Bağımsız denetime tabi olan şirketler

İsmail AKYEL - İç Denetçi

Bilindiği üzere Yeni TTK'nın 397'nci maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu'na bağımsız denetime tabi olacak firmaları belirleme yetkisi verilmişti. Sonunda Bakanlar Kurulu'nun 23.01.2013 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan kararı ile bağımsız denetime tabi olacak şirketler için kıstaslar belirlendi. Peki bu şirketlerin kriterleri neler ve hangi tarihten itibaren bağımsız denetime tabi olacaktır?
Bakanlar Kurulu kararı ile (I) sayılı listedeki firmalar 1/1/2013 tarihi itibariyle, (II) nolu listedeki firmalar aşağıdaki koşulların en az ikisini, iki hesap dönemi üst üstte sağladığında 1/1/2014 tarihi itibari ile bağımsız denetime tabi olacaklardır.
Karar ile belirlenen ölçütler şunlar:
1- Aktif toplamı 150 milyon ve üstü,
2- Yıllık net satış hasılatı 200 milyon ve üstü,
3- Çalışan sayısı 500 ve üstü,
1 Ocak 2014'ten itibaren bağımsız denetime tabi olacak şirketler, (II) sayılı listede belirlenen ölçütlerden ikisini aşan ancak (I) sayılı listede sayılmayan şirketlerdir. Yani, örneğin (II) sayılı listede belirlenen ölçütlerden ikisini aşan ancak payları borsada işlem gören bir firma (I) sayılı listeye de girdiği için 1 Ocak 2013'ten itibaren bağımsız denetimini eskiden olduğu gibi yaptıracaktır. Ancak, (II) sayılı listedeki ölçütlerden ikisini aşan ve (I) sayılı listeye girmeyen bir firma ise 1 Ocak 2014'te itibaren bağımsız denetime tabi olacaktır.
Bu kararda belirtilen üç kıstastan ikisinin sınırlarının aşılıp aşılmadığının belirlenmesinde; aktif toplamı ve yıllık net satış hasılatı bakımından yürürlükteki mevzuat uyarınca hazırladıkları son iki yıldaki finansal tablolar; çalışan sayısı bakımından ise şirkette son iki yıldaki ortalama çalışan sayısı esas alınacaktır.
Peki (II) nolu listedeki şirketlerin bağımsız denetimden çıkma şartları nelerdir? Söz konusu bakanlar kurulu kararında belirtildiğine göre,bağımsız denetime tabi şirketler, söz konusu ölçütlerden en az ikisine ait sınırların art arda iki hesap döneminde altında kalmaları veya bir hesap döneminde söz konusu ölçütlerden en az ikisinin sınırlarının %20 veya daha fazla altında kalmaları durumunda, mütakip hesap döneminde bağımsız denetim kapsamından çıkmaktadır.
Herkesin aklında (I) sayılı liste dışında kalan ve (II) sayılı liste ile belirlenen ölçütlere acaba Türkiye'deki yaklaşık 90 bin anonim şirketten ve yaklaşık 750 bin limited şirketten kaç tanesi giriyor sorusu bulunmakta.Bu soruya örnek olarak yalnızca net satış hasılatını esas alacak olursak bir cevap verilebilecektir. Bilindiği üzere İstanbul Sanayi Odası her yıl ilk "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu"nu açıklamaktadır.Acaba Türkiye'nin 500 büyük sanayi kuruluşu 200 milyon TL yıllık net satış hasılatı standardını sağlayabiliyor mu?
Bu sorunun cevabı maalesef hayır. 2011 yılı verilerine baktığımızda 500 büyük sanayi kuruluşundan sadece 384'ü 200 milyon TL ciro hedefini sağlayabiliyor. 116'sı ise sağlayamıyor. İlk 500 firmadan en düşük ciro yapan firmanın cirosu ise 160 milyon 612 bin 78 TL'dir. Dolayısıyla, 200 milyon net satış hasılatı olağanüstü yüksek bir ölçüttür. Yaklaşık 90 bin anonim şirketten demek ki yalnızca 384?ü denetime tabi olacaktır. Bunlardan halka açık olanlar zaten denetim yaptırmakta idiler. Bu durumda denetim zorunluluğu getirilen firma sayısı 384 firmadan halka açık olanları düştüğümüzde kalan firmalar olacaktır.