Halkbank’ın bir kararı ticaretin rotasını değiştirdi
Halkbank İran işlemlerinden aldığı komisyonu son 3 ayda yaklaşık 4 kat artırdı. İran’a altın ihracatı bir anda kesildi. Ticaret, ambargo döneminde olduğu gibi Dubai üzerinden yapılıyor.
MEHMET FİLOĞLU
İSTANBUL - Halkbank’ın komisyon oranlarında yaptığı artış Türkiye’nin İran ile olan altın ticaretinin rotasını değiştirdi. Altın ticareti 2014-2015 döneminde olduğu gibi tekrar Dubai üzerinden yapılmaya başlandı.
2016 yılı başında İran’a uygulanan uluslararası ambargonun hafifletilmesi ülkeye ihracat patlaması gerçekleşeceği beklentisi yaratmıştı. Ancak ihracatta beklenen sıçrama gerçekleşmedi. Bu dönemde ihracat artışının neredeyse tamamı altın ticaretinden geldi. Ancak kasım ayı itibariyle bu da son buldu. Alınan bilgilere göre Halkbank, İran'a ihracat karşılığı firmalara yaptığı ödemelerden aldığı komisyon oranını ekim ayında on binde 4'ten on binde 8'e yükselti. Bu karar üzerine ekim ayında 190 milyon dolar olan İran altın ihracatı kasım ayında 1.9 milyon dolara geriledi.
Doğrudan altın ticaretinin sonu
Halkbank, daha sonra komisyon ücretlerinde ikinci kez artırıma gitti. Bu kez komisyon oranı binde 1.5’e yükseltildi. Halkbank, İran’la yapılan ticarette uluslararası para transfer sistemi SWIFT’in hala çalışmaması nedeniyle ihracatçıların fiilen ödeme alabildiği tek kanal konumunda. Altın ve mücevher ihracatında marjların düşük olması nedeniyle Halkbank’ın uyguladığı binde 1.5’lik komisyonun İran’la doğrudan altın ticaretinin sonu anlamına geldiği belirtiliyor.
Değişim bir ayda gerçekleşti
Altın ve mücevher ihracatçıları İran ile iş yapmanın zorluklarına alışkın. Mücevher İhracatçıları Birliği Başkanı Ayhan Güner, komisyon kararından sonra ihracatçı firmaların hızlı bir şekilde İran ile altın ticaretini Dubai üzerinden yapmaya başladığını söyledi. TÜİK veriler de Güner’i doğruluyor. İran altın ihracatının 190 milyon dolardan 1.9 milyon dolara gerilediği dönemde, Birleşik Arap Emirlikleri’ne yapılan altın ihracatı 263 milyon dolardan 478 milyon dolara fırladı. Gümrük ve Dış Ticaret Bakanlığı verilerine göre de aralık ayında Birleşik Arap Emirlikleri’ne yapılan toplam ihracat yüzde 150 artış kaydetti. Bunun önemli bir bölümünün altın ihracatından kaynaklandığı düşünülüyor.
Kapı açılınca yurtiçine dönmüşlerdi
Türkiye, altın ticaretinin kısıtlandığı dönemlerde de İran’a altın satmayı kesmedi. İşlemler o zaman da şimdiki gibi Dubai üzerinden yapılıyordu. İhracatçılar bu yıl itibariyle doğrudan satış imkanının açılmasıyla hemen bu yola döndü. Çünkü Dubai üzerinden yapılan ticarette oradaki ofise komisyon ödeniyor. Ayhan Güner, bu durumu Türkiye’de kalması gereken katma değerin bir kısmını Dubai’deki şirketlerle paylaşmak olarak tanımladı. Ancak Dubai’de ödenen komisyonlar Halkbank’ın istediğinden çok düşük olması nedeniyle şirketler işlemlerini oraya kaydırmak durumunda kalıyor. Halkbank konu ile ilgili sorulara dönüş yapmadı.
Dubai’de de işler değişiyor
Bölgenin altın ve mücevher ticaretinin merkezi tartışmasız Dubai. Ancak 4-5 aydır bu ürünlerin ithalatına yüzde 5 vergi getirilmesi ihtimali konuşuluyor. Mücevher İhracatçıları Birliği Başkanı Ayhan Güner, Dubai’nin ithal ettiğini malların yüzde 90’ının başka pazarlar için olduğunu hatırlatarak, “Böyle bir karar gelirse bu Türkiye için bölgesel merkez olma konusunda büyük bir şans olabilir. Tabi ki kullanabilirse. Kamunun bu konunun çok fazla farkında olup olmadığını bilmiyorum. Son 3-4 aydır Dubai’den çok sayıda şirket Türkiye’ye gelip araştırma yapıyor. Bizimle görüşüyorlar, vergi sistemini inceliyorlar” dedi.