CHP ve HDP'nin önergesi kabul edilmedi

Anayasa Komisyonunda, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifinin tümü üzerindeki görüşmelere geçilmeden önce, Anayasa'ya aykırı olup olmadığı ile ilgili görüşmeler yapıldı.

CHP ve HDP, teklifin Anayasa'ya aykırı olduğuna ilişkin iki ayrı önerge verdi.

CHP'nin önergesi üzerine konuşan CHP Aydın Milletvekili Tezcan, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'ın teklifle ilgili sözlerini, "Şehir hatları vapurlarında ilaç satarlar, her şeye, bütün hastalıklara iyi gelen. Bakan da öyle anlattı teklifi." diyerek değerlendirdi.

Tezcan, teklifin Anayasa'ya aykırı olduğuna ilişkin iddiaları anlatarak, milletvekillerini bu konuda ikna edeceğini söyledi.

"Güçler tek elde toplanırsa orada hukuk olmaz." ifadesini kullanan Tezcan, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bu sistemin adı, Cumhurbaşkanlığı sistemi. Bu başkanlık sistemi değil, başkanlık sisteminde güçler ayrıdır ama hiçbir zaman tek elde toplanmaz. Başkanlık sistemi gücün tek elde toplanmasına izin vermez. Bunun adı otoriter, diktatörlük rejimidir. Bu sistem hükümet sistemi değişikliği mi, yoksa rejim değişikliği sistemi mi? İktidar, 'Bu hükümet değişikliği' diyor ama bu, rejim değişikliğidir, demokratik sistemden otoriter sisteme geçiştir.

Hep, fiili durumdan bahsediliyor. Fiili durum, hukuk dışı bir durumdur, Anayasa dışı bir durumdur. Fiili durum demek, Anayasa dışı bir duruma teslim olmak demektir. Böyle yola çıkarsanız yanlış yapmış olursunuz. Anayasa'yı çiğneyip fiili durum yaratmak, darbe yönetimlerine özgüdür. 15 Temmuz darbesi gerçekleşseydi, fili durum yaratılarak kendi anayasalarını yapacaklardı. Şimdi yapılan da aynısıdır, bu da bir darbenin sonucudur."

'Yargılanamayacak bir cumhurbaşkanı getiriliyor'

Bülent Tezcan, ilk olarak "saray darbesi" yaşandığını iddia ederek, "Başbakan'ın istifası alındı ve hükümet değişikliği yapıldı. İkincisi 15 Temmuz'da yaşandı ve bunu da hep birlikte engelledik. Darbe girişiminin arkasından, buna demokratik çıkış yolu açmamız, güçlü bir demokrasi yaratmamız gerekirken, Parlamento sistem dışı bırakılarak OHAL ilan edildi, ülke olarak 20 Temmuz OHAL rejimini yaşamaya başladık. Türkiye, 15 Temmuz darbesini önledi ama 20 Temmuz OHAL darbesi rejimini yaşamaya başladı." diye konuştu.

"Bu tabloda ben de cumhurbaşkanı olsam, ben de diktatör olurum." diyen Tezcan, teklifle Başbakan ve Bakanlar Kurulunun kaldırıldığını, yürütme yetkisinin Cumhurbaşkanına verildiğini söyledi.

Tezcan, teklifle bakanların Meclis'e hesap vermeyeceğini, sadece cumhurbaşkanına karşı sorumlu olacağını ifade ederek, "Teklifte yargılanamayacak bir cumhurbaşkanı getiriliyor. Soruşturmak için 360, Yüce Divana sevk için 400 milletvekili gerekiyor." değerlendirmesini yaptı.

"Partili cumhurbaşkanının" yönetim sisteminde dengeleri alt üst edecek bir sistem olduğunu savunan Tezcan, "Bu teklif, milletin egemenliğini alıp tek bir kişinin eline veren düzenlemedir, bağımsız yargıyı ortadan kaldıran, hukuk devletini yok eden bir düzenlemedir." iddiasında bulundu.

CHP'li Tezcan, komisyonun, saydığı bu nedenlerle teklifi iade etmesi gerektiğini belirtti.

'Bir kişiye statü ve yetki kazandırıyor'

HDP'nin önergesi üzerinde konuşan HDP Adana Milletvekili Meral Danış Beştaş, teklife ilişkin eleştirilerini aktardı.

Teklifle bütün yetkilerin cumhurbaşkanına verildiğini ileri sürerek, "doğuştan Türk vatandaşı olmayan birisinin cumhurbaşkanı olamayacağına" ilişkin düzenlemeyi eleştiren Beştaş, "Mesela ben Kürdüm. Bakan Mehmet Müezzinoğlu, Bursa Milletvekili Hakan Çavuşoğlu aday olamayacak." dedi.

Beştaş, teklifin sadece bir kişiye statü ve yetkiler kazandırdığını savundu.

HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş'ın, "Seni başkan yaptırmayacağız." sözünden dolayı cezaevine konulduğunu iddia eden Beştaş, Demirtaş ve HDP milletvekillerine yönelik, kişisel intikam duygularıyla hareket edildiğini öne sürdü.

Beştaş, "1994'te bile böyle bir intikamı duygusu yoktu." ifadesini kullanarak, cezaevindeki milletvekili arkadaşlarını milletvekilleri olarak ziyaret edemediklerini söyledi.

CHP Bursa Milletvekili Nurhayat Altaca Kayışoğlu, teklife ilişkin eleştirilerini dile getirdi ve bununla sistemde gücün tek bir kişide toplandığı iddiasında bulundu.

'Dünyada tek bir örneği yok'

Teklifi eleştiren CHP Ankara Milletvekili Murat Emir, "Bu metin geçersiz bir metindir çünkü Anayasa'nın ilk 3 maddesine aykırıdır, kuvvetler ayrılığını ihlal etmektedir. Bu nedenle de Anayasa'ya aykırıdır." değerlendirmesini yaptı.

CHP Çanakkale Milletvekili Muharrem Erkek, dünyada parlamenter sistemden başkanlık sistemine geçen tek bir ülke olmadığını öne sürerek, "Başkanlık sisteminin ABD'de başarılı olmasının nedeni, orada eyalet sistemi var, eyaletler karar veriyor orada." diye konuştu.

TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Mustafa Şentop, önergelerde imzası bulunan milletvekillerinin konuştuğunu belirterek, önergeleri oylatmak istedi. CHP'nin komisyon üyesi olmayan milletvekilleri, "teklifin Anayasa'ya aykırılığı konusunda" kendilerinin de görüşlerini açıklamak istediklerini belirterek, bu karara tepki gösterdi.

Şentop da görüşmelere bugün teklifin geneli üzerinden devam edileceğini ve milletvekillerinin o zaman konuşabileceklerini söyledi.

CHP Konya Milletvekili Hüsnü Bozkurt, "Biz de söz istiyoruz, görüşlerimizi açıklamak istiyoruz. Söz vermezseniz biz de sabaha kadar konuşuruz, komisyonu kapatmayız, buradan da 14.00'te Genel Kurul'a geçeriz." dedi.

Bu sözlere tepki gösteren Şentop, "Komisyonu kapatma yetkisi bende, bu kararı ben veririm." ifadesini kullandı.

'Milletvekillerine yetki verilmişse bu yapılır'

Daha sonra söz alan AK Parti Yozgat Milletvekili Yusuf Başer, Anayasa metinlerinin kutsal metinler olmadığını, kanun olduğunu ve değiştirilebileceğini söyleyerek, "Anayasal metinler, ülkenin ihtiyaçlarına göre, milletin temsilcileri tarafından anayasal şartlar içerisinde değiştirilmesi mümkün olan metinlerdir. Bu düzenleme de milletin ihtiyaçları doğrultusunda yapılan bir düzenlemedir. Bu düzenleme hukukidir, ahlakidir, yerlidir ve millidir." değerlendirmesini yaptı.

AK Parti'nin Anayasa'yı değiştirme yetkisini milletten aldığını belirten Başer, şöyle konuştu:

"Millet, Anayasa'yı değiştirme noktasında milletvekillerine yetki vermişse bu yapılır. Teklif, 367 oyun üzerinde kabul edilse bile halkoylamasına sunulacağını belirtmiştik. Bizler millet iradesini her şeyin üzerinde gördüğümüz için bu kararı aldık. Devletin şeklinin cumhuriyet olduğu, laik, sosyal hukuk devleti olduğu, başkentinin Ankara ve dilinin Türkçe olduğu Anayasa'da yazılı. Teklifte, bu hususlarla ilgili hiçbir değişiklik yok çünkü Türkiye'de rejimle ilgili hiçbir vatandaşın sorunu yok."

Yusuf Başer, "Anayasa'nın ilk 4 maddesi değiştirilmeyecek." diye bir kural olmadığını ifade etti. CHP milletvekillerinin bu sözlere tepki göstermesi üzerine Başer, "Bu benim takdirimde, yetkimde. Onu değiştiririm veya değiştirmem, sen benim yerime bu konuda karar veremezsin." sözlerini sarf etti.

Milletin kendilerine, "Darbe anayasasından kurtulalım." dediğini kaydeden Başer, 24. Dönemdeki anayasa görüşmelerinde 60 maddenin değiştirilmesi konusunda anlaştıklarını ancak bu değişikliği gerçekleştiremediklerini hatırlattı. Başer, bunun sorumlusunun da AK Parti olmadığını belirtti.

Önergeler kabul edilmedi

Konuşmaların ardından Komisyon Başkanı Şentop, "teklifin Anayasa'ya aykırı olduğuna ilişkin" CHP ve HDP'nin önergelerini ayrı ayrı oya sundu. Önergeler, oy çokluğu ile kabul edilmedi.

Bu sırada söz isteyen muhalefet milletvekilleri, Şentop'un önergeleri oylamaya sunarak kendilerine söz vermemesine karşı çıktı. CHP'li Bozkurt, teklif hakkında 3 dakika konuşmak istediğini ancak söz verilmediğini belirterek, bu usulün kabul edilemeyeceğini söyledi.

Teklifin tümü üzerindeki görüşmelere bugün devam edilecek.