Felçli hastaları tedavi eden bilgisayar oyunu geliştirildi

ANKARA - Türk Silahlı Kuvvetleri Rehabilitasyon Merkezi ve ODTÜ Teknokent firmalarından Simsoft işbirliği ve TÜBİTAK desteğiyle; felç geçirmiş hastaların el, kol ve bacaklarını yeniden güçlendirebilmelerine olanak sağlayan bilgisayar oyunları geliştirildi.

Rehabilitasyon alanında Türkiye'de ilk kez hayata geçirilen çalışmada, hastalar, hastanedeki tüm rehabilitasyon uygulamalarını bilgisayar oyunu sayesinde evlerinde de yapabiliyor. Hastaların tedavisinde bilgisayar oyunlarının kullanımına başlanan GATA FTR AD-TSK Rehabilitasyon Merkezi Nörolojik Rehabilitasyon Bölümü'nden Doç. Dr. Bilge Yılmaz, "inme"nin dünyadaki en önemli sakatlık nedenlerinin başında geldiğini ifade etti.

"İnme"nin yarattığı sakatlığın vücudun sağ ya da sol tarafında kuvvet kaybı ya da güçsüzlük olarak ortaya çıktığını belirten Yılmaz, rehabilitasyon sürecinde hastaların bir-iki ay gibi sürelerde hastanede yatabildiklerini, ancak "inme" sonrası beyinde ortaya çıkan hasarın toparlanmasının yıllar sürebildiğini anlattı. Hastanede verilen rehabilitasyonun çoğunlukla yeterli gelmediğini ifade eden Yılmaz, bilgisayar oyunu projesindeki temel amacın hastaları eve gönderdikten sonra da tedavilerine devam etmek olduğunu söyledi.

Hastaların bir süre sonra ücretsiz indirebilecekleri oyunlarla evlerinden de rehabilitasyon süreçlerine devam edebileceklerini belirten Yılmaz, "Böylece oyunların hastaların el ve kollarındaki zayıflığı yenmelerini ve tekrar motor kontrollerini kazanmalarına büyük katkı sağlamasını bekliyoruz" dedi.

Top atıp, kamyon sürüp, futbol oynuyorlar

Yapılan testlerde hastalara normalde verilen sıkıcı egzersizlerin yerine onlara uygun tasarlanmış bilgisayar oyunlarının hem motivasyonu arttırdığı hem de hastaların tedavisinde gözle görülür bir fark gözlemlendiğini aktaran Dr. Yılmaz, bu sistemle hastaların evde egzersizlerini yapıp yapmadıklarını da takip edebileceklerini ve uzaktan yeni tedavilerin ve müdahalenin de mümkün olacağını belirtti.

Bilgisayar oyunlarında hastanedeki el-kol için yapılan rehabilitasyon uygulamalarının tamamının bulunduğunu dile getiren Yılmaz, ayrıca farklı egzersizler için özel sensörlerle yapılan ekstra uygulamaların bulunduğunu anlattı. Bunlardan birinin kollar ve ayaklar için denge tahtası ve eldiven olduğuna işaret eden Yılmaz, bu oyunlar sayesinde hastayı farklı denge şekilleriyle öne arkaya sağa sola çekerek egzersiz yaptırıldığını, ayrıca eldiven sayesinde el kaslarının geliştirildiğini söyledi. Yılmaz, diğer oyunlar arasında top atma, kamyon sürme, balık avlama ve futbolun bulunduğunu ifade etti.

Hafıza sorunlarında da kullanılıyor

Bilgisayar oyunlarıyla bilişsel fonksiyonlarda ortaya çıkan sorunlar için de hafıza, dikkat ve algıyı destekleyecek şekilde programların bulunduğunu belirten Yılmaz, "Böylece oyunlarımız, felçli hastaların hem zihinsel hem de fiziksel tedavisinde daha etkili çözümler üretiyor" dedi.

"Diğer merkezlere de yayılacak"

Proje yöneticisi Ahmet Birdal da Türkiye'de yerli olmayan maliyeti yüksek rehabilitasyon yazılımlarının bulunduğunu ancak bu konuda yerli bir yazılım ve donanım setinin bulunmadığını anlattı.

TÜBİTAK TEYDEB desteğiyle başlattıkları projenin iki yıl sürdüğünü ve yaklaşık 3 ay önce TSK Rehabilitasyon Merkezi'nde uygulamaya geçtiğini belirten Birdal, başka hastanelerde de pilot uygulamaları başlatmayı planladıklarını kaydetti.

Birdal, bilgisayar oyunlarına yerli ve yabancı pek çok merkezden büyük talep gelmesini beklediklerini söyledi. Projenin akademik danışmanlığını yapan, bilgisayar oyunları konusunda uzman ODTÜ öğretim üyesi Prof. Dr. Kürşat Çağıltay da gerek dünyada ve gerekse Türkiye'de rehabilitasyon alanına yeni bir soluk getirmesi hedeflenen projede önümüzdeki dönemde tasarımı yapılan başka bilgisayar oyunu tabanlı rehabilitasyon sistemlerinin üretilip hastalarla testler yapılacağını belirtti.

Hastalar ne dedi?

61 yaşındaki Nurten Yaşar da 2000 yılında kalp ameliyatı olduktan sonra beynine pıhtı atması sonucu sol tarafına felç geldiğini anlattı. Özellikle ellerini hareket ettiremediğini dile getiren Yaşar, TSK Rehabilitasyon Merkezi'nde uygulanan tedavi ve bilgisayar oyunları sayesinde büyük rahatlama yaşadığını söyledi. Yaşar, "Bilgisayar oyunu oynarken hem eğleniyorum hem de başardığımda da çok mutlu oluyorum. O beni doyuruyor. Çok iyi birşey bu. Keşke evlerde de olsa da bu kadar yolu gelmek zorunda kalmasak" dedi.

58 yaşındaki Hüseyin İhtiyar da beyin enfaktüsü sonucu yürüme ve konuşma sorunlarıyla karşı karşıya kaldığını ancak merkeze geleli bir ay olmasına rağmen iyileşme yolunda ilerlediğini söyledi. Konuşmasının düzeldiği, yardımla da olsa yürüyebildiğini ifade eden İhtiyar,"Bilgisayar oyunu bana göre beyni çalıştırıyor. Beynin verdiği komut sanki diğer organlarıma gitmiyordu. Şimdi ise oyunda 'çevir' dediğim an çevirebiliyorum. Herşey çok güzel" diye konuştu.