6009 sayılı Kanun'la vergi mevzuatında yapılan son değişiklikler
Cihat ERTÜRK / SMMM
Vergi mevzuatında önemli değişiklikler içeren 6009 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 23.07.2010 tarihinde TBMM'de kabul edilerek, 01.08.2010'da 27659 Sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Çok sayıda yasada değişiklik yaptığı için adına "Torba Yasa" denilen 6009 sayılı yasa ile özellikle vergi mevzuatında bazı değişiklikler yapılmıştır. Yazımızın konusunu oluşturan bu değişiklikler Gelir Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanunu açısından başlıklar altında incelenmiştir.
1. Gelir Vergisi Kanunu'nda yapılan değişiklikler
a. Ücretlilerin 2010 yılı gelir vergisi tarifesi yeniden düzenlendi
Gelir Vergisi Kanunu'nun 103'üncü maddesinde yer alan gelir vergisi tarifesinin son gelir diliminde yer alan %35 oranı, Anayasa Mahkemesi kararıyla ücret gelirleri yönünden iptal edilmiştir. Anayasa Mahkemesi'nin kararı nedeniyle 6009 sayılı Kanun ile GVK'nın 103'üncü maddesi ücret gelirleri yönünden aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir;
01.01.2010-31.12.2010 ücret gelirleri için gelir vergisi tarifesi Vergi oranı (%)
8.800 TL'ye kadar 15
22.000 TL'nin 8.800 TL'si için 1.320 TL, fazlası 20
76.200 TL'nin 22.000 TL'si için 3.960 TL,fazlası 27
76.200 TL'den fazlasının 76.200 TL'si için 18.594, fazlası 35
-Ücret gelirlerine ilişkin yeni gelir vergisi tarifesi 01.01.2010 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 01.08.2010 tarihinde yürürlüğe girdi.
-2010 takvim yılına ilişkin olarak yapılmış ücret ödemeleri için kanunun yayımlandığı tarihe kadar yapılmış olan gelir vergisi tevkifat tutarlarının bu kanunla yapılan düzenleme uyarınca hesaplanan vergiden;
-Fazla olması hâlinde, fark vergi tutarının terkin edilmesi, tahsil edilmişse mükelleflerin sonraki dönemlerde ödeyecekleri gelir vergisinden mahsubu, mahsup olanağının olmaması hâlinde ise red ve iade edilmesi,
-Eksik olması halinde farkın, vergi sorumluları tarafından kanunun yayımlanmasından sonra yapılacak ilk ücret ödemesinden kesilerek bu ödemenin ait olduğu döneme ilişkin muhtasar beyannamenin verilme ve ödeme süresi içinde topluca verilecek ayrı bir beyanname ile beyan edilerek ödenmesi,
- Bu beyanname için ayrıca damga vergisi hesaplanmaması, süresinde düzeltilen söz konusu fark için gecikme faizi ve vergi cezası aranmaması, eksik tahakkuk etmiş olan verginin bu süre içinde tamamlanmaması halinde bu tarihte vergi ziyaı doğmuş olduğu,
6009 sayılı yasa ile hükme bağlanmıştır.
b. Yatırım indirimi istisnası
- Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı doğrultusunda, yatırım indiriminin kullanılmasında süre sınırlaması getiren GVK'nın geçici 69'uncu maddesi değiştirilerek süre sınırlaması kaldırılmıştır. Fakat her bir yıl itibariyle indirilebilecek yatırım indirimi tutarının ilgili yıl kazancının %25'ini aşmaması yönünde yine iptal kararına konu olabilecek bir miktar sınırlaması getirilmiştir.
- Yapılan değişiklikle, yatırım indirimden yararlanacak olanların Kurumlar Vergisi oranının %30 değil yürürlükteki %20 oranı esas alınmıştır.
c. Stopajda yerli - yabancı ayrımı giderildi
- Gelir Vergisi Kanunu'nun geçici 67'inci maddesinde yapılan değişiklikle; menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının alım/satım ve itfa kazançlarında yerli-yabancı yatırımcı ayrımına dayalı stopaj uygulamasına son verilmiş ve sermaye şirketleri (yatırım fon ve ortaklıkları ile münhasıran menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı getirileri ile değer artışı kazançları elde etmek ve bunlara bağlı hakları kullanmak amacıyla faaliyette bulunan dar mükelleflerden Sermaye Piyasası Kanunu'na göre kurulan yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları ile benzer nitelikte olduğu Maliye Bakanlığı'nca belirlenenler dâhil) için %0 oranında stopaj uygulaması getirilmiştir.
- Yapılan değişiklikle %0 oranında stopaj 01.10.2010 tarihinden itibaren uygulanacaktır.
2 - vergi Usul Kanunu'nda yapılan düzenlemeler
a. Vergi incelemelerinde yeni dönem ve denetim koordinasyon kurulu
Vergi mükelleflerinin mağdur ve şikayetçi oldukları önemli bir husus olan vergi incelemelerine 6009 sayılı yasa ile çeşitli standartlar getirilmiştir;
- Vergi incelemeleri yasa ile tam ve sınırlı inceleme olarak iki gruba ayrılmıştır.
- Tam inceleme yapılması halinde vergi incelemesi en fazla bir yıl, sınırlı inceleme yapılması halinde ise en fazla altı ay içinde inceleme bitirilecek. Geçerli sebeplerin olması halinde en fazla 6 ay bu süreler uzatılabilecektir.
- Yasaya göre vergi inceleme elemanları vergi kanunlarıyla ilgili kararname, tüzük yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülere aykırı vergi inceleme raporu düzenleyemeyecekler. Eğer düzenlemeler vergi mevzuatına aykırı ise rapor halinde Gelir İdaresi Başkanlığı'na bildirilebilecek. Böylece vergi inceleme elemanları Maliye'nin görüş ve yorumlarına bağlı kalacak.
- Düzenlenen vergi inceleme raporları, işleme konulmadan önce kıdemli üstatların oluşturduğu rapor değerlendirme komisyonları tarafından vergi mevzuatına uygunluğu yönünden değerlendirilecek.
- 6009 Sayılı Yasa ile Maliye Bakanlığı'nın vergi inceleme ve denetim amacına ulaşması için Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulu adı altında bir kurul oluşturuluyor. Yapılacak olan incelemeler, kurul tarafından hazırlanacak yıllık inceleme ve denetim planına uygun olarak yerine getirilecek. Kurul, vergi inceleme birimleri arasında koordinasyonu, bilgi akışını ve uygulama birliğini sağlayacak.
b. Özelge sisteminde değişiklik
- Vergi Usul Kanunu'nun 369'uncu maddesi uyarınca, yetkili makamların, mükellefin kendisine yazı ile yanlış izahat vermiş olmaları veya bir hükmün uygulanma tarzına ilişkin bir içtihadın değişmiş olması halinde vergi cezası kesilmiyordu ancak gecikme faizi hesaplanıyordu. 6009 Sayılı Kanun'la, gecikme faizi hesaplanmaması ve vergi cezası kesilmemesi şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
- Genel tebliğ veya sirkülerle yaptığı açıklamayı değiştirmesi halinde, yeni tebliğ veya sirkülerin yayımlandığı tarihten itibaren geçerli olması ve geriye dönük olarak uygulanmamasına yönelik düzenleme yapılmıştır.
- Özelge ve sirkülerin Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde kurulacak bir komisyon tarafından oluşturulması ve oluşturulan özelge ve sirkülerin internet ortamında yayımlanması hüküm altına alınmaktadır.
c. Elektronik ortamda tebliğ
- Vergi Usul Kanunu'na eklenen 107/A maddesiyle, vergi mevzuatı gereği yapılabilecek tüm tebliğlerin elektronik ortamda yapılabilmesine imkan sağlanmıştır.
d. Elektronik ortamda YMM tasdik yetkisi
- Söz konusu yasa ile yeminli mali müşavirlerin tasdik işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirilmesi ve tasdike konu işlemleri mükellef grupları, faaliyet ve tasdik konuları itibariyle ayrı ayrı belirlenmesi ve uygulatılması konusunda Maliye Bakanlığı'na yetki verilmiştir.
e. Takdir Komisyonu'na sevkin zamanaşımına etkisi
- Vergi Usul Kanunu'nun 114'üncü maddesi "Şu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması, zamanaşımını durdurur. Duran zamanaşımı mezkur komisyon kararının vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren kaldığı yerden işlemeye devam eder. Ancak işlemeyen süre her hal ve takdirde bir yıldan fazla olamaz ." şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
- Böylece, Takdir Komisyonu'na başvurulmuş olmasının zaman aşımını maksimum bir yıl durdurabileceği hüküm altına alınmıştır.
- Ayrıca, Vergi Usul Kanunu'na eklenen geçici 28'inci maddeyle, 1/1/2005 tarihinden önceki dönemlere iliskin olarak, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce takdir komisyonuna sevk edilmiş dosyalar için takdire dayalı olarak tarh edilecek vergilerde zamanaşımı süresinin sonu 31/12/2012 olarak belirlenmiştir.
f. Özel usulsüzlük cezalarında değişiklik
Vergi Usul Kanunu'nun 353/8'inci maddesinde değişiklik yapılmıştır;
- Belge basımı ile ilgili bildirim görevini tamamen veya kısmen yerine getirmeyen matbaa işletmecilerine bir takvim yılında kesilebilecek özel usulsüzlük cezası tutarı için üst sınır bir takvim yılı için 114.000 TL olarak belirlenmiştir.
- Mükerrer 355'inci maddenin beşinci ve altıncı fıkralarında yer alan fiiller için öngörülen özel usulsüzlük cezaları, işlenen fiillerin ağırlığı ile orantılı olacak şekilde yeniden düzenlenmiştir;
- Elektronik ortamda beyanname verilmesi mecburiyetine uyulmaması halinde kesilmesi gereken özel usûlsüzlük cezası, beyannamenin kanuni süresinin sonundan başlayarak elektronik ortamda 30 Gün içinde verilmesi halinde 1/10 oranında, bu sürenin dolmasını takip eden 30 gün içinde verilmesi halinde ise 1/5 oranında uygulanacaktır.
- Elektronik ortamda verilme zorunluluğu getirilen bildirim veya formlara (Ba-Bs Formları için) ilişkin olarak süresinden sonra düzeltme amacıyla verilen bildirim ve formların, belirlenen sürelerin sonundan itibaren 10 gün içinde verilmesi halinde özel usulsüzlük cezası kesilmez, takip eden 15 gün içinde verilmesi halinde ise kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası 1/5 uygulanacaktır.
- Yapılan düzenleme ile tahsilât ve ödemelerin bankalar, katılım bankaları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik edilmemesi durumunda kesilecek özel usulsüzlük cezasına ilişkin olarak takvim yılı bazında uygulanacak toplam ceza tutarı bakımından üst sınır getirilmektedir. Getirilen üst sınır bir takvim yılı için 770.000.-TL dir.
g. Vergi suçu raporlarını Cumhuriyet savcılıklar'na bildirimi
- 6009 Sayılı Kanun gereği; yaptıkları inceleme sırasında 359'uncu maddede yazılı suçların işlendiğini tespit eden maliye müfettişleri, hesap uzmanları ile bunların yardımcıları ve gelirler kontrolörleri ile stajyer gelirler kontrolörlerine ilgili rapor değerlendirme komisyonunun mütalaasıyla doğrudan doğruya ve vergi incelemesine yetkili olan diğer memurlar tarafından ilgili rapor değerlendirme komisyonunun mütalaasıyla vergi dairesi başkanlığı veya defterdarlık aracılığıyla, keyfiyetin Cumhuriyet Başsavcılığı'na bildirilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
Sonuç
Yukarıda 6009 Sayılı Torba Yasa ile vergi mevzuatında mükelleflerin mağdur olduğu bir çok konuda yapılan düzenlemeler başlıklar halinde özetlendi.
- Özellikle Anayasa Mahkemesi'nin iptal ettiği bazı hükümler yeniden düzenlenmiştir.
- Ücretlilerin gelir vergisi tarifesi yeniden düzenlenmiştir, düşük ve orta düzey ücretliler lehinde bir avantaj sağlanmamıştır, yüksek düzeyde ücret geliri elde edenlere vergi iadesi şansı doğmuştur. Ücretlilerin %27'lik gelir vergisi dilimi 50.000 Tlden 76.200 TL'ye yükseltilmiştir.
- Yatırım indiriminde yıl sınırlaması kaldırıldı, ancak kazancın %25'i sınırlaması getirildi.
- Mükellef hakları açısından bakıldığı zaman vergi incelemeleri konusunda önemli yasal düzenlemeler yapıldı ancak Maliye Bakanlığı'nın bu düzenlemelere ilişkin altyapıyı oluşturup sistemi kurması gerekmektedir.
- Beyanname ve bildirimlerin süresinde verilememesi durumunda kesilen usulsüzlük cezalarında, belirli sürelerde beyan edilmesi koşuluyla önemli indirimler yapıldı.
- Mükellefe verilen izahatta yanılma veya hata söz konusu olduğunda vergi cezası ve faiz uygulanmayacak.
- Vergi mevzuatı çerçevesinde idareye elektronik tebliğ yetkisi verildi.
Tüm bu değişiklikler incelendiğinde mükellef hakları açısından en önemli düzenleme vergi incelemesi ve denetimine belirli standartların getirilmiş olmasıdır. Ancak ücretlilerin gelir vergisi tarifesi ve yatırım indiriminde sınırlamanın devam etmesi şeklindeki tartışmalı değişiklikler Anayasa Mahkemesi'ne giderse tekrar iptal edilebilir.