Bağlayıcı tarife bilgisi şirketlere ne gibi yararlar sağlar

Hasan AKDOĞAN / Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri

Biliyorsunuz, dünyada üretilen eşya sayısı aşırı derecede çoktur. Gümrük mevzuatı açısından her eşyanın bir gümrük tarife numarası ve pozisyon numarası olması gerekiyor (GTİP). Yani kısaca eşyalar kodlanmış oluyor. Teknolojik gelişmelerin baş döndürücü bir hızla ilerlemesi neticesinde eşya çeşitliliği de kendiliğinden artmış oluyor.

Bu kadar çok eşyanın ticaretinde de karmaşa yaşanmaması gerekiyor. Ülkelerin yaptıkları anlaşmalar çerçevesinde GTİP'i belli eşyalar için ayrıcalıklı statülerin uygulandığı biliniyor. Sorun, teknolojik gelişmelere paralel olarak yeni ortaya çıkan ürünlerin sınıflandırılmasında ve numaralandırılmasında kendini gösteriyor. Yeni teknoloji ürünü bu eşya türlerinin gümrük tarife sisteminde doğru bir şekilde sınıflandırılması gerekiyor. Dış ticaretin karmaşa ortamından kurtulmasının temelinde bu sınıflandırmalar yatıyor.

Türkiye'de uygulanan Gümrük Tarife Cetveli'nde bu tür herhangi bir eşyanın yerinin doğru bir şekilde saptanmasını sağlayan Bağlayıcı Tarife Bilgisi (BTB) ve özellikle bunun hukuki etkisini son yıllarda oldukça dikkat çekiyor. Çünkü, GTİP kayması nedeniyle şirketlerce eksik vergi ödenebiliyor. Bu risk karşısından gümrük idarelerince muhtelif yol ve yöntemler kullanılarak doğru GTİP üzerinden işlem yapılması için gerekli önlemler alınıyor inceleme ve soruşturmalar yapılıyor.

Bağlayıcı Tarife Bilgisi, eşyanın Türk Gümrük Tarife Cetveli'nde sınıflandırılmasına ilişkin olarak, kişinin yazılı talebi üzerine Gümrükler Genel Müdürlüğü'nce veya Müsteşarlık tarafından yetkilendirilmiş Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlükleri'nce veriliyor. Tabi ki bu bir idari karar oluyor. Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüğü olarak gümrük laboratuarı bulunan İstanbul, İzmir, Ankara, Mersin, İzmit ve Bursa Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlükleri Bağlayıcı Tarife Bilgisi düzenleme konusunda yetkilendirilmişlerdir.

Bağlayıcı Tarife Bilgisi verilirken, Gümrük Tarife Cetveli'nde eşya yerinin doğru bir şekilde saptanması, doğabilecek ihtilafların azaltılması ve uygulamada birlik sağlanması amaçlanıyor.

Uluslararası ticaret işlemlerinde kârlılık ve uygulama imkanını önceden tahmin edilebilir kılan ve dış ticaret erbabına eşyanın, Türk Gümrük Tarife Cetveli'nde sınıflandırılmasına ilişkin hukuki geçerliliği olan resmi bir bilgi sağlayan, Bağlayıcı Tarife Bilgisinin amaçları şu şekilde sıralanabilir:

1.Sınıflandırma kurallarının doğru ve yeknesak bir şekilde uygulanması suretiyle sınıflandırmanın uyumlaştırılmasını ve böylece dış ticaret rejiminin dış ticaret erbabı arasında doğru ve eşit olarak uygulanmasını sağlamak.

2.Beyan sürecini ve gümrük işlemlerini hızlandırmak ve böylece gümrük kontrolünü ve uluslararası ticareti mümkün olduğunca kolaylaştırmak ve dış ticaret işlemlerinin maliyetini azaltmak.

3.Ticaret erbabı ile gümrük idaresi arasında eşyanın tarife pozisyonundan kaynaklanan ihtilafları azaltmak.

4.Gümrük işlemleri sırasında eşyanın sınıflandırılması probleminden kaynaklanan zaman kayıplarını azaltmak suretiyle yüksek riskli eşyanın muayenesine ve kontrolüne gümrük işlemleri sırasında yeterli zaman ayrılabilmesini, dolayısıyla, gümrük denetimlerinin seçimli ve daha etkin yapılabilmesini sağlamak.

Bağlayıcı Tarife Bilgisi başvurusunun gümrük idaresi tarafından kabul edilebilmesi için aranan şartları da şöyle sıralayabiliriz:

Başvurunun yalnızca bir kalem eşya için yapılması, bir kişi tarafından aynı eşya için sadece bir BTB müracaatında bulunulabilmesi, başvurunun fiilen tasarlanan bir ithalat yada ihracat işlemine dayanması, başvuruya konu eşyanın Gümrük Yönetmeliği'nin 23 nolu ekinde yer alan Laboratuar Tahliline Tabi Tutulacak Eşya Listesi'nde bulunmaması, eşyanın BTB başvurusuna konu olabilecek bir eşya olması, eşyanın marka, model adı, seri no ve ürün kodu gibi ticari tanımlanmasına yarayacak bilgilere haiz olması ve eşyanın nihai şeklini almış olması.

Durum yukarıdaki çerçevede olunca doğal olarak Bağlayıcı Tarife Bilgisi'nin hukuki nitelikleri de kendini hemen gösteriyor.Gümrük Kanunu'nda BTB'nin gümrük idarelerini, hak sahibine karşı sadece eşyanın tarife pozisyonu konusunda ve yalnızca bilginin verildiği tarihten sonra tamamlanacak gümrük işlemlerine konu olan eşya için bağlayacı olacağı, bunun için bilgiyi alan kişinin, beyan edilecek eşya ile verilen bilgide tanımlanan eşya arasında her bakımdan uygunluk bulunduğunu kanıtlaması gerektiği hüküm altına alınmış ve10 seri nolu Gümrük Genel Tebliği'nde Bağlayıcı Tarife Bilgisi'nden sadece hak sahibinin yararlanabileceği belirtilmiştir.

Veriliş tarihinden itibaren altı yıl geçerli olan BTB, talep edenin verdiği yanlış veya eksik bilgiye dayanması halinde ise iptal ediliyor. Bunun yanısıra Türk Gümrük Tarife Cetveli'nde değişiklik yapılması ve verilen bilginin söz konusu değişiklikle getirilen hükümlere uymaması, Dünya Gümrük Örgütü'nün uymakla yükümlü bulunduğumuz nomanklatür, izahname, tarife pozisyonlarına ilişkin kararlarındaki bir değişikliğe uymaması ve bağlayıcı tarife bilgisinin iptal edildiğinin veya değiştirildiğinin bilgi verilen kişiye tebliğ edilmesi hallerinde de BTB geçerliliğini yitiriyor.

Ancak; hak sahibince söz konusu bağlayıcı bilgiye dayanarak ve bu bilginin geçerliliğini kaybetmesinden önce, ilgili eşyanın alımı veya satımı üstüne bağlayıcı sözleşmeler yapması halinde, geçerliliğini kaybeden tarife bilgisi, geçerliliğini kaybettiği tarihten itibaren altı ay boyunca kullanılabiliyor.

Netice olarak; dış ticaret hacmi artmakta olan dünyamızda, dış ticarete konu eşyadan tahsil edilecek vergilerin doğru hesaplanması ve eşyanın dış ticaret politikası önlemlerine tabi tutulup tutulmayacağı, konularında başvurulacak kaynağın Gümrük Tarife Cetveli olduğu aşikardır. Burada belirlenen GTİP'e göre işlem yapılacağı muhakkaktır.