Avrupa çapında iki test merkezi

İbrahim EKİNCİ - Esra ÖZARFAT

İSTANBUL - Türkiye iki önemli test merkezine kavuşuyor. Sadece bugünün ihtiyaçlarını değil, yarının muhtemel ihtiyaçlarını da tahmin ederek, ölçümleyerek kurulan bu iki merkezden biri Eskişehir'de, diğeri Bursa'da olacak. Eskişehir'deki test merkezi raylı sistemler için, Bursa'daki otomotiv, yani kara ulaştırması için kurulacak. Bunlar çok önemli merkezler çünkü ölçüleri, kapasiteleri itibariyle gerçekten ‘Avrupa çapında' merkezler olacaklar.

Biri iki rakam verelim; Eskişehir'de kurulacak Ulusal Raylı Sistemler Mükemmeliyet Merkezi (URAYSİM) çeşitli test laboratuvarlarının yanı sıra 30 kilometrelik bir test hattına sahip olacak. 200 - 250 kilometre hıza kadar tren testleri yapılabilecek.

Daha hızlı testler için de gerektiğinde yapılanabilecek. 30 kilometre uzunlukta böyle bir test merkezi Avrupa'da, tren seti üreticisi ülkelerinde bile yok.

İkinci bir rakam daha verelim; URAYSİM projesinin hazır bütçesi 100 milyon euro, artı 100 milyon euro ile tam olarak bitirildiğinde yaklaşık 500 milyon lira kaynakla kurulmuş, gerçek bir mükemmeliyet merkezine sahip olacak Türkiye.

Bir başka önemli bilgi... Bu artık kağıt üzerinde bir proje değil. Parası hazır, kurucu kadrosu hazır, yeri tahsis edilmiş. Dahası 14 Ocak 2012 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak yatırım programına alınmış, resmen de proje başlamış bir proje. URAYSİM Projesi, Anadolu Üniversitesi bünyesinde kuruluyor. Projenin başında bulunan Prof. Dr. Ömer Mete Koçkar, "Öncelikle demiryolu alanında teknik çalışmalar yapacağız. Test ve akreditasyon merkezi ile bir Ar-Ge birimi kurulacak. Gelecekte diğer ulaşım türleri de kapsanabilecek" dedi.

URAYSİM'le birlikte, havacılık konusunda bir mükemmeliyet merkezine sahip olan Anadolu Üniversitesi de özel bir konum kazanmış oluyor. Prof. Dr. Koçkar, merkezin hangi ihtiyaç ve projeksiyonlar üzerine kurulduğunu şöyle anlattı: "Yeni yasal düzenlemelere göre sektördeki tüm kurumların teknik yeterliliklerini belgelendirmesi zorunlu. Pazar serbestleşiyor, Ar-Ge gereksinimi artacak. Çünkü özel sektör demiryolu ağı, şebekesi kurup işletebilecek, kendi taşıtlarını üretip satabilecek.

Halen AB'deki sertifikalı üreticiler haricinde başka yerlerden alınan vagon ve lokomotiflerin TCDD şebekesinde çalışması için testten geçirilmesi gerekiyor. Ancak bir test merkezi yoktu. Yine yerli olarak kent içi ulaştırma sistemlerinde kullanılmak üzere demiryolu taşıtı, sinyalizasyon ve kontrol sistemleri üreten şirketler var. Bunların ürünlerinin testten geçip akredite edilmesi gerekiyor."

200 kilometre hızla test yapılabilecek

Prof. Dr. Ömer Mete Koçkar, proje ölçüleri ile ilgili şu bilgileri verdi: "Test yolu uzunluğu 30 km olarak belirlendi. Taşıtlar çift yönlü hareket edebilecek. Birinci kısım Alpu İstasyonu ile test merkezi arasında kalan bölümde demiryolu taşıtları 200 km/sa hızla seyir edebilecektir. İkinci bölümde yük vagonları testi yapılacak. Uzunluğu 6.5 km'dir. Son bölüm 7.7 km uzunluğundadır. Bu bölüm kısmen 250 km/sa hıza izin vermektedir. Yüksek hızlı tren testleri için daha uzun bir test yoluna gereksinim var.

Rektörümüz Prof. Dr. Davut Aydın dört elle sarıldı. Parayı bulacağım dedi, liderlik etti. 100 milyon euro ayrıldı, birinci faz için. İlerde yüksek hızlı trenler için bile test olabilecek, dinamik, hareketli testler... Çek Cumhuriyeti'nde, Almanya ve İtalya'da var. 30 km'lik uzunluk olduğunda, 27 km'yi geçince Avrupa'nın en uzun test yolu oluyor. Siemens'in var 23 km, Prag'daki 18 km. Hızlı tren testleri yapamıyorlar. Bizim yerimiz hazır.

Alpu Belediyesi 30 km'lik test yolu önerdi, kararlarını aldılar. 5 - 6 ay sürecek, önümüzdeki yıl muhakkak kazma vururuz. Önümüzdeki dönem ikinci faz için 100 milyon euro daha gerekebilir. Sonu yok çünkü. 2 yıl içinde hizmet verebilir duruma gelirse kendini çevirebilir. Uluslararası sertifikasyon verebilecek, akredite olacak. Yoksa böyle bir merkezi Türkiye'nin ihtiyaçlarıyla çalıştırmak zor. URAYSİM öncelikli TCDD, TÜLOMSAŞ, TÜDEMSAŞ, TÜVASAŞ ile TCDD demiryolu ağı üzerinde işletmecilik yapan şirketlere test ve akreditasyonunu sağlayacak. Aynı zamanda yurtdışı talepleri de karşılayabilecek."

Yüksek hızlı trenin makinistlerini eğitecek

Merkezin eğitim fonksiyonu da olacağını belirten Prof. Dr. Ömer Mete Koçkar, "Yakın gelecekte AB uyum yasaları kapsamındaki düzenlemelerle makinistler de eğitim ve sertifikalandırma sürecine tabi olacak. URAYSİM hem demiryolu taşıtları hem de personel eğitimi ve sertifika sınavları için yetkili eğitim ve test merkezi olacak. Orta dönemde Ar-Ge de yapacak, mühendislik ve tasarım kapasitesi geliştirecek. Özel sektör kendi demiryolu taşıtlarını tasarlamayı ve üretmeyi de istiyor. Endüstri üretim ağırlıklı. Ar-Ge, tasarım geri planda kalıyor. Endüstri ve üniversite işbirliği kaçınılmaz" diye konuştu.