Erzurumlu işletmelerin büyümesinin önündeki engel ne?

Prof. Dr. Osman Demirdöğen / Erzurum ABİGEM Direktörü

İşletmelerimizin varlıklarını sürdürebilmeleri ve kendilerini geliştirebilmeleri kontrol edilebilir ve edilemeyen birçok faktörün etkisi altındadır. Erzurum'da faaliyet gösteren imalatçı firmalara bu faktörlerin hangisinin ya da hangilerinin etkili olduğu sorularak, büyümenin önündeki engeller belirlenmeye çalışılmıştır. İlimizdeki imalatçı firmalara "İşinizi büyütmenize en büyük engel olarak hangi sebepleri görüyorsunuz?" sorusu yöneltilmiş ve aşağıdaki seçenekler sunulmuştur:

. Türkiyenin içinde bulunduğu ekonomik kriz ve belirsizlik,

. Yurtdışındaki pazarlarda Türkiye ve Türk üreticilerle ilgili negatif imaj,

. Türkiyedeki haksız rekabet koşulları,

. Türk şirketleriyle yeni pazarları buluşturmada devlet desteğinin yetersizliği,

. Yüksek enerji maliyetleri sebebiyle oluşan yüksek üretim maliyetleri,

. Yüksek vergi ve SSK ödemeleri sebebiyle oluşan yüksek üretim maliyetleri,

. İthalatta ve ihracatta yaşanan bürokratik zorluklar,

. Yurtdışı pazarlara giriş engelleri (kota, gümrük vergileri, gönüllü ihracat kısıtlamaları, teknik engeller)

. Sermaye yetersizliği ve yüksek kredi faizleri,

. Şirketin yönetim kademelerinde görev alabilecek yeterlilikte profesyonel eleman bulma zorluğu,

. Yeterli teknik eğitime sahip eleman bulma zorluğu,

. Yeterli yabancı dil eğitimine ve yurtdışı tecrübesine sahip eleman bulma zorluğu,

. AR-GE çalışmaları konusunda üniversitelerin ve araştırma kuruluşlarının yeterli desteği verememesi,

. Uzmanlık isteyen konularda danışmanlık hizmetlerinin yetersizliği,

. Tedarikçilerin kalite ve profesyonel hizmet konusunda yetersizlikleri,

Alınan cevapların büyük çoğunluğunun "Yüksek enerji maliyetleri sebebiyle oluşan yüksek üretim maliyetleri", "Yüksek vergi ve SSK ödemeleri sebebiyle oluşan yüksek işgücü maliyetleri", "Sermaye yetersizliği ve yüksek kredi faizleri", "Şirketin yönetim kademelerinde görev alabilecek yeterlilikte profesyonel eleman bulma zorluğu" ve "Yeterli teknik eğitime sahip eleman bulma zorluğu" seçenekleri üzerinde yoğunlaştığı görülmüştür. Sonuçlar kategorize edildiğinde iş geliştirme ve dolayısı ile büyüme önündeki temel nedenlerin "Üretim maliyetleri, sermaye yetersizliği ve işgücü maliyetleri" olarak özetlenebileceği görülmektedir.

Bu sonuçlar hazırlanmakta olan teşvik tedbirlerinin etkili olabilmesi için hangi hususlara yoğunlaşılacağını göstermesi bakımından anlamlıdır. Bölgemiz için hazırlanacak olan teşvik tedbirlerinin bu üç engeli ortadan kaldırmaya yönelik destekler içermesi gerekir. Üretim maliyetleri içerisinde yine oldukça önemli yer tutan taşıma maliyetlerinin azaltılmasına yönelik destekler de faydalı olacaktır.

Bölgedeki işletmelerin ölçeğinin büyümesi, daha fazla üretim ve daha fazla istihdam anlamına gelmektedir. İşletmelerin büyümelerinin önündeki engeller kaldırıldığında ve büyümeleri teşvik edildiğinde ortaya çıkacak olan yeni iş fırsatları bölgeden dışarıya olan göçü de azaltabilecektir.