Yabancı para açık pozisyonu yakından izleniyor

ANKARA - Merkez Bankası Finansal İstikrar Raporu’na göre finansal istikrar açısından reel sektörün borçluluğu ve yabancı para net açık pozisyonu yakından takip ediliyor. Yurt dışından temin edilen kredilerin büyük bölümünün uzun vadeli olması ve bu kaynakların hem nitelik hem de bölgesel dağılım yönlerinden çeşitlilik göstermesi reel sektörün borçluluğuna dair riskleri sınırlıyor.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Mayıs 2013 Finansal İstikrar Raporu’nu açıkladı. Finansal İstikrar Raporuna göre gelişmiş ülke para politikaları ile tarihi düşük faiz seviyelerinin uluslararası yatırımcıları getiri arayışına yönlendirmesi ve devam eden belirsizlikler nedeniyle risk iştahının istikrarsız bir seyir izlemesi, 2012 yılının ikinci yarısından itibaren gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarının yeniden hız kazanmasına ve oynaklığının artmasına neden oldu.

Gelişmekte olan ülke otoriteleri makro ihtiyati politikaları uygulamaya koyarak söz konusu oynaklığın iç ve dış denge üzerinde yarattığı baskıyı gidermek yönünde politikalar izledi. Türkiye’de de geliştirilen yeni politika araçlarının etkili bir şekilde devreye alınması arzu edilen yöndeki sonuçlarını göstermeye başladı.

Kredili mevduat hesapları faiz oranları için bir üst sınır belirlendi

Finansal İstikrar Raporu’na göre Merkez Bankası, devam eden küresel belirsizliklerin sebep olduğu makro finansal riskleri de gözeterek esnek para politikası uygulamalarını sürdürdü, bu doğrultuda fiyat istikrarının sağlanması ve finansal istikrara katkıda bulunması temel görevleri çerçevesinde yapısal ve döngüsel araçlar kullandı.

Sermaye akımlarının güçlü seyretmesinin etkisiyle finansal istikrara dair riskleri dengelemek amacıyla bir yandan kısa vadeli faiz oranları düşürülürken, diğer yandan rezerv artırıcı makro ihtiyati tedbirler etkin olarak kullanıldı. Otomatik dengeleyici bir araç olarak rezerv opsiyonu mekanizmasının (ROM) daha etkin bir şekilde devreye girmesi döviz kuru oynaklığını sınırlamak için geniş faiz koridoruna olan ihtiyacı azalttı.

Kredi kartları ile benzerlik taşıyan ve bankacılık sistemindeki hacmi yakın zamanda artış gösteren kredili mevduat hesaplarına (KMH) uygulanan faiz oranlarının oldukça yüksek düzeylerde gerçekleştiği dikkat çekti. Finansal istikrarın korunması ve parasal aktarım mekanizmasının daha da güçlendirilmesi amaçlarıyla KMH faiz oranları için bir üst sınır belirlendi.

Merkez Bankası’nın rezervleri artmaya devam etti

Güçlü sermaye girişi ortamında kredi büyümesinin referans değerin üzerinde seyretmesi nedeniyle 2013 yılının başında likidite politikası normalleştirilirken, rezerv opsiyon katsayıları ve zorunlu karşılık oranlarında artışa gidildi.

İhracat reeskont kredilerinin teşvik edilmesi amacıyla limitlerin artırılması, kredi kullanımına kolaylıklar getirilmesi, zorunlu karşılık oranlarının artırılması ve ROM’un aktif kullanımıyla Merkez Bankası’nın rezervleri artmaya devam etti.

Bankacılık sektörünün yükümlülüklerinin vadesinin uzatılması ve dolayısıyla finansal istikrarın desteklenmesi amacıyla, Türk lirası ve yabancı para zorunlu karşılık oranları uzun vadeli yükümlülükleri destekleyecek şekilde yeniden belirlendi. İlgili otoritelerce vadenin uzatılmasına ilişkin yapılan tüm düzenlemelerin etkisinin kademeli olarak görülmesi bekleniyor.

2012 yılında finansal istikrar açısından makul seviyelere çekilmiş olan kredi artışı, 2012 yılının son çeyreğinden bu yana ağırlıklı olarak bireysel kredilerden özellikle de konut kredilerinden kaynaklanmak üzere ivmelenerek referans seviyesinin üzerinde gerçekleşiyor.

Gecikmiş alacaklar için yasal zorunluluğun daha üzerinde karşılık ayrılması ihtiyatlı bir davranış

Finansal İstikrar Raporu’na göre bankacılık sektörü güçlü likidite oranları ve sermaye yapısı ile büyümesini sürdürürken aktif kalitesini korumayı da başardı. Sektör için tahsili gecikmiş alacaklara dönüşüm oranları düşük seviyelerde yatay bir seyir izliyor. Aktif kalitesine yönelik kayda değer bir kaygı bulunmamakla birlikte, ekonomik konjonktürün olumlu seyrettiği ve bankaların kârlılıklarının güçlü olduğu dönemlerde tahsili gecikmiş alacaklar için yasal zorunluluğun daha üzerinde karşılık ayırmalarının ihtiyatlı bir davranış olacağı değerlendiriliyor.

Yabancı para net açık pozisyonu yakından takip ediliyor

Finansal istikrar açısından reel sektörün borçluluğu ve yabancı para net açık pozisyonu yakından takip ediliyor. Yurt dışından temin edilen kredilerin büyük bölümünün uzun vadeli olması ve bu kaynakların hem nitelik hem de bölgesel dağılım yönlerinden çeşitlilik göstermesi reel sektörün borçluluğuna dair riskleri sınırlıyor.

Hanehalkı borçluluğu diğer ülkelere kıyasla halen düşük seviyesini koruyor

Faiz oranlarının gerilemesine paralel olarak bireysel kredi talebi yakın dönemde arttı. Faiz oranlarındaki düşüş hanehalkının faiz giderlerini aşağı çekerken, refinansman imkanlarını da artırıyor.
Kredi kullanımına bağlı olarak hanehalkının hem faiz ödemeleri hem de toplam yükümlülükleri artmakla birlikte GSYİH ve harcanabilir gelire oranla hanehalkı borçluluğu diğer ülkelere kıyasla halen düşük seviyesini koruyor. Önceden yapılan düzenlemelerin de etkisiyle faiz ve kur riski taşınmıyor.
Tasarrufların yatırım, büyüme ve finansal istikrar üzerindeki olumlu etkileri göz önüne alınarak, özellikle bireysel emeklilik sisteminde atılan adımların olumlu etkileri görülmeye başlandı.

Kanun taslağı hazır

Merkez Bankası tarafından ödemeler alanındaki yasal altyapının güçlendirilmesine yönelik bir kanun taslağı hazırlanmış olup, bu taslak ile ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemleri, ödeme hizmetleri ve elektronik para kuruluşları ile ilgili en iyi örnekleri ve ülke ihtiyaçlarını dikkate alan bir mevzuat çerçevesinin oluşturulması hedefleniyor.