ayağını yorganına göre uzatsın

Spor kulüplerinin finansal olarak dikkatli olması yönündeki çağrısını yineleyen Ertaş, çok ciddi bir uyarıda da bulunurak, "Beş yıl kâr edemezlerse imtiyazlar sonlanır. Bu süre 2018'in ortasında doluyor. Dolayısıyla ondan sonra çoğunluk kimdeyse o şirketin sahibi onlar olur. Onlar halka açık şirketler. Borç özkaynak oranlarında, faaliyetlerinde herkes ayağını yorganına göre uzatsın. Bunu biz uygulamazsak yatırımcı uyguluyor ya da FIFA uyguluyor, gördüğünüz gibi yurt dışına çıkmanıza engel oluyor" dedi.