Dark (Karanlık) turizm

Hayri TEMUR

Turizm literatüründe duyulmadık ve bilinmedik birçok turizm çeşiti vardır. Bunlardan biri de hakkında pek bilgi sahibi olunmayan hatta bugüne kadar belki de hiç duymadığınız, Türkçe kaynaklarda da fazla rastlanmayan; lakin İngilizce kaynaklarda "Dark Tourism" olarak geçen ve Türkçesi "Karanlık, keder, hüzün turizmi" olan bir turizm çeşididir.

Dark turizm, insanların savaş ve doğal afetlerin (ölüm ve acıların) yaşandığı yerlere, bu yerleri görmek için gitmeleri ile gerçekleşen bir turizmdir. Literatür incelendiğinde kaynaklarda da dark turizm şu şekilde tanımlanmaktadır: "Dark turizm, ana tema olarak, gerçek veya türetilmiş ölüm, hüzün ve dehşet olaylarının geçtiği SİT alanlarına, çekim merkezlerine ziyaret veya seyahat etmektir  (1)."

Dark turizm Türkiye'ye göre dünyada daha popülerdir. Türkiye'de ise popüler olduğu ve bilindiği söylenememektedir. Peki, dark turizmin yapıldığı yerler nerelerdir? Örnek olarak birkaç yer verirsek (2):

Dünyadan birkaç örnek:

. Belçika'daki Waterloo gibi savaş meydanları

. Etna gibi yanardağ püskürmesi

. Atom bombasının atıldığı Hiroşima (Japonya)

. Auschwitz ölüm kampları (Nazi kampları) gibi işkence merkezleri

Türkiye'den birkaç örnek:

. Sinop cezaevi

. Çanakkale muharebelerinin yapıldığı meydanlar

. 17 Ağustos Marmara depreminin olduğu yerler

. Dolmabahçe (Atatürk'ün gözlerini yumduğu yer)

Örnek verilen yerlerin dark turizm çeşidine girebilmesi burada geçen olayların günümüze yakınlığına ve bilinme derecesine bağlıdır. Örneğin; 1572 yılında Katolik Fransızlar, Protestanlara karşı giriştiği katliamın geçtiği yer dark turizm amaçlı ziyaret edilmezken, 2. Dünya Savaşı'nda Musevilerin katlettiği kamplardan biri olan "Auschwitz Birkenau", her yıl milyonlarca kişi tarafından ziyaret edilmektedir (3).  

Bununla birlikte dark turizm, psikolojik güdülere ve radikal milliyetçiliğe dayalı olduğundan ve turizmin barış felsefesi ile de tezat oluşturacağından eleştirilmektedir. Aslında bu eleştiri, turizmin toplumlar arası refah ve barış içinde yaşamaya katkı sağladığını düşünürsek çok doğru bir eleştiridir. 

Dark turizm de insanların az olsa da farkında olmadan yaptıkları bir turizm çeşididir. Kimi insanlarımız Kurtuluş Savaşı'nın geçtiği Çanakkale'ye gitmiştir. İşte onların Çanakkale'ye gidip ecdatlarımızın savaştığı yerleri görme isteği turizmin bir çeşidi olan "dark turizm" olarak nitelendirilmektedir.

KAYNAK: (1, 2, 3) Kozak, M. A. ve Bahçe, A. S. (2009), 'Özel İlgi Turizmi', Ankara, Detay Yayıncılık, Sayfa: 153-154