Cins tashihi harçlarına af getiren yasadan haberiniz var mı?

YAYINLAMA 06 Mart 2009 09:03

GÜNCELLEME 06 Mart 2009 09:03

28 Şubat 2009 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5838 sayılı yasa ile yapılan yeni düzenlemelerden biri de genel olarak tashih (cins ve kayıt) harçlarına getirilen bir vergi affı oldu. Aslında gayrimenkul sahiplerinin, kooperatiflerin çok önemli bir problemi olan bu konuda getirilen bu önemli affın pek de fark edilmemesinin sebebi belki de söz konusu af maddesinin yasanın sonuna genel kurulda yapılan görüşmeler sırasında son anda eklenen bir geçici madde ile getirilmesi oldu. Bu yazımızda söz konusu yeni düzenlemeye ilişkin ana hatları inceleyecek olmakla birlikte, öncelikle tashih işlemlerinden biri olan cins tashihinin ne olduğunu kısaca açıklamanın yararlı olacağını düşünüyorum.

Cins tashihi nedir?

Tapu kütüğünde "tashih" (değişiklik/düzeltme) kayıt ve tür (cins) değişiklikleri/düzeltmeleri şeklinde olabilir. Kütükte yanlış yazılmış bir kaydın düzeltilmesi kayıt tashihidir. Cins tashihi ise bir taşınmaz malın cinsinin değişmesi dolayısı ile yapılan işlemdir. Bilindiği gibi tapu sicilinde gayrimenkuller mevcut durumlarına göre arsa, arazi, bina gibi değişik nitelikleri ile tescil edilirler. Eğer gayrimenkulün niteliğinde değişiklikler söz konusu olursa bu değişikliklerin tapu sicilinde ilgili gayrimenkule ait sayfaya kaydedilmesi ihtiyacı da ortaya çıkar. Mesela, tapuda arsa olarak görünen bir gayrimenkul üzerine, gerekli makamlardan izin alarak bir bina inşa edilmesi halinde, binanın kullanımından önce söz konusu tapu kaydının arsadan binaya dönüştürülmesi ve tapu sicilinin söz konusu gayrimenkulün en son durumunu göstermesinin sağlanması gerekmektedir. İşte, gayrimenkulün niteliğinde meydana gelen bu değişikliklerin (örneğin yapılı iken yapısız, yapısız iken yapılı hale gelmesi gibi) tapuda tescili işlemine cins tashihi denmektedir.

Cins ve kayıt tashihlerinde alınan tapu harcı

492 sayılı Harçlar Kanunu'nun tapu harçlarını düzenleyen 4 sayılı tarifesinin tapu işlemleri başlıklı 1 numaralı bölümünün 13 numaralı fıkrası tashih harçlarını düzenlemektedir. Bu maddeye göre arsa ve arazi üzerine inşa olunacak binaların ya da diğer tesislerin tescilinde ve bunlar dışında kalan her türlü cins ve kayıt tashihinde tapu harcı alınacağı hüküm altına alınmıştır.

5838 sayılı yasa ile yapılan ve yasanın yayım tarihi olan 28 Şubat 2009'dan itibaren yürürlüğe giren bir değişiklikle bu tarihe kadar "nispi" (oransal) tarife üzerinden alınmakta olan tashih harçlarının artık "maktu" (rakamsal) tarife üzerinden alınmaya başlanmış ve bu işlemlerle ilgili olarak beyanname verme yükümlülüğüne son verilmiştir.

4 sayılı tarifenin "I-Tapu İşlemleri" başlıklı bölümünün 13 numaralı fıkrasının a ve c bentlerinde yapılan değişiklikler, ilgili bentlerin önceki halleri ile karşılaştırmalı olarak aşağıdaki şekildedir:

Önceki hali Değişiklik sonrası hali

a) Arsa ve arazi üzerine yeniden inşa olunacak bina vesair tesislerin tescilinde emlak (bina) vergisi değeri üzerinden Binde 15 Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın görüşü alınarak Maliye Bakanlığı'nca tespit ve ilan edilmiş bulunan sosyal mesken, işçi evleri ve bunlardan daha düşük nitelikteki meskenler için emlak (bina) vergisi değeri üzerinden . Binde 7,5 Yukarıdaki iki fıkra gereğince hesaplanacak harç emlak vergisi bildiriminin verilmesi gereken süre içinde, şekli ve muhtevası Maliye Bakanlığı'nca tespit edilecek bir beyanname ile beyan edilir ve beyanname verme süresi içinde ödenir.Tapu siciline tescil yapılmaması halinde de bu harcın tahsili aynı esaslar dahilinde yürütülür. a) Arsa ve arazi üzerine inşa olunacak bina vesair tesislerin tescilinde (her bir bağımsız bölüm vesair tesis için) 100TL Bayındırlık ve İskan Bakanlı'ğının görüşü alınarak Maliye Bakanlığı'nca tespit ve ilan edilmiş bulunan sosyal mesken, işçi evleri ve bunlardan daha düşük nitelikteki meskenlerin tescilinde (her bir bağımsız bölüm için) 50 TL Tapu siciline tescil yapılmaması halinde de bu harcın tahsili aynı esaslar dahilinde yürütülür.

c) (a) fıkrası dışında kalan her nevi cins ve kayıt tashihinde emlak vergisi değeri üzerinden . onbinde 5 c) (a) fıkrası dışında kalan her nevi cins ve kayıt tashihinde (her bir işlem için) . 50 TL

Yeni yasa ile getirilen af

5838 sayılı yasa ile aslında iki tür af getirildiği söylenebilir:

Zamlı harç uygulamasına son

Yasa ile getirilen af niteliğindeki düzenlemelerin ilki 28 Şubat 2009'dan geçerli olmak üzere Harçlar Kanunu'nun 4 sayılı tarifesinin sonunda yer alan "Bu tarifenin 13 numaralı bendinin (a) ve (c) fıkralarında belirtilen işlemlerden emlâk vergisi bildirimi verilmesini gerektirenlerin 1319 sayılı Emlâk Vergisi Kanunu'nda yazılı bildirim verme süresi sonuna kadar tapuda gösterilmemesi halinde harç % 50 fazlasıyla alınır" hükmünün yürürlükten kaldırılmasıdır.

Bu değişiklikle, işlemlerin zamanında tapu siciline tescil edilmesini özendirmek amacıyla söz konusu değişikliğin tapu siciline tescil işleminin ilgili gayrimenkule ilişkin emlak vergisi bildiriminin verilme süresinin sonuna kadar yapılmaması halinde işlemden alınacak harç miktarının %50 zamlı uygulanacağı yönündeki öteden beri uygulanmakta hüküm kaldırılarak zamlı tapu harcı uygulamasına son verilmiştir. Dolayısı ile 28 Şubat 2009 tarihinden sonra gayrimenkule ilişkin emlak vergisi bildiriminin verilmesini gerekli kılan işlemlerin bu bildirim verme süresinden sonra yapılması halinde bile yeni belirlenen maktu harçlar (100 TL ya da 50TL) alınacak, bu tutarların zamlı alınması söz konusu olmayacaktır.

Bugüne kadar yapılmamış olan tashih işlemlerine ilişkin harç affı

5838 sayılı yasanın sonuna eklenen geçici 6. madde ile 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 4 sayılı tarifesinin yukarıda belirtilen maddelerinde yapılan değişikliklerin bu kanunun yayımlandığı tarihten (yani 28 Şubat 2009'dan) önce;

- Cins tashihi yapılmamış arsa ve arazi üzerine inşa olunan bina vesair tesislerin tescilinde,

- Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın görüşü alınarak Maliye Bakanlığı'nca tespit ve ilan edilmiş bulunan sosyal mesken, işçi evleri ve bunlardan daha düşük nitelikteki meskenlerin tescilinde, ve

- bunların dışında kalan her nevi cins ve kayıt tashihinde de

uygulanacağı ve bunlarla ilgili olarak ayrıca vergi cezası ve gecikme faizi aranmayacağı hüküm altına alınmıştır.

Dolayısı ile 28 Şubat 2009 tarihinden önce aslında binaya dönüşmüş ancak çeşitli sebeplerle tapu kayıtlarında arsa/arazi olarak yer alan gayrimenkullere ilişkin olarak 28 Şubat 2009 tarihinden sonra tapu sicilinde yapılacak kayıt değişiklikleri sırasında geçmiş dönemlere ilişkin olarak herhangi bir vergi cezası, gecikme faizi talep edilmeyeceği gibi tapu harcı da yeni belirlenmiş olan tarife üzerinden (100 TL ve 50TL) hesaplanacaktır.

Ancak, söz konusu "af" bu kanunun yayımı tarihinden önce tahsil edilmiş tutarlar ile bu tarihten önce tarh ve tahakkuk ettirilmiş harç tutarlarına ilişkin yükümlülükleri içermemektedir. Dolayısı ile ödenmiş olan tutarlar iade edilmeyeceği gibi, Kanunun yayımı tarihinden önce tarh ve tahakkuk ettirilmiş olan harçların takip ve tahsiline de devam edileceği ilgili maddede belirtilmiştir. Yani bir şekilde kayda girmiş, beyanda bulunmuş, kendisine harç tarhiyatı yapılmış ve tarh edilen bu tutarlar tahakkuk etmiş ancak henüz bu tutarı ödememiş olan mükellefler getirilen bu aftan yararlanamayacak buna karşılık bugüne kadar bir şekilde söz konusu harç konusunda haklarında işlem yapılmamış olanlar yeni düzenlemenin avantajlarından yararlanacaklardır.

Çeşitli araştırmalarda değişik oranlarda belirtilen ancak hiç birinde illerdeki toplam bina stokunun %50'lerinin altına düşmediği söylenen iskansız ve cins tashihi yapılmamış, başka bir ifade ile "arsa" görünen binaların bu şekilde beklemesinin ana sebebi olmasa da sebeplerden biri olarak binde 15 oranında alınmakta olan tapu harcı olduğu düşünülürse, geçmişe yönelik olarak getirilen bu yeni düzenleme ile bu engelin ortadan kalktığı ve daha önce İmar Kanunu'nda yapılan değişikliklerle de gayrimenkul sahiplerine getirilmiş olan kolaylıkların kullanılarak bina sahiplerinin bu konudaki eksikliklerini gidermeleri mümkün olabilecektir.