Darbe, ebola, ekonomi; dürüst insanların ülkesi, Burkina Faso

Burkina Faso Afrika’nın batısında yer alıyor. Eski bir Fransız kolonisi olan ülke 1960’da bağımsızlığını kazanmış. Sonra da devamlı darbelerle bugüne gelmiş. İlk adı Yukarı Volta (Upper Volta) olan ülkenin adı ‘Dürüst İnsanların Ülkesi’ manasına gelen Burkina Faso ile 1983’den sonra değiştirilmiş. Son 5 yılda kişi başı milli gelirini 428 dolardan bin 457 dolara artırmayı başarabilmiş bir ülke. Gene de üst üste gelen kuraklıklar nedeni ile Batı Afrika’nın en fakir ülkesi olarak kalmış. 

Büyük altın rezervleri olduğu bilinen ülkenin ekonomik yükünü ise pamuk üretimi çekiyor. 2008’de 7 milyon dolar olan ihracatımız 2013’de 20 milyon dolar ulaşmış. Eylül 2014 itibari ile ise 16.2 milyon dolar ile 2013 yılı ilk 9 aylık döneminin 13 milyon dolar olan rakamın %23 oranında üzerine çıkılmış. Yaşanan ebola krizine rağmen ihracatımızı artırmayı başarabilmişiz. Ebola nedeni ile sadece Türkiye’nin değil tüm dünyanın Afrika ile olan ticaretinde kayıplar gerçeklemiş durumda. Ancak ebola ile Afrika ticaretimiz başka bir yazının konusu. Çünkü yeni bir kriz sonucu Burkina Faso ile bundan sonrası biraz karanlık. 

Burkina Faso’da 27 yıldan beri iktidarda bulunan devlet başkanı Compaore’ye karşı darbe yapıldı. İdareden memnun olmayan sivil halkın yoğun protestoları sonucu OHAL ilan etmesinin ardından askerlerin darbe yaptığı Compaore’nin istifa ettiği de söyleniyor. Ülke tam bir kaos içinde. Compaore, ülkeyi terk etmiş ve birden fazla darbeci başkan olduğunu açıklamış durumda. 

Burkina Faso ile ticaretimiz önemli görünmüyor şeklinde düşünebilirsiniz. Haklı da olabilirsiniz. Ancak Burkina Faso’daki olayların ülkenin sınır komşularını; Mali, Nijer, Benin, Togo, Gana ve Fildişi Sahilleri, etkileme tehdidi mevcut ve uluslararası uzmanlar ve Afrika analistleri arasında bu konu tartışılıyor. 

Afrika’nın bu bölümünün siyasi olaylarının geçişliliği çok yüksek… Yani bir ‘darbeler baharı’ bu komşuları etkisi altına alabilir. Üstelik Faso, uzun yıllardır Fildişi Sahilleri ile gerilim içinde. Ülke de sükûnetin sağlanamaması ve barışçı bir idarenin kurulamaması durumunda gerilim artabilir. Dahası Afrika’nın batısı bir kaosa sürüklenebilir. Ekonomik olarak böyle bir etkinin tesiri ise bize de ulaşacaktır. Bu ülkeler, son yılarda ilişkilerimizi geliştirdiğimiz yeni ticaret partnerlerimiz. 

Bu 6 ülke ile ticaretimiz 2013 yılında 548 milyon dolar iken bu yılın ilk 9 ayında geçen yılın ilk dokuz ayına göre (407.5 milyon dolar) %10 düşüşle 364.2 milyon dolar olarak gerçekleşmiş durumda. Bu düşüşte ebola krizinin etkisi çok büyük… Ancak darbe ile oluşan yeni durumda ticaret kanalımız ebola krizinden daha ciddi bir etki altında kalabilir. Üstelik bölgede yaşanacak istikrarsızlık ebola krizini büyütebilir. Yani bir domino etkisi ile ebola ve darbeler birbirini büyütebilir. 

Ne ebola krizi büyüsün ne darbeler yayılsın. Bölge geneline yayılacak bir kaos, fakir halkı hem hastalıkla mücadelesinde hem ekonomi ve hukuk sistemi ile mücadelesinde zor durumda bırakacaktır. Bölge ile ticari ilişkilerin etkileneceği ise muhakkak.