Dış ticarette onaylanmış kişi statüsü; avantajlar sorunlar ve cezalar

Hasan AKDOĞAN / Emekli Gümrük Başkontrolörü

1- Sistemin Yasal Dayanakları

Söz konusu statünün verilmesine dayanak teşkil eden mevzuat; 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 10, 71, 73, 202 ve 204'üncü maddeleri, 2000/69 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Karar'ın 37'nci maddesi, 2006/10895 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Türkiye ile Avrupa Topluluğu Arasında Oluşturulan Gümrük Birliği'nin Uygulanmasına İlişkin Esaslar Hakkında Karar'ın 19 ila 23 üncü maddeleri ve Gümrük Yönetmeliği'nin çeşitli maddelerine istinaden hazırlanan  Basitleştirilmiş Usul başlıklı 2 seri nolu Gümrük Genel Tebliği oluyor.

2- Sistemin amacı

Genel olarak sistemin amacı; faydalanılacak basitleştirilmiş usul ve uygulamalardan eksik beyan, ertelenmiş kontrol, kısmi teminat, götürü teminat uygulamaları ve basitleştirilmiş işlem kapsamında A.TR düzenleme ve vize etme uygulamalarından yararlanmak oluyor.

3- Kimler Bu Sistemden Yararlanabilir

Aşağıda belirtilen belgeleri tamamlayan şirketler, A,B,C şeklinde sınıflandırılan Onaylanmış Kişi Statüsü'nden yararlanabiliyor. Müracaatlarını ilgili başmüdürlüklere yapıyorlar. Bu müracaatlar sırasında yetkilendirilmiş gümrük müşaviri ile anlaşma yapıldığına ilişkin sözleşmenin de ibraz edilmesi gerekiyor.

İmalatçılar için arana belgeler;

a) Başvuru formu

b) Ticaret sicil memurluğuna onaylatılmış ticaret sicil kayıt bilgileri formu

c) Ortak ve Müdürlerin adli sicil belgeleri

ç) SGK Borcu olmadığına dair belge

d) Kesinleşmiş vergi borcu bulunmadığını gösterir resmi mühürle tasdikli yazı

e) Bağlı bulunulan ihracatçı birliği performans ve güvenilirlik formu

f) Üretim yerinin bulunduğu ilin sanayi ve ticaret il müdürlüğünce düzenlenmiş sanayi sicil belgesi veya kayıtlı bulunulan sanayi ve/veya ticaret odasından alınan onaylı kapasite raporu,

g) YMM Raporu

h) Sigortalı çalışan sayısının tevsikine ilişkin belge

ı) Taahhütname

i) Süresiz teminat mektubu

j) C sınıfı statü belgesi başvurularına, başvuru sahibince başvuruda bulunulan ayın ilk gününden geriye dönük iki yıl içerisinde asgari yirmi beş milyon ABD doları tutarında sabit yatırım yapıldığını gösterir yeminli mali müşavirce onaylı belge

Dış Ticaret Sermaye Şirketleri için aranacak belgeler

İmalatçılar için aranılan belgeler arasında sayılan DTSŞ'lerce yapılan statü belgesi başvurularında, performans ve güvenilirlik formu, sanayi sicil belgesi veya kapasite raporu, Sigortalı çalışan sayısının tevsikine ilişkin belge dışındaki tüm belgeler

Grup ihracatçıları için aranacak belgeler

İmalatçılar için aranılan belgeler (bazı özel durumlarda bazı belgeler aranmayabiliyor)

Grup ithalatçıları için aranacak belgeler

İmalatçılar için aranılan belgeler arasında sayılan DTSŞ'lerce yapılan statü belgesi başvurularında, performans ve güvenilirlik formu, sanayi sicil belgesi veya kapasite raporu, Sigortalı çalışan sayısının tevsikine ilişkin belge dışında kendisi adına düzenlenmiş tüm belgeler ile ithalatı yapılan eşyayı üretiminde kullandığı bildirilen grup imalatçılarına belgeler ile grup ithalatçısı tarafından gerçekleştirilen ithalatın en az yüzde altmışının grup imalatçılarının üretiminde kullanılan eşyanın ithalatı olduğunu gösterir yeminli mali müşavirce hazırlanan rapor

4- Sistemin kavramları

DTSŞ: Dış ticaret mevzuatı uyarınca dış ticaret sermaye şirketi statüsü tanınmış şirketi,

Ertelenmiş kontrol: Risk kriterlerine göre, belge kontrolü veya fiziki muayene yapılmadan teslim edilen eşyanın tesliminden sonra gümrük beyannamesi ile ticari belge ve verileri incelenerek gerektiğinde eşyanın fiziki muayenesinin imalathane, fabrika, özel depo, işyeri ve benzeri yerlerde yapılmasını,

Grup ihracatçısı: İdaresi ve murakabesi ve/veya sermayesi bakımından aralarında vasıtalı veya vasıtasız şirket ilişkisi bulunan aynı gruba ait imalatçı firmaların ihracat işlemlerini gerçekleştiren yine bu gruba ait olan dış ticaret veya pazarlama şirketini,

Grup imalatçısı: İdaresi ve murakabesi ve/veya sermayesi bakımından aralarında vasıtalı veya vasıtasız şirket ilişkisi bulunan aynı gruba ait imalatçı firmayı,

Grup ithalatçısı: İdaresi ve murakabesi ve/veya sermayesi bakımından aralarında vasıtalı veya vasıtasız şirket ilişkisi bulunan aynı gruba ait imalatçı firmaların ithalat işlemlerini gerçekleştiren yine bu gruba ait olan dış ticaret veya pazarlama şirketini,

Onaylanmış ihracatçı yetkisi: 2006/10895 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Türkiye ile Avrupa Topluluğu Arasında Oluşturulan Gümrük Birliğinin Uygulanmasına İlişkin Esaslar Hakkında Karar kapsamında basitleştirilmiş işlem kapsamında A.TR düzenleme ve vize etme yetkisini,

Statü belgesi: Onaylanmış kişi statü belgesini,

ifade ediyor.

5- Avantajlar

Sistemin sağladığı avantajlar, gümrük mevzuatına göre basitleştirilmiş usul ve uygulamalardan eksik beyan (Orijinal fatura, A.TR dolaşım belgesi,Menşe ispat belgeleri, Ödeme şekli gereği ibrazı gereken navlun makbuzu ve sigorta poliçesi, şlenmiş tarım ürünlerinin serbest dolaşıma sokulması halinde ibrazı gereken işlenmiş tarım ürünleri analiz sonuç raporu gibi belgelerin beyannameye eklenmeksizin beyanda bulunulması-eksik belgeler idarece takip ediliyor), ertelenmiş kontrol, kısmi teminat, götürü teminat uygulamaları ve basitleştirilmiş işlem kapsamında A.TR düzenleme ve vize etme uygulamalarından yararlanmak oluyor.

Onaylanmış kişi statüsü sahiplerinden belirlenen koşulları sağlayanların talep etmeleri halinde, adlarına düzenlenen statü belgesi kapsamında belgelerinin geçerlilik süresi boyunca onaylanmış ihracatçı yetkisi tanınabiliyor.

6- Sorunlar ve cezalar

Gerek Onaylanmış Kişi Statüsü sahipleri veya bu statüye sahip olup da onaylanmış ihracatçı yetkisi alan şirketlerin, yaralandıkları avantajların her durumda gümrük idarelerince kontrol altında tutulduğu bilinmektedir. Ancak; idarenin tüm işlemleri kontrol etmesi fiziken mümkün olamaması bazı boşluklar ve sorunlar doğurabiliyor,

Gerek idarelerce gerekse denetim elemanlarınca yapılan inceleme ve kontrollerde elde olunan verilere göre, yapılan hata veya kasıtlı fiillere göre, şirketler hakkında; Gümrük Kanunu'na göre para cezası veya Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'na göre müeyyide uygulanabiliyor.

Keza; fiillere göre,

Eksik beyanda bulunma yetkisinin askıya alınması

Eksik beyanda bulunma yetkisinin geri alınması

Kamu alacağının süresi içinde ödenmemesi

Kısmi teminat uygulamasından yararlanma yetkisinin geri alınması

Kamu alacağının süresi içinde ödenmemesi

Götürü teminat yetkisinin askıya alınması

Götürü teminat yetkisinin geri alınması

Ertelenmiş kontrol uygulamasından yararlanma hakkının askıya alınması

Ertelenmiş kontrol uygulamasından yararlanma hakkının geri alınması

Onaylanmış ihracatçı yetkisinin askıya alınması

Onaylanmış ihracatçı yetkisinin geri alınması

Statü belgesinin askıya alınması

Statü belgesinin geri alınması

Statü belgesinin iptali

gibi uygulamalar da yapılabiliyor.