Belediyeler kurumlar vergisine tabi mi

Belediyeler esas itibariyle imar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı, çevre, temizlik, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, sosyal hizmet ve yardım, meslek ve beceri kazandırma gibi kamu hizmeti niteliğinde mal ve hizmetler sunmakla birlikte söz konusu mal ve hizmetlerin iktisadi nitelik taşıması halinde kurumlar vergisine tabi olabilmektedirler.

Mal veya hizmetlerin iktisadi nitelik taşıması ise ticari, sinai, zirai faaliyet veya serbest meslek faaliyeti niteliğinde olması ve bir bedel karşılığında piyasaya sunulmasıdır. Belediyeler tüzel kişiliği itibarıyla kurumlar vergisi mükellefi olmamakla birlikte devamlılık arz eden ticari, sınai ve zirai faaliyetleri nedeniyle belediyelerin tüzel kişiliğine bağlı oluşan iktisadi işletmelerin kurumlar vergisine tabi tutulabilmektedir. Bir faaliyetin iktisadi nitelik taşıması ise şirket bünyesinde yapılması şart olmayıp kurumlar vergisine ilişkin kanun ve ikincil mevzuata göre iktisadi işletme bünyesinde devamlı surette yapılması gerekli ve yeterlidir. Bazı belediyeler söz konusu hizmetleri şirket veya bütçe içi işletme kurarak icra etmelerine karşın bazen de şirketleşme olmadan belediye personeli ve fiziki imkanlarıyla sunmaktadır.

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 1’inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, iktisadi kamu kuruluşları vergi mükellefiyeti kapsamına alınmış olup aynı kanunun 2' nci maddesinin üçüncü fıkrasında da Devlete, il özel idarelerine, belediyelere, diğer kamu idarelerine ve kuruluşlarına ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlı bulunan ve birinci ve ikinci fıkralar dışında kalan ticari, sınai ve zirai işletmelerin iktisadi kamu kuruluşu olduğu belirtilmiştir.
Aynı kanunun 2’nci maddesinin altıncı fıkrasında ise iktisadi kamu kuruluşlarının kazanç amacı gütmemeleri, faaliyetlerinin kanunla verilmiş görevler arasında bulunması, tüzel kişiliklerinin olmaması, bağımsız muhasebelerinin ve kendilerine ayrılmış sermayelerinin veya iş yerlerinin bulunmamasının mükellefiyetlerini etkilemeyeceği, mal veya hizmet bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar olması, kar edilmemesi veya karın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesinin bunların iktisadi niteliğini değiştirmeyeceği hükme bağlanmıştır. Bu konuda İçtihadı birleştirme kurulu kararı ile vücut bulmuş olan idari yargının yaklaşımı; işletmenin, ticari, sınai ve zirai nitelik taşıyan bir faaliyeti ile tedavül ekonomisine katılmasının kurumlar vergisi mükellefiyeti için yeterli ve tek koşul olduğu şeklindedir.
Aynı şekilde, Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) yaklaşımı (Genel tebliğ ve özelgelerde ifade edilen); bir faaliyetin iktisadi işletme kapsamında yapılması halinde bunun ticari bir faaliyet niteliğini kazanacağı ve dolayısıyla kurumlar vergisine tabi olması gerektiği yönündedir. 

Öte yandan, Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 4’üncü maddesinde sayılan kurumlar ise kurumlar vergisinden muaftır:
Bu bağlamda kurumlar vergisine tabi olup olmaması açısından belediyelerin;

- Arsa, işhanı veya bina gibi taşınmazların kiraya verilmesi veya satışı
- Otopark gelirleri
- Belediyeye ait tesislere giriş ücretleri 
- Belediye düğün ve eğlence salonlarının tahsisi
- Meslek edindirme ve sanat kursları
- Ücrete tabi işler
- Su, yolcu taşıma ve mezbaha işletmeleri
- Resim ve harç karşılığında iş veya hizmet yapan hizmet birimleri
- Yurtlar, huzurevleri, aşevleri
- Kreş ve konukevleri
faaliyetlerinin özellikle vergisel açısından irdelenmesi gerekmektedir. 

Sonuç

Belediyelerde gerek bütçe içi işletme gerekse hizmet birimlerince yürütülen bir faaliyetin iktisadi işletme kapsamında yapıldığının anlaşılması halinde söz konusu faaliyetin Kurumlar Vergisi Kanununda sayılan istisnalar arasında yer alıp almadığının incelenmesi ve istisnalar arasında yer almaması halinde söz konusu kanunlara göre vergi mükellefiyetinin tesis edilip verginin beyan edilmesi idarecilerin vergisel sorumluluğu açısından büyük önem arz etmektedir. 

KAYNAKÇA
- ARSLAN, Ahmet; Belediye Vergi ve Harçları, Ankara, 2015.
- ARSLAN, Ahmet; Mahalli İdarelerde Mali Yönetim, Seçkin Yayıncılık, 2012.