Altın gaz çağında Türkiye'nin kaya gazı

1973 petrol krizinden sonra, gelişmiş ülkeler alternatif enerji kaynakları arayışına girdi. Petrol ve doğal gaz oluşturmuş kayaların bünyesindeki gazın üretilebilirliği bu krizden sonra gündeme geldi. Son yıllarda petrol ve doğal gaz fiyatlarındaki artışlarla birlikte kaya gazı, bu iki tükenir fosil kaynağa alternatif olarak öne çıkmaya başladı. Kayagazı, kayaçların gözeneklerinde yer alan küçük miktardaki doğal gazlardır.

Her kaya, kaya gazı içermez. Bu kayaların belirli özelliklere sahip olması gerekiyor. Son yıllarda, kaya gazının alternatif bir enerji kaynağı olarak gündeme gelmesi, kaya gazı üretiminin ekonomik olarak yapılabilir olmasından kaynaklanıyor.

İlk kaya gazı kuyusu, 1981 yılında Amerika'nın Texas eyaletinde açılmıştır. 1997'den itibaren yatay sondaj ve hidrolik çatlatma yöntemiyle, kaya gazı üretiminde önemli artışlar olmuştur. Dikine veya yatay olarak açılacak olan kuyularla, kayalar arasına sıkışmış olan gazı basınç kullanarak yeryüzüne çıkarmak mümkün olabiliyor.

2011 yılı itibariyle dünyada, kaya gazı bulmak için 15.500 kuyu açılmıştır. Bu kuyuların 10 tanesi ABD dışındadır. ABD'nin, son on yılda yaptığı çalışmalar sonucunda, Texas'ta 2010 yılında 51 milyar metreküp doğalgaz ürettiği biliniyor. Ülkemizin yıllık doğal gaz kullanımının 38 milyar metreküp olduğu düşünüldüğünde, ABD'nde 51 milyar metrekebün üzerine çıkan kaya gazı üretiminin önemi ortaya çıkmaktadır. ABD'nde, kaya gazı çıkarma, işletme ve depolamasında 12 bin kişi istihdam ediliyor.

ABD'nin üretip, dünyaya pazarlamaya başladığı kaya gazı, dünyanın en büyük gaz ihracatçısı Rusya'yı tehdit etmeye başladı. 2000'lerde başlattığı kaya gazı çalışmalarıyla bugün kaya gazı ihracatçısı durumuna gelmiş olan ABD'nde, bin metreküplük gazın fiyatının 100 doların altına indiği söyleniyor. Rusya'nın devlet şirketi Gazprom'un, ülkeler arası rekabeti engellemek ve stratejik açıdan doğalgaz satış fiyatlarını gizli tutmaya çalışmasına rağmen Avrupa ve Türkiye'ye doğalgazın bin metreküpünü ortalama 400 dolardan sattığı tahmin ediliyor. Doğal gazın fiyatı petrole endeksli olarak artıyor. Uzun vadeli sözleşmelere konulan "al ya da öde" şartı da, ithalatçı ülkeleri zor durumda bırakıyor.
Son dönemde, Rusya'nın en büyük kamu bankası Sberbank'ta doğalgaz ile ilgili bir rapor yayınladı. Gazprom'u şok eden raporda, "Doğalgazda ABD devrimi kapıda, fiyat 4 yılda yarı yarıya düşer" şeklinde bir yorum yapıldı. Ayrıca, raporda Gazprom'un 2016'da Avrupa'da ki doğal gazda ki  payını önemli ölçüde kaybedebileceği belirtiliyor.

Kaya gazı rezervi bakımından Avustralya, Brezilya, Arjantin, Polonya, Türkiye ve Çin önemli ülkeler arasında bulunuyor. Çin, 12. beş yıllık ekonomi programında kaya gazı üretimini artırmak yönünde bir eylem planı açıkladı. Çin'i şu anda Avustralya, Polonya, Hindistan takip ediyor. Bu alandaki üretim doğalgaz fiyatlarını ve fiyatlama yöntemlerini etkileyecek gözüküyor. Daha fazla ülke doğal gaz üretecek, böylece daha güvenli bir doğal gaz tedarik zinciri oluşturulacak. Yeni kaya gazı rezervlerinin bulunması petrol, kömür, nükleer ve yenilenebilir enerji kaynaklarının fiyatlarını da etkileyecektir. Bu nedenle, önümüzdeki 10 yıl doğal gaz da "altn çağ" olarak tanımlanmaya başladı.

Türkiye, Alp Dağları ile Himalaya Dağları'nı birleştiren coğrafi yapı üzerinde bulunuyor. Türkiye'nin Güneydoğu Bölgesi'nde petrol, Trakya'da ise doğal gaz üretiliyor. Kaya gazının da petrol ve doğalgaz üretimi yapılan dağlık bölgelerde, dağları oluşturan kayaların gözeneklerinde olduğu biliniyor. Güneydoğu ve Trakya'nın yanında, Tuz Gölü ve çevresinde, denizlerimizde kaya gazı yatakları olabileceği tahmin ediliyor.

Kullandığı enerjinin %75'ini, petrolün %92'sini, doğalgazın %98'ini ithal eden ülkemiz için kaya gazı önemli bir enerji alternatifi olarak kullanılmayı bekliyor. Kaya gazının çıkarılarak, enerji kaynağı olarak kullanılması, ülkemizin doğal gaz da yurt dışına ve özellikle de Rusya'ya olan bağımlılığının azalmasına yardımcı olacaktır. Enflasyonun, işsizliğin, cari açığın en büyük nedeni olan enerji ithalatı, kaya gazının kullanılmasıyla birlikte düşürülebilecektir. Ülkemizin herhangi bir yerinde üretilecek kaya gazı, ülkemizin bütün doğal gaz ihtiyacını karşılayabilir ve ilave istihdam oluşturabilir. Diğer taraftan dünya da kaya gazı kullanımının artışıyla birlikte, ihtiyaçtan daha fazla doğal gaz piyasaya arz edileceğinden, doğal gaz fiyatları düşmeye başlayacaktır. Bu durum, ülkemizin enerji faturasının düşmesini ve cari açığın azalmasını da beraberinde getirecektir.