Çukurova, kimya sanayi merkezi olacak

Belma BAĞRIK

ADANA - Çukurova Kalkınma Ajansı, Adana ve Mersin illerini kapsayan Çukurova Bölgesi'ndeki kimya sektörünün analizini yapan bir rapor hazırladı. Raporda, bölgenin kimya sektöründeki mevcut potansiyeli ve geliştirilmesi gereken konuları ele alındı. Rapora göre, Türkiye'nin ilk sanayileşen bölgeleri arasında yer alan Çukurova, kimya sektörüne tekstile bağlı olarak gelişen boya imalathaneleri, sabun, deterjan üretimi ile adım attı. Adana'daki imalat sanayisinin yüzde 26'sını, Mersin'de ise yüzde 12'sini oluşturan kimya sektörü, 350 milyon dolarlık ihracat ile Çukurova Bölge'sinin dış ticaretinde 3'üncü sırada yer alıyor.

Kimya sektöründe, 3 milyar lirayı aşan cirosuyla Türkiye'nin 5'inci sırasında yer alan Adana ve Mersin bölgesi, yoğunlaşma endeksi ile de İstanbul'un önüne geçti. 2018 yılında işlerlik kazanması planlanan Ceyhan bölgesindeki yıllık 10 milyon ton kapasiteli rafineri yatırımıyla Çukurova Bölgesi'nde kimya sanayinin yakın gelecekte ekonominin en önemli unsuru haline gelmesi bekleniyor. Bu gelişmeler doğrultusunda Çukurova Kalkınma Ajansı'nın 2013 yılı proje destek programı kapsamına kimya sektörünün de dahil edilmesi öngörülüyor. Adana'da imalat sanayinde yer alan 2 bin 858 firmanın 717'si kimya sanayinde faaliyet gösteriyor. Bu firmaların 357'si plastik ve kauçuk sektöründe, 354'ü ise kimyasallar sektöründe yer alıyor. Adana'nın imalat sanayisinde kimya sektörü yüzde 26'lık oranla ilk sırada yer alıyor. Mersin'de ise imalat sanayinde yer alan 1478 firmanın 184'ü kimya sanayinde faaliyet gösterirken, bunların 109'u plastik ve kauçuk üretimi yapıyor. Kimya, yüzde 12'lik oranla Mersin sanayisinde 3'üncü sırada yer alıyor. Raporda, kimya sanayinin bölgenin önemli ihracat kalemleri arasında yer aldığı belirtilirken, 2011 yılı sonu itibariyle bölgeden yapılan ihracatın yüzde 11,22'lik kısmının kimya sanayi ürünlerinden gerçekleştirildiği gözleniyor. Ayrıca plastik ve kauçuk ürünleri eklendiğinde tarım ve hayvancılıktan sonra bölgedeki 2'nci önemli ihracat kalemini oluşturuyor.

Kozmetik, boyacılık, tıp ve eczacılık ürünleri ön planda

Rapordaki, son 10 yıllık dönemde kimya sanayi alt sektörlerindeki dış ticaret eğilimlerine bakıldığında ise ulusal verilere paralel bir tablo ortaya çıkıyor. Plastik ve kauçuk sanayi dönem boyunca ticaret fazlası verirken, kimyasallar artan bir şekilde açık vermeye devam ediyor. Bölgedeki, 2011 yılında 1 milyar doları aşan kimya ithalatına karşılık ihracat 400 milyon civarında. Ancak bölgede kimyasalların ihracatında daha hızlı bir artış eğilimi olduğu görülüyor. Alt sektörlerin dış ticaretteki rekabet durumu ayrıntılı olarak incelendiğinde ise son 5 yıllık dönemde kozmetik ürünleri, kauçuk, ve boyacılık ürünlerinde küçük ölçekli de olsa rekabet avantajının arttığı, özellikle plastik ürünlerinde hacim geniş olmasına rağmen rekabet avantajının azaldığı gözleniyor. Kozmetik, boyacılık, tıp ve eczacılıkta kullanılan ürünlerin dış ticaret fazlası vermesi de bu ürünlerin üretiminde Çukurova Bölgesi'nin ülke içinde farklı bir konuma sahip olduğunu gösteriyor.

Enerji ihtisas Endüstri Bölgesi yatırımları hızlandıracak

Raporda, Çukurova Bölgesi'nin kritik konumda yer aldığı ve kimya sanayinde sahip olduğu potansiyelle yakın gelecekte Türkiye'nin en önemli kimya sanayi merkezi olma yolunda ilerlediği ifade ediliyor. Konuyla ilgili raporda şu ifadelere yer veriliyor: "Bölgede sonlanan Bakü-Ceyhan, Kerkük-Ceyhan petrol boru hatları, planlanan rafineri yatırımı ve Samsun-Ceyhan Petrol Boru Hattı ile yakın gelecekte bu sektörde ülke sınırlarını aşan bir odak olacak. Planlanan rafineri yatırımı yıllık 10 milyon ton kapasiteli olup tahminen 2018 yılında işlerlik kazanacak. Söz konusu kapasite ülkenin diğer rafinerileri ile kıyaslandığında tablo daha net bir şekilde ortaya çıkıyor. İzmit ve İzmir'de kurulu rafinerilerin kapasitesi yıllık 11 milyon tondur. Bu rafinerilerin art bölgelerine çektiği kimya sanayi kıyaslamaya tabi tutulursa bölgede gelişecek sanayinin ölçeği hakkında fikir sahibi olunabilir. Ayrıca, bölgede arazi tahsisi gerçekleştirilen ve yönetimi oluşturulan "Enerji ihtisas Endüstri Bölgesi" söz konusu sanayinin bölgeye çekilmesini hızlandırıcı etki yaratacak. Ulusal girdi-çıktı tablolarında kimya sektörüyle bağlantılı sektörler de dikkate alındığında pek çok alandaki endüstriyel üretimin bölgede gelişmesi hızlanacak. Çukurova Bölgesi'nde kimya sanayinin yakın gelecekte ekonominin en önemli unsuru haline geleceği görülüyor."

Sektöre ilişkin bir strateji belirlenecek

Çukurova Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri Zekeriya Şarbak: Ajansımız tarafından hazırlanan kimya raporunda; her türlü endüstriyel üretimle yakın ilişkisi ve artan ticaret hacminin kimya sektörünü yatırım için uygun hale getirdiği vurgulanıyor. Kimya sanayinin önemli oranda petrole dayalı olması nedeniyle sektörün ithalata bağımlı hale gelmesi dikkate alındığında bu ve buna bağlı sektörler için önemli Ar-Ge yatırımları, ara mamullerin üretimine yönelik büyük tesis yatırımları ve teknoloji üretimi gerekli hale geliyor.

Merkezi altyapı politikaları ve yeni teşvik yasası gibi uygulamalar da ithalata bağımlı hale geldiğimiz kimya sanayi ve buna bağlı sektörlerde hammadde ve yarı mamullerin ülkemizde üretimini destekliyor. Bölgemizde oluşturulmakta olan Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi ve planlanan rafineri yatırımları kimya sanayinin yoğunlaşmasını hızlandıracak. Kimya sektörünün bölgemiz için lider sektörler arasında olduğunu düşünüyoruuz. Önümüzdeki günlerde açıklanacak 2013 yılı mali destek programlarında bu sektörün de yer alması öngörülüyor. 2014-2018 Çukurova Bölge Planı hazırlık çalışmaları kapsamında önümüzdeki aylarda gerçekleştirilecek olan ve bölgede faaliyet gösteren işletmelerin katılım sağlayacağı kimya sanayi sektörel toplantısı neticesinde sektöre ilişkin bir strateji belirlenecek.

Raporda sektörle ilgili öne çıkan talepler

Bölgede Ar-Ge'ye dönük altyapı yatırımları yapılmalı.
Yabancı yatırımcıyı çekme alanı öncelikli olarak kimya sanayi olmalı.
Kimya sanayi ürünleri pazarlarının çeşitlendirilmesi ve genişletilmesi yönünde gelişmekte olan pazarlara yönelik çalışmalar gerçekleştirilmeli.
Bölgedeki üniversiteler ve mesleki eğitim kurumları planlamalarını kimya sanayi ve buna bağlı türev sanayilerin ihtiyaçlarına göre yapılandırmalı.