Aş yönetim kurulu üyelerinin şirketle işlem yapması ve rekabet etmesi yasak mıdır?
Soner ALTAŞ / Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Başmüfettişi
Yeni Türk Ticaret Kanunu'nu tanıtmayı amaçlayan yazı serimizin bu kısmında, yeni yasada anonim şirket yönetim kurulu üyeleri için öngörülen şirketle işlem yapma ve rekabette bulunma yasakları ele alınacaktır.
Yeni TTK'ya göre, yönetim kurulu üyelerinden hiçbirisi, genel kuruldan izin almadan, şirketle kendisi veya başkası adına herhangi bir işlem yapamaz; aksi hâlde, şirket yapılan işlemin batıl olduğunu ileri sürebilir. Anılan düzenlemenin, esas itibariyle hali hazırda yürürlükte bulunan 6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu'ndaki düzenleme ile paralellik arz ettiğini, hatta eski kanun hükmünün bazı değişikliklerle muhafaza edildiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Bu konuda yapılan değişikliklerden birisi, şirketle işlem yapma yasağına ilişkin olarak eski TTK'da yer alan ve tartışmalara yol açan "şirket konusuna giren ticarî bir muamele" ibaresine yeni kanunda yer verilmemesi olmuştur.
Ancak, hemen belirtelim ki, yönetim kurulu üyelerine getirilen şirketle işlem yapma yasağı, eski TTK'da olduğu üzere yeni TTK'da da koşullu olarak düzenlenmiştir. Zira kanun, genel kuruldan izin alınmadan şirketle işlem yapılmasını yasaklamaktadır. Bir başka deyişle, söz konusu yasağı mefhum-u muhalifine göre yorumlar isek, yönetim kurulu üyesi, genel kuruldan izin alarak, şirketle kendisi veya başkası adına işlem yapabilir; bu durumda, şirket yapılan işlemin batıl olduğunu ileri süremez. Dolayısıyla, şirketle kendisi veya başkası adına herhangi bir işlem yapacak olan yönetim kurulu üyelerinin, mevcut uygulamada olduğu üzere, genel kuruldan izin almaları gerekecektir.
YTTK'da, yönetim kurulu üyeleri için, şirketle rekabette bulunma yasağı da öngörülmektedir. Bu düzenleme de yeni olmayıp, mevcut TTK'daki düzenlemenin ufak bir takım değişikliklerle tekrarıdır. Dolayısıyla, yeni TTK'ya göre de; yönetim kurulu üyelerinden herhangi birisi, genel kurulun iznini almaksızın, şirketin işletme konusuna giren ticarî iş türünden bir işlemi kendisi veya başkası hesabına yapamayacağı gibi, aynı tür ticarî işlerle uğraşan bir şirkete sorumluluğu sınırsız ortak sıfatıyla da giremez. Bu yasağa uyulmaması durumunda, şirket;
- Rekabet yasağına aykırı harekette bulunan yönetim kurulu üyelerinden tazminat istemekte,
- Veya tazminat yerine yapılan işlemi şirket adına yapılmış saymakta ve üçüncü kişiler hesabına yapılan sözleşmelerden doğan menfaatlerin şirkete ait olduğunu dava etmekte
serbesttir.
Buna karşılık, şirketle işlem yapma yasağında olduğu üzere rekabet yasağı da yeni TTK'da koşullu olarak düzenlenmiştir. Yani, yönetim kurulu üyesi, genel kurulun iznini alarak, şirketin işletme konusuna giren ticarî iş türünden bir işlemi kendi veya başkası hesabına yapabilir ya da aynı tür ticarî işlerle uğraşan bir şirkete sorumluluğu sınırsız ortak sıfatıyla girebilir. Bu durumda, şirket kendisinden tazminat isteyemez veya dava açamaz. Nitekim, halihazırdaki TTK'ya göre de, birçok anonim şirket, genel kurulun gündemine almak suretiyle yönetim kurulu üyelerine 334. ve 335. maddeler çerçevesinde "şirketle işlem yapma" ve "rekabette bulunma" izni vererek bu yasağı aşmaktadır. Yeni TTK döneminde de anonim şirketlerin yasanın cevaz verdiği bu uygulamaya aynen devam edecekleri düşünülmektedir.