Enerji faturası kabarıyor, cari açık artıyor
Serdar İSKENDER / TÜTEV Enerji Danışmanı
Ekonomik olarak büyüyebilmek için enerjiye ihtiyacımız var. Enerji üretimi ve tüketimimizi arttırırken, dışa bağımlılığı da azaltmamız gerekiyor. Şu an da olduğu gibi dışa bağımlı kaynakları kullanarak enerji ihtiyaçlarımız karşılandığın da ekonomik büyüme artarken, cari açıkta kontrolsüz bir biçimde artmaya devam ediyor. Ekonomi yönetiminin cari açıktaki artışın frenlenebilmesi için kullanmış olduğu finansal araçların yanında, enerji ithalatının da düşürülmesi gerekiyor.
Bir ülkenin ihraç etmiş olduğu mal ve hizmetlerden elde ettiği gelirin, o ülkenin ithal ettiği mal ve hizmetlere yapmış olduğu ödemelerle arasındaki fark cari açığı oluşturuyor. Ülkemizin ekonomik büyümesinde rekor üzerine rekorların kırıldığı 2011 yılında, cari açıkta rekorlar kırmaya devam ediyor. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları ve yurt dışındaki yatırımcılar, ülkemizin ekonomik performansını etkileyeci bulmalarına rağmen, cari açığın getirmiş olduğu kırılganlıkları sürekli olarak gündeme getiriyorlar. Ülkemizdeki ekonomi yönetimi, farklı finansal enstrümanları devreye sokarak cari açığın düşürülmesi yönünde çalışmalar yapıyor. Cari açığın düşürülmesi ile ilgili olarak, ekonomide ki büyümenin soğutularak, tasarrufların arttırılmasına yönelik tedbirler alınıyor. Cari açığın artışına neden olan en büyük faktör enerji ithalatı ise hız kesmeden artmaya devam ediyor.
2009 yılı enerji verilerimiz analiz edildiğinde, iki önemli sonuçla karşılaşıyoruz. Birincisi, kullandığımız enerjinin yüzde 26'sı yerli, yüzde 74'ü ise ithal kaynaklardan sağlanıyor. İkincisi ise, ithal ettiğimiz enerji kaynaklarının yüzde 41'i petrol, yüzde 40'ı ise doğalgazdan oluşuyor. Bu değerler, enerjide çok yüksek oranlarda dışa bağımlı olduğumuzu gösteriyor.
Ülkemizin rekor boyutlara ulaşan cari açığına en büyük katkıyı yapan enerji ithalatı da rekor üzerine rekor kırıyor. Yılın ilk sekiz ayında ki cari açığımız 71.4 milyar dolar olarak gerçekleşirken, net enerji ithalatımız 30 milyar dolara ulaştı. Diğer bir ifadeyle, yılbaşından Ağustos ayına kadar gerçekleşen cari açığımızın yaklaşık yüzde 42'si enerji ithalatından kaynaklanıyor.
2008'de 40.7 milyar dolar olan, 2009'da krizin etkisiyle 26 milyar dolara düşen, 2010'da ise 34 milyar dolara çıkan enerji ithalatımız, 2011 yılının ilk sekiz ayında yapılan enerji ithalatının yıl sonuna kadar devam etmesi durumunda, yıl sonunda 48 milyar dolara çıkarak tüm zamanların en yüksek net enerji ithalatının yapılması bekleniyor. 2011 yılı sonu itibariyle oluşacak cari açığın içerisinde, enerji ithalatının payı yüzde 50 seviyesine ulaşabilir.
Ekonomik olarak büyüyebilmek için enerjiye ihtiyacımız var. Enerji üretimi ve tüketimimizi arttırırken, dışa bağımlılığı da azaltmamız gerekiyor. Şu an da olduğu gibi dışa bağımlı kaynakları kullanarak enerji ihtiyaçlarımız karşılandığın da ekonomik büyüme artarken, cari açıkta kontrolsüz bir biçimde artmaya devam ediyor.
Ekonomi yönetiminin cari açıktaki artışın frenlenebilmesi için kullanmış olduğu finansal araçların yanında, enerji ithalatının da düşürülmesi gerekiyor. Enerji ithalatını düşürebilmek için hidroelektrik, rüzgar, jeotermal, güneş, bioenerji gibi yerli, yenilenebilir enerji kaynaklarımızın ve kömürümüzün enerji üretim portföyündeki kullanım oranları arttırılmalıdır. Yerli kaynaklarımızın kullanımının arttırılması, dışa bağımlılığımızı azaltacağı gibi cari açığımızın düşürülmesini de yardımcı olacaktır.
Enerji üretiminin yerli ve yenilenebilir kaynaklara dönüştürülmesi ile ilgili en büyük model Avrupa Birliği'dir. AB üyesi ülkeler, 2020 yılında elektrik üretimlerinin 35'ini, ısı ihtiyaçlarının yüzde 25'ini, ulaştırma yakıt ihtiyaçlarının yüzde 10'unu, toplam enerji tüketimlerinin ise yüzde 20'sini hidroelektrik, rüzgar, jeotermal, güneş, bioenerji gibi yenilenebilir kaynaklardan sağlamayı planlıyorlar.
Cari açığın kontrol altına alarak, orta vade de düşmesini istiyorsak, yerli enerji kaynaklarımızı merkeze alan enerji politikaları oluşturmalı ve bu politikaları hızla uygulamaya başlamamız gerekiyor.