FED’i rehin alma çabaları

EKOFOBİ / Şant MANUKYAN

Aslında bu bir tekrar yazısı ama bir kez daha kısaca yazmakta fayda görüyorum. FED QE olarak adlandırdığımız varlık alımlarına başladığında ve bu stratejiyi QE2-QE3-Operation Twist diye çeşitlendirdiğinde ve bu adımların neticesinde bankaların rezervleri patladığında herkes hiper-enflasyondan veya FED'in kontrolünü kaybetmesinden bahsediyordu. Altının yükselişi asla durmayacaktı, dolar o kadar bollaşacaktı ki değeri kalmayacaktı. Şimdi ne oldu da bölgesel FED başkanlarından Williams ve Bullard dahil herkes enflasyonun yeniden dezenflasyon ve deflasyona dönebileceği korkusu içinde? Şayet böyle bir tehlike varsa 4 trilyona gelen QE'li FED bilançosu işe yaramamışken QE4 yarayabilir mi? Neden hala bu konuyu konuşuyoruz? Ve varlık alımlarının enflasyonu patlatacağı görüşü neden hatalı çıktı.

Bu 180 derecelik dönüş yaşanıyor çünkü Helikopter Ben, karşılıksız para basma, mega-hiper  enflasyon vb. basma kalıp açıklamalara rağmen QE bir para basma değildi ve rezervlerin de krediye dönüşmesi imkansızdı. Zaten bankaların kredi vermek için rezervlere veya mevduata da ihtiyacı yok. Günümüz sisteminde herhangi bir banka kredi verdikten sonra geri dönüp rezerv bulabilir. Mevduat kredilerin kaynağı değil krediler (ve bütçe açıkları) mevduatın kaynağıdır. Rezervler krediye dönüşmedi çünkü bankacılık sistemi gibi son noktada kapalı bir sistemde toplam rezervlerin azalmasının 3 yolu vardır:

1.Merkez bankası varlıklarını azaltır
2.Halk daha fazla nakit tutmak kararı alır 
3.Özel sektörden net transferler alan kamu, merkez bankasında tuttuğu mevduatını arttırır. Bu üç faktörün dışında bankalar tek tek ele alındığında kendi tuttukları rezervi azaltabilir ama sistemin tamamındaki rezerv miktarını azaltamaz. Zira bir bankadan çıkan rezerv başka bir banka bilançosunda kendisinde yer bulur

Bu durumda QE4 yapılması, yani yeni varlık alımları ile banka rezervlerinin daha da şişirilmesi, kredi musluklarının açılmasına bir katkısı olmayacak. Şayet 2.24%  seviyesinde 10 yıllıkların fazla yüksek olduğunu düşünüyorsanız ve yeni bir QE’nin bu oranı düşürerek tüketici/yatırımcının harcama davranışını ve algısını değiştirerek enflasyona dönüşeceğini düşünüyorsanız cevap “belki” olabilir. Daha önce de kullandığım bir benzetmeydi; Kuyruğun (piyasaların) köpeği (ekonomiyi) sallaması. Son zamanlarda kuyruk paniğe kapılmaya başlayınca bunu doğrudan itiraf edemeyen piyasalar Avrupa krizini veya kuvvetlenen doları veya sakin seyreden enflasyonu öne sürerek yeni varlık alımları talep ediyor. Önümüzdeki hafta Yellen liderliğinde FED büyük bir testten geçecek. Tamamen istihdama yönelik kaygılarla başlatılan QE3 şayet sona erdirilemez ise kontrol tamamen piyasanın eline geçmiş olacak. Enflasyona yönelik bir kaygıyı yansıtacak kelimeler kullanmaları anlaşılır olabilir ancak “son gelişmeleri” göz önünde tutarak varlık alımına devam edecek olan bir FED artık ekonominin patronu değil endekslerin rehinesi oldu demektir.