ATO 'Tüketicinin Borç Ligini' çıkardı

ANKARA - Ankara Ticaret Odası (ATO), Türkiye'de kişi başına düşen tüketici borcunun 2 bin liraya yaklaştığını açıkladı.

ATO'dan yapılan yazılı açıklamada, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) verileri değerlendirildi. Buna göre Mart 2010 sonu itibariyle tüketicilerin bankalara olan toplam borcu 139,2 milyar lira olarak gerçekleşti. Bu tutarın 99,4 milyar liralık kısmı tüketici kredileri, 2,7 milyar liralık kısmı kredili mevduat hesabı borcu, 37 milyar liralık kısmı ise kredi kartı borçlarından oluşuyor.

Türkiye'deki kişi başına düşen tüketici kredisi, kredi kartı ve kredili mevduat hesabı borcu bin 947 lirayı buluyor. Birçok ailenin TOKİ'ye olan taksitli konut borçları da dahil edildiğinde kişi başına ortalama borç 2 bin lirayı aşıyor. Kişi başına borç miktarında son altı yılda 10 kattan fazla artış yaşandığı dikkati çekiyor. 2003 yılı sonunda kişi başına düşen tüketici kredisi ve kredi kartı borcu 190 lira civarında kalıyordu.

Ankara Ticaret Odası'nın hazırladığı "Tüketici'nin Boç Ligi" klasmanına göre iller itibariyle bakıldığında hem miktar olarak hem de kişi başına düşen borç miktarı açısından ilk sırayı İstanbul alıyor. Bankalara toplam 46,9 milyar liralık tüketici kredisi, kredi kartı ve kredili mevduat borcu bulunan İstanbul'da kişi başına borç miktarı 3 bin 690 lirayı buluyor.

Borç Ligi'nde ikinci sırayı 15,3 milyar lirayla alan Ankara, kişi başına ortalama borç tutarında da 3 bin 363 lirayla İstanbul'u izliyor. Üçüncü sırada 2 bin 721 lirayla Muğla yer alıyor. Muğla'daki ailelerin bankalara toplam 2,2 milyar liralık kredi kartı, tüketici kredisi ve kredili mevduat borcu bulunuyor.

İzmir, 9,9 milyar liralık toplam tüketici borcuyla, borç büyüklüğü açısından üçüncü sırada yer alırken, kişi başına borç tutarında ise 2 bin 602 lirayla dördüncü sırada geliyor. Kişi başına tüketici borcu tutarında İzmir'i 2 bin 545 lirayla Antalya, 2 bin 111 lirayla Tekirdağ, 2 bin 27 lirayla Kocaeli ve bin 960 lirayla Eskişehir izliyor.

İstanbul, Ankara, Muğla, İzmir, Antalya, Tekirdağ, Kocaeli ve Eskişehir'deki kişi başına tüketici kredisi ve kredi kartı borcu Türkiye ortalamasının üzerine çıkarken geri kalan 73 ildeki kişi başına borç miktarı ise ortalamanın altında kalıyor.

Kişi başına en düşük kredi kartı ve tüketici kredisi borçlusu iller ise 242 lirayla Muş, 289 lirayla Bingöl, 294 lirayla Şırnak, 303 lirayla Ağrı, 317 lirayla Hakkâri olarak sıralanıyor. Buna göre en az borçlu il olan Muş, "Gönüllerin Şampiyonu" olmaya da hak kazanıyor.

Aydın, Yalova, Çanakkale, Bursa, Kırklareli, Adana, Zonguldak, Edirne, Bilecik, Bolu, Mersin, Artvin, Balıkesir, Karabük, Burdur, Trabzon, Bartın, Kastamonu, Sakarya, Amasya, Denizli, Kırıkkale, kişi başına düşen borç 1.500-1.900 lira arasında değişirken, Isparta, Rize, Manisa, Samsun, Sinop, Kayseri, Çankırı, Nevşehir, Çorum, Giresun, Düzce, Uşak, Kütahya, Konya, Tokat, Kırşehir, Ordu, Hatay, Afyon, Sivas, Erzincan, Gaziantep, Malatya, Niğde, Elazığ ve Karaman kişi başına 1.000-1.500 lira arasında borçlu gözüküyorlar.

Tunceli, Erzurum, Yozgat, Osmaniye, Bayburt, Aksaray, Gümüşhane, Kars, Diyarbakır, Kahramanmaraş, Ardahan, Adıyaman, Kilis, Iğdır, Batman, Van, Şanlıurfa, Siirt, Bitlis ve Mardin de 400-1.000 lira arasında kişi başına borçlu iller olarak sıralanıyorlar.

İllerdeki kişi başına borç miktarı, bu illerde bankalar tarafından toplanan Türk parası ve döviz cinsinden tasarruf mevduatlarıyla (vatandaşlara ait mevduatlar) karşılaştırıldığında ise kişi başına borç miktarı düşük gözüken bazı illerde, vatandaşların borcunun, sahip oldukları mevduatı geçtiği belirlendi.

Örneğin, kişi başına 309 lira tasarruf mevduatı düşen Bitlis'te kişi başına tüketici borcu ise 437 liraya ulaştı. Yani Bitlisli vatandaşların bankalara olan borcu mevduatlarının yüzde 141,5'i kadar bir büyüklük oluşturdu. Aynı şekilde kişi başına 881 lira mevduat toplanan Erzurum'da kişi başına borç 947 liraya çıktı. Kişi başına 307 lira mevduat toplanan Şırnak'ta borç miktarı 314 lirayı buluyor. Van, Ağrı gibi illerdeki kişi başına borç miktarıyla kişi başına tasarruf mevduatı yaklaşık aynı düzeyde seyrediyor.

Şanlıurfa, Hakkari, Bilecik, Kırıkkale, Tokat ve Mardin;de kişi başına tüketici borcu, kişi başına tasarruf mevduatının yüzde 91-98 arasında seyrediyor. Siirt, Diyarbakır, Çankırı, Kilis, Adıyaman, Muş, Kars, Osmaniye, Amasya, Bayburt gibi illerde bankalar topladıkları tasarruf mevduatının yüzde 80-89;u kadar tüketicileri borçlandırdılar. Sakarya, Artvin, Gaziantep, Kastamonu, Batman ve Kütahya gibi illerde bu oran yüzde 70-78 arasında seyrediyor.

Bankaların Rize, düzce, Gümüşhane, Manisa, Niğde, Ordu, Çorum, Bolu, Kocaeli, Çanakkale, Tekirdağ, Kahramanmaraş, Karabük ve Ardahan gibi illerde kullandırdıkları krediler bu illerden topladıkları tasarruf mevduatının yüzde 60-70;i kadar bir büyüklük oluşturdu.

ATO Başkanı Sinan Aygün, tüketim harcamaları ve harcanabilir gelir reel olarak azaldığı halde 2009 yılında Türkiye'deki ailelerin borçlarının artmaya devam ettiğini belirterek, işsizliğin de etkisiyle birçok ailenin borçla geçinmeye başladığını bildirdi. Tüketim harcamaları azalırken tüketici borçlarının artmasının "borcun yeni borçlanmalarla kapatıldığına" işaret olduğunu belirten Aygün, şunları söyledi:

"Kredi kartı borcunu ödeyemeyen vatandaş tüketici kredisine, tüketici kredisini ödeyemeyen vatandaş kredi kartına başvuruyor. Birçok vatandaş, son zamanlarda iyice yaygınlaşan kredili mevduat hesabı yüzünden maaşının yüzünü göremiyor. Çünkü ay sonuna kadar kredili mevduat hesabından maaşı kadar parayı borç olarak çekip harcamış oluyor. Merkez Bankası da son raporunda kredili mevduat hesapları konusunda vatandaşları uyardı. Bankalar kredi kartlarının yanı sıra kredili mevduat hesaplarından borç çeken vatandaşlara da çok yüksek faizler uyguluyorlar. Örneğin bir banka 'avans hesabınızdan 1.000 TL kullanmanız durumunda günlük 1,91 TL faiz işlemektedir' diye reklam yapıyor. Bu günlük faizin aylık tutarı yüzde 5,7, yıllık basiti ise yüzde 68,8'e geliyor. Bu yüksek faizler yüzünden tüketicilerin bankalara olan borçluluğu durduk yerde her geçen gün biraz daha artırıyor. Kısaca bağrımıza borç bastık."