İSTANBUL - Nerede, ne yatırımı?.. Bir yatırımda buna doğru karar vermek ilk adım. Bu konuda yanlış yapmanın maliyeti yüksek... DÜNYA olarak, Sanayi Bakanlığı’nın 81 il için hazırladığı Durum Raporu’nu yayımlamıştık. Orada illerde hangi sektörlerde yatırım olabileceği görülüyordu. Bu dizide tarım sektöründe hangi ile ne yatırımı yapılabileceği görülüyor. Rehber niteliğinde. Yatırımcının dikkatini çekmeyı amaçlıyor. Karar vermek için çok çok daha derin analizler, araştırmalar yapmak gerekiyor. Dikkatimi çeken, ‘yöresel ürün’ bolluğu... Ben de dikkatinizi çekeyim, cincile mantarı, tuzlu yoğurt, çavuş üzümü, üryani eriği büyük değerdir. Türkiye bunlardan çok çok yazık ki gerektiği kadar yararlanamıyor.
27. AFYONKARAHİSAR
Küçükbaş hayvancılık:Dağlıç, pırlak ve ramlıç ırkının gen merkezi. Sürü oluşturarak bakanlık projelerine kaynak oluşturulabilir.
Büyükbaş hayvancılık: Yem sıkıntısı yok. Hem süt hem de besi- et sektörü için uygun.
Arıcılık: Florası zengin. Organik arıcılık için potansiyel var.
Su ürünleri: Temiz yer üstü sularda yaklaşık 8.000 ton/yıl üretim potansiyeli var. Kabuklu deniz ürünleri (kerevit vs.) üretimi de yapılabilir.
Termal kaynaklar alg üretimine elverişli.
Tohumluk patates: Türkiye’de 440 bin ton sertifikalı patates tohumluğuna ihtiyaç var. İl bu konuda cazibe merkezi.
Organik tarım: Önemli bir potansiyel var.
Soğuk hava depoları: Soğuk hava depo yatırımına ihtiyaç var.
Patates işleme: Sadece bir tesis var. Yatırım için ideal.
Hayvansal atıkların değerlendirilmesi: Kırmızı ve beyaz et tesislerinin atıklarından (kan, tavuk gübresinden enerji üretimi gibi) yararlanılarak farklı sanayi tesisleri kurulabilir.
Jeotermal seracılık: Kaynaklar elverişli durumda. Başkentte protokol çok çiçek ihtiyacı fazla
28. ANKARA
Lisanslı depoculuk / depoculuk: Konya’dan sonra Türkiye’nin ikinci büyük tahıl (buğday) ambarı. Lisanslı depoculuk halihazırda ihtiyaç durumunda. Kuru soğan, domates ve havuç gibi ürünlerin uygun koşullarda saklanması ihtiyacı var.
Organik ve iyi tarım: Organik sebzecilik domates, biber, yeşil sebzeler örtü altı ve organik olarak yetiştiriliyor.
Seracılık: Başkent oluşu tören ve protokollerin fazlalığı, yoğun çiçek talebi yaratıyor.
Kalecik karası: Bu sektöre yatırımlar karlı olur.
29. MERSİN
Seracılık: Potansiyel var.
Yaş meyve sebze: Erkenci, orta mevsim ve geççi, üç dönem üretim yapılabilen nadir illerden.
Topraksız tarım: Isıtmasız seralarda yüksek verimde sebze üretilebiliyor.
Meyve suyu: Dört mevsim hammadde imkanı var.
Su ürünleri: Doğal ve kültür balıkçılığı için zengin altyapı var.
Organik tarım: Turunçgiller, domates, biber, sert çekirdekli meyveler için şartlar uygun.
30. KARAMAN
Organik- iyi tarım: İklim ve toprak uygun
Un ve mamulleri: Yatırım için eleman ve hammadde var.
Domates işleme: Domates üretimi bol, işleme yok. Salça ve kurutma tesisleri kurulabilir.
Soğuk hava, boylama tesisi: İl elma ve kirazda ön sırada ancak soğuk hava deposu yok. Boylama tesisine ihtiyaç var.
Yağ üretimi: Yağlık bitki üretimi yeterli.
Üzüm ve işleme: Bağcılık canlandırılabilir. Pekmez işleme tesislerine ihtiyaç var.
31. AKSARAY
[PAGE]
31. AKSARAY
Hayvancılık: Kaliteli bitki çeşitleri ile yeterli altyapı var.
Çerezlik, yağlık ayçiçeği: Üretimi var, işleme, paketleme ve yağ tesisi kurulabilir.
Hububat: Lisanslı depolama yatırımı yapılabilir.
Patates: Hammadde var. Cips, dondurulmuş ürün yatırımları olabilir.
Süt ve ürünleri: Yeterli süt üretimi var, işleme tesisi yok.
Organik tarım: Uygun geniş arazileri var.
Bisküvi: Geniş buğday tarımı var, un fabrikası dışında yatırım yok.
Yem bitkileri: Silaj, streçleme, preslenmiş yonca, büyük ebatta balya tesisleri kurulabilir.
32. KIRŞEHİR
Et ve süt ürünleri: Süt ve besi sığırcılığı yaygın, hammaddesi var.
Yaş sebze - meyve işleme:Sulu tarım alanı genişliyor.
Yağ sanayii:Ayçiçeği üretimi var, yatırım avantajlı olabilir.
Gıda: Sebze üretimi artıyor, salça, konserve üretimi olur, sektör gelişebilir.
Unlu ve mamuller: Yoğun buğday üretimi var. Hammadde ve kalifiye eleman mevcut.
Seracılık, iyi tarım: Jeotermal kaynak var.
Organik tarım: Uygun iklim koşulları mevcut.
33. KIRIKKALE
Hayvancılık: Mera varlığı, yem bitkisi ekim alanı yeterli, sözleşmeli tarım mümkün.
Bitkisel üretim: Yüksek verim için havza karakterli arazi bulunuyor.
Soğuk hava deposu imkanı var.
Organik tarım: Ankara pazarına dönük üretim yapılabilir.
Agroturizm: Ankara’dan günübirlik gezilerle agro-turizm canlandırılabilir.
34. ÇANKIRI
Hayvancılık: Çayır mera varlığı yeterli, yem bitkisi ekim alanları mevcut.
Arıcılık: Florası zengin, organikarıcılık yapılabilir.
Su ürünleri: Yatırıma uygun.
Tavukçuluk: Çevresel pazarı geniş, yumurta ve et üretimi yatırımı olabilir.
Organik tarım: Alt üretim alanları için önemli potansiyel var.
Çavuş üzümü, cincile mantarı...
35. KARABÜK
Hayvancılık: Meraları geniş, iklim elverişli. Eflani tarihte 'Yün Şehri'ydi. Yem bitkileri ekim alanları var. Açık ve yarı açık hayvancılık için uygun.
Meyvecilik: Çavuş üzümü yetiştiriciliği için geniş potansiyele sahip.
Sebzecilik: Açık ve örtüaltı üretim
yapılıyor. İşleme paketleme
tesisi yok.
Organik tarım: Potansiyel yüksek.
Arıcılık: Florası zengin, potansiyel var.
Kanatlı:Entegre tesisi kurulabilir.
Doğal ürünler: Kanlıca, cincile ve kuzu mantarı için işleme tesisi kurulabilir. Ihlamur, kızılcık ve kuşburnu için yatırım karlı olur.
Bartın'da enerji bitkisi Kastamonu'da üryani eriği öneriliyor
36. BARTIN
Organik tarım: Bal, ahududu, böğürtlen ve iyi tarım olarak kivi üretimi yapılabiliyor.
Kanatlı: Entegre yumurta tesisi yatırımı ihtiyacı var.
Su ürünleri muhafaza, işleme: Kültür balıkçılığı altyapısı oluşuyor.
Yaş sebze-meyve, işleme: Sertifikalı kışlık sebze tarımı için önemli potansiyele sahip.
Enerji tarımı: Enerji bitkileri ekimi yaygınlaşıyor. Zengin biyokütle kaynağına sahip.
37. KASTAMONU
[PAGE]
37. KASTAMONU
Kesme çiçekçilik: Sektör için avantajlı. Yazın sıcaklıktan kalite düşüşü yaşanmıyor. Isı farkları üretimi olumlu etkiliyor.
Süt hayvancılığı: Soğuk hava deposu yok. Entegre tesisler kurulabilir.
Büyükbaş hayvancılık:Yem sıkıntısı yok, ekim alanları geniş, besi-et sektörü için entegre yatırım yapılabilir.
Organik tarım: Toprağı uygun, sarımsak, pirinç üretimi olabilir.
Tarımsal işletmecilik: Tıpta kullanılan aromatik bitki çeşitliliği bakımından zengin.
Yerel ürünler: Üryani eriği ve yerel mutfak ilgi çekiyor.
38. SİNOP
Entegre su ürünleri işleme: Avcılık yapılıyor. Değerlendirme altyapısı yetersiz. Avlanan hamsinin yüzde 75'i hayvan yemi oluyor.
Hayvancılık: Arazi engebeli, bu durum hayvancılık için avantaj.
Organik ve iyi tarım, doğadan toplama: Toprakları bakir, doğal, bitki florası zengin. Tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliği için uygun. Doğadan toplama için çok cazip.
Kırsal turizm: Potansiyel mevcut. Kültür Bakanlığı'nın eko-turizm projesi içinde.
Kültür mantarı: Kayın (istiridye) mantarı yetiştiriciliği için uygun.
Meyve işleme: Bu alana yatırımlar kazandırabilir.
Kestane / Kestane balı: 'Kuzu kestanesi’ meşhur. İşleme tesisi yok. Kestane balı için de potansiyel yüksek.
Mersin ve kalkan balığı: Denizden su çekilerek yetiştiricilik yapılabilir.
39. ÇORUM
Küçükbaş, büyükbaş hayvancılık: Koşullar uygun, geniş yem bitkileri ekiliş alanları mevcut.
Arıcılık sektörü: Büyük çapta arı koloni kapasitesi mevcut. Mera alanları zengin bir floraya sahip. İlaç kullanımı az, organik arı potansiyeli var.
Su ürünleri: Potansiyel var, tesis yok.
Organik tarım: Organik tarım alt üretim alanları için önemli bir potansiyel var.
40. YOZGAT
Organik tarım: Araziler organik tarıma müsait.
Meyve sebze: Mikro klima bölgeleri meyve - sebze üretimi için oldukça uygun.
Baklagil: Nadas yerine nohut ve mercimek ekimi yapılabiliyor.
Yem bitkileri: Yem bitkileri tarımı gelişiyor.
Su ürünleri üretimi: Su kaynakları uygun.
Damızlık et ve süt sığırcılığı: Hayvan varlığının ıslahına yönelik çalışmalar yapılabilir.
Soğuk hava deposu: Meyve ve sebzecilik için soğuk hava depolarına ihtiyaç var.
41. NEVŞEHİR
[PAGE]
41. NEVŞEHİR
Kabak çekirdeği: Türkiye kabak çekirdeği üretiminin yarısı bu ilde. İşleme tesislerine ihtiyaç var.
Patates: Patates üretimi çok yaygın. Yerinde işleme, cips, patates unu, parmak patates ve diğer gıda maddelerine yönelik tesisler için yeterli hammadde var.
Üzüm: Üzümü kaliteli, organik denecek seviyede. Üzüm suyu, pekmez, sirke, şarap ve diğer ürünler için yatırım yapılabilir.
Seracılık: Jeotermal ısıtmalı sera alanları var. Su rezervleri araştırılarak yeni örtü altı sera yatırımları yapılabilir.
Pomza (Bims): Pomza rezervi bulunuyor. İşleme ve tarımsal üretim materyali olarak kullanmak mümkün.
Meyvecilik: Kızılırmak Havzası, Misli Ovası ve Ürgüp meyve plantasyonu kurmaya elverişli.
Meyve suyu işleme tesisleri kurulabilir.
42. NİĞDE
Hayvancılık: Mera varlığı önemli. Yem bitkisi ekim alanları mevcut. Özellikle süt sektörü için entegre tesisler, küçükbaşta süt entegre tesisleri kar sağlar.
Organik tarım: Alt üretim alanları için önemli potansiyel var.
Patates işleme: Türkiye üretiminin % 16’sını üretiyor fakat üretilen patatesi işleyecek yeterli tesis yok.
Meyvecilik: Türkiye’nin en verimli elma ve kiraz bölgesidir, potansiyel oldukça geniştir. Kirazda turfanda merkezidir, yatırımcı için caziptir.
43. ADANA
Narenciye: Paketleme, meyve suyu ve ihracata yönelik ürün çeşitlendirmesi yatırımları karlı olur.
Seracılık: Güneşli gün sayısı, maliyet ve pazar avantajları modern seraların kurulması için avantaj sağlıyor.
Zeytincilik: Bu sektör gelişmektedir.
Meyve sebzecilik: Ovada erkenci meyve ve sebzecilik için uygun iklim ve tarım alanları var.
Arıcılık: Ürün çeşitlendirecek, işleyecek tesislere yatırım cazip.
Büyükbaş hayvancılık: Bitkisi potansiyeli yüksek, yem sanayi gelişmiş. Hem besi hem de süt sığırcılığı için uygun.
Organik tarım: Sektör için uygun koşullar var.
Depolama: Soğuk hava depolarının artırılması gerekiyor.
44. KAYSERİ
Su ürünleri işleme: Güçlü bir doğal üretim ve kültür balıkçılığı altyapısına sahip. Alabalıkta Türkiye 3'üncüsü. Ancak balık yemi fabrikası yok, işleme tesisi az. Yatırımcılar için cazip.
Organik ve iyi tarım: Sarız ve Pınarbaşı organik bal üretimi için son derece uygun. Akkışla organik tahıl potansiyeline sahip.
Meyvecilik: Sofralık-çekirdekli ve kurutmalık- çekirdekli üzümde üretim merkezi. Develi, Yahyalı ve Yeşilhisar'da elma, kayısı, kirazın değerlendirilmesi için soğuk hava depolarına,
ambalajlama ve sınıflama ünitelerine ihtiyaç var.
Sebzecilik ve tarla bitkileri: Yeşilhisar, Tomarza ve Develi'de çerezlik kabak üretimi var. Kurutma, paketleme yatırımlarına, ayrıca patates sınıflama ve paketleme ünitelerine ihtiyaç duyuluyor.
Küçükbaş hayvancılık: Akkışla, Pınarbaşı ve Sarız'da geniş mera alanları var.
Atçılık: Pınarbaşı atçılık kültürüne sahip. Erciyes Üniversitesi araştırmasına göre bölge at yetiştiriciliğine uygun.
Büyük ve küçükbaş: İldeki et işleme tesislerine hammadde sağlayan yatırımlar yapılabilir.
45. SİVAS
[PAGE]
45. SİVAS
Hayvancılık: Mera varlığı uygun. ‘Kangal Tipi’ Akkaraman koyun ırkının gen merkezi. Damızlık koyun sürüleri oluşturularak bakanlığın projelerine kaynak oluşturulabilir. Yem bitkisi ekim alanları mevcut.
Arıcılık: Mera alanları zengin floraya sahip. Toprakları organik arı için uygun.
Su ürünleri:Gerek hammadde, gerekse yeni balık üretimine yönelik yatırım yapılabilir.
Tohumluk patates: Tohumluk patates üretiminde cazibe merkezi. Dondurulmuş patates, parmak cips üretimine yönelik işleme tesisleri karlı olur.
Organik tarım: Geçiş süreleri kısa, potansiyel büyük. Eskişehir’de yarış atı yetiştiriciliği potansiyeli
46. ESKİŞEHİR
Hayvancılık: Meraları bu sektör için çok uygun. Damızlık tavuk işletmeleri yaygınlaşıyor.
Yarış atı yetiştiriciliği: Bu sektöre yatırım düşünülebilir.
Sebzecilik: Özellikle semizotu, tere ve roka üretiminde gelişmeler dikkat çekici.
Meyvecilik: Mihallıççık’ta kapama kiraz bahçeleri üretim potansiyeli var.
İpekböcekçiliği: Yaş koza işleme tesisi Türkiye’de sadece Sarıcakaya Mayıslar köyündedir. Bu tesis sektörün canlandırılması için fırsat yaratıyor.
Su ürünleri: Potansiyel var.
Şeker pancarı ve yağlı tohumlar: Bu iki sektörde potansiyel bulunuyor.
47. AMASYA
Meyvecilik: Elma ile özdeşleşmiş bir il, kirazda marka olabilecek seviyede. Birçok alanda kapama meyve bahçesi kurulmaya elverişli.
Sera: Örtü altı sebze yetiştiriciliği için önemli bir iklimsel avantaja sahip.
Tohumculuk: Uygun tarımsal alanlar mevcut. Et ve ürünleri: Büyükbaş hayvan yetiştiriciliği öne çıkıyor. et ürünleri yatırımı yapılabilir.
Süt ve ürünleri: Süt işleme tesisleri için potansiyel mevcut.
Yaş sebze-meyve işleme: Önemli potansiyele sahip.
Dericilik: Sektör cazip.
Hayvansal gübre:Bu alana yatırım yapılabilir.
Organik tarım: Yüksek kesimlerdeki işlenmemiş alanlar elverişli.
Yumurta tavukçuluğu:Yeni yatırıma pazarlama altyapısı var.
48. SAMSUN
Su ürünleri işleme: Güçlü bir doğal üretim ve kültür balıkçılığı altyapısına sahip.
Yaş sebze-meyve işleme:Kışlık sebzede stratejik avantajı var.
Bafra ve Çarşamba ovaları 2. ürüne uygun. Kapama bodur ve yarı bodur meyve bahçeleri yoğunlaşıyor.
Dondurulmuş gıda: 4 mevsim hammadde sağlayabilecek potansiyele sahip.
Un ve mamulleri:Simit, jips, pide, kuru - yaş pasta ve tatlı için yeterli hammadde ve kalifiye eleman var
Organik ve iyi tarım: Organik fındık, beyaz et, yumurta ve sütte artış var. Tüketici bilinci artıyor.
Enerji tarımı: Biyoenerji tüketimi bilinci de artıyor. Türkiye’nin tek Enerji Tarımı Bitkileri
Araştırma Merkezi Samsun’da.
49. ORDU
Entegre fındık işleme: İşleme tesislerine yatırım gerekiyor.
Bal işleme:Kurulu bal işleme tesisleri yetersiz. Bu sektör doğru yatırım seçeneklerinden biri
Su ürünleri işleme:Denizde korunaklı bölgeler, akarsu kaynakları sektör için uygun.
Firik üret, dünya pazarına çıkar
50. KAHRAMANMARAŞ
Hayvancılık: Entegre kırmızı et, süt ve ürünleri işleme, kanatlı üretimi, kanatlı kesimhane,
su ürünleri işleme yatırımı yapılabilir.
Bitkisel üretim: Meyve suyu, makarna, patates işleme ve dondurulmuş gıda tesisleri olabilir.
Kırmız pul, toz ve parça biber: Yetiştiren ve işleyen sanayi için uygun koşullar var.
Tarhana ve firik: Çorbalık tarhana ve firik üretimi, cips şeklinde dünya pazarına sunma imkanları mevcut
Meyve sebze işleme: Kurutmalık veya taze meyve-sebze ve üzüm işleme yatırımı yapılabilir.
Meyve ve bağcılık, bahçecilik: Hem taze tüketime hem de işlenerek tüketime yönelik yatırımlar için uygun.
51. OSMANİYE
[PAGE]
51. OSMANİYE
Yerfıstığı: Yerfıstığı yağı, yerfıstığı ezmesi, krokanı ve şekerlemesi gibi yeni ürünlere yatırımlar artıyor.
Zeytincilik: Yatırımlar yapılıyor.
Turp üretimi: Türkiye üretiminin % 90‘ını karşılayan ilde bu alana yatırım yapılabilir.
Soğuk hava deposu: Depo sayısının artırılması gerekiyor.
52. HATAY
Kırmızı et ürünleri: Kesimhane kapasitesi yetersiz.
Butik zeytin yağı işleme: 15 milyon ağacıyla zeytincilikte iddialı olan ilde butik zeytin yağı
markalarına yatırım yapılabilir.
Dondurulmuş gıda: Sektöre 4 mevsim hammadde sağlayabilecek potansiyele sahip.
Tıbbi aromatik bitkiler: İl genelinde yaygın yetiştiriliyor.
Yaş sebze meyve: Türkiye yaş sebze meyve ihracatının yüzde 25‘i Hatay’dan yapılıyor. Bu sektör açısından ili potansiyeli yüksek.
Paketleme:Yöresel gıdalardan nar ekşisi, biber salçası, tuzlu yoğurt paketlenerek pazarlanabilir.