Çin'de üniversite mezunları yeni yıla ”işsizlik”le giriyor
Cihan UĞUR / Şanghay Fudan Üniversitesi
Dünyanın en kalabalık nüfusu olan Çin, diğer Uzakdoğu ülkeleri gibi 12 hayvanlı ay takvimine göre yeni yıla girmenin telaşı içinde. Fare yılı olan 2008'in çok da iyi geçmemesi, öküz yılı olan 2009 ile ilgili beklentileri de artırıyor. Çin'deki tek telaş yeni yıl kutlamaları değil tabi ki. Son 15 yılın en hızlı büyüyen ekonomisi Çin'de 2008 küresel krizi ile birlikte ciddi bir yavaşlama görüldü; bunun etkisi olarak birçok işletme kapandı. Kapanan işletmelerde çalışan yaklaşık 6 milyon insan da işsiz kaldı. Diğer bir işsizlik sinyali ise üniversite mezunlarından geliyor.
Çin'in en prestijli üniversitelerinden biri olan Fudan'da ekonomi yüksek lisansından bu yıl mezun olacak Li Xiaofeng'la (Li şiao fıng) üniversitelilerin iş bulma sorununu konuştuk. Li; her şeyin Çin'in istikrarlı büyümesine göre ayarlandığını, oysa 2008'deki krizin birçok hesabı alt-üst ettiğini, etkilerinin de daha yeni yeni hissedilmeye başlandığını söylüyor. İşverenlerle öğrencilerin buluşturulduğu birçok fuara katıldığını, fakat bu fuarlardaki firmaların eleman alımından çok reklam yapmaya geldiklerini belirtiyor. Çin'deki mezun olmak üzere olan öğrencilerin çoğunun endişeli olduğunu ve yeni yılda evlerine bu endişe ile dönüp o şekilde yeni yıla girdiklerini söylüyor ve ekliyor Li: "Önceden kaliteli üniversitelerin ekonomi bölümlerinden mezun olanlar daha çok ihracat yapan büyük firmalara girerlerdi. Oysa krizle birlikte dünya çapındaki talebin azalması ihracat lokomotifli ekonomiye sahip olan Çin'i fena etkiledi. Birçok ihracat şirketi eleman alımını durdurdu ve çoğu iç piyasaya yöneldi. Bundan böyle Çin'in iç piyasasının gelişimi daha hızlı olacaktır. Bu yüzden herkes iç piyasada kuvvetli şirketlere yöneldi ama nafile! Çünkü kimse iş vermiyor…"
Çin'in en iyi üniversitesi sayılan Pekin Üniversitesi'nde de öğrencileri işsizlik korkusu sarmış durumda. Üniversitenin tanınan eski mezunlarından birinin domuz eti satan büyük bir kasap açması öğrenciler arasında "kasap mı olsak" gibi konuşmaların geçmesine sebep oluyor. Bu arada profesyonel ordu uygulaması olan Çin'de askeri okullarda yetişen kaliteli ve rütbeli askerlerin dışında genelde çok fakir halkın ve köylülerin teveccüh ettiği ordu, üniversite mezunlarının yeni gözdesi. Aç kalma ve barınma derdinin olmadığı ordunun maaşı az olsa da, Çin Kurtuluş Ordusu'nun resmi gazetesinin rakamlarına göre geçen yıl 10 bin üniversite mezunu orduya katıldı. Bu da Çinli üniversite öğrencilerindeki işsizlik paniğinin bir göstergesi.
Çin hükümeti ekonomiyi istikrarlı tutabilmek ve istihdam doğurabilmek için elinden geleni yapıyor. Merkez hükümet aracılığıyla 580 milyar, yerel hükümetler aracılığıyla 1,4 trilyon doları ülke içi tren yolu, otoban, hastane, gibi yapımlara harcayacağını açıklayan Çin hükümeti, geçtiğimiz hafta da "Evrensel Sağlık Projesi" adı altında tüm ülkeyi kapsayacak ve vatandaşlardan çok küçük miktarlar alınarak işletilecek bir sağlık sigortası projesinin 123 milyar dolar bütçeyle 2011'e kadar bitirileceğini açıkladı. Bu gelişmeler istihdam adına Çin'de olumlu karşılansa da, milyonlarca yeni mezuna yurtdışından gelen Çinli öğrencilerin de eklenmesi 'iş bulma derdi' taşıyan Çinli üniversite öğrencilerinin dertlerini katlıyor.
Çin Sosyal Bilimler Enstitüsü'nün 2008 rakamlarına göre 5,59 milyon kişinin üniversiteden mezun olduğu Çin'de mezun olan öğrencilerin yüzde 30'u iş bulamadı. Öğrencilerin çoğuysa beklemektense ayda 200 dolar civarına bir fastfood dükkanında çalışmayı tercih ediyor. Nüfusun 1,4 milyara ulaştığı Çin'de işsizlik sorunun nasıl çözüleceği ve bunun sosyal yapıyı nasıl etkileyeceği ise endişeyle karışık merak konusu.
12 hayvan takvimine göre "öküz" yılına girilen Çin'de herkesin birbirine yolladığı yeni yıl dilekleri ise aynı: "Yeni yılda öküz gücüne-enerjisine sahip olmak, öküzün temsil ettiği berekete ulaşmak". Yeni yıla girildikten 10 gün sonra gelip bereket dağıtacağına inanılan 'zenginlik tanrısının' kendi evlerini kolay bulması için evlerinden havai fişek atan Çinliler'in ve özellikle yeni mezun öğrencilerin bir dileği var: " İş bulmak ve zengin olmak."
Eski ama uzak komşumuz Çin'in, yeni yılda ekonomik problemleri ve işsizlik sorunu halletmesi dileklerimizle…