Fındık kabuğunun iktisadi değeri üzerine
Birol ÖZTÜRK / Ordu Ticaret Borsası Genel Sekreteri
Ordu'nun gündemi; sapıyla, kabuğu ile içiyle fındık. Geçtiğimiz günlerde kentte fındık kabuğu gündeme geldi. Fındık fiyatındaki düşüşe bağlı olarak fındık kabuğu fiyatının da düşmesi gerektiği konuşuldu. Ordu Ticaret Borsası Başkanı Nejdet Gürsoy da fındık kabuğu fiyatının düşmemesini hatta bir nebze de artmış olmasını talebe bağladı. Öncelikle fındık kabuğunun ne olduğuna kafa yoralım. Fındık kabuğu acaba bir "sanayi atığı" olarak mı görülmekte? Öyle olmalı ki kentte "anası para etmezken danası niye para etsin" yaklaşımı hâkim. Fındık kabuğu elde etmek için sanayi yatırımına ihtiyaç var.
Belki fındık kırma fabrikaları bir çoklarına göre basit teknoloji ve düzeneklerle çalışıyor ancak bu durum temelinde bir sermaye yatırımı olduğu gerçeğini ortadan kaldırmıyor. Fındık kabuğu esasında bir "atık değil" iktisadi değeri ve pazarı olan bir çıktıdır. Fındık kabuğu elde etmek için üretim faktörlerinin tamamı aktif ve en önemlisi de pazarı hazır bulunuyor. Fındık sektörüne yatırım yapan işletme sahipleri nihai olarak ihracata hazır hale getirilecek iç fındık elde etmek *****gibi bir çalışsalar da fındık kabuğu gibi bir yan çıktı da elde edeceklerinin bilinci ile yatırımlarını ve pazar stratejilerini saptarlar.
Fındık kabuğu özellikle bölgemiz için yıllardır kullanılan en eski yakacak maddesidir. Bunun yanı sıra son yıllarda özellikle Erzurum, Ağrı gibi Doğu illerimizden de fındık kabuğuna talep gelmesi kabuk fiyatlarının yükselmesine yol açtı. Fındık kabuğunun meskenler dışında özellikle fırınlarda kullanılmaya başlaması da talebi artıran bir diğer gelişme. Fındık kabuğu fiyatlarını fındık fiyatlarına endekslemek düz mantıkla bakmak olacaktır. Fındık nasıl ki pazarı ve iktisadi değeri olan, arz ve talebe bağlı olarak fiyatı değişebilen bir emtia ise kabuk da aynı vasıflara sahip bir emtiadır. Fındık kabuğunun fındıktan çıkmış olması fındık fiyatı ile kabuk fiyatı arasında bir orantı oluşmasını gerektirmez. Talebin arzdan fazla olması halinde fiyatların genel seviyesi yükselir. Bu durum kapitalist sistem dahilinde değerlendirilen tüm emtialar için böyledir.
Gelelim işin çarpıtılan yanına. Kabuk fiyatlarındaki yükselişi düz mantıkla birkaç alivreci (önceden satış) kırıcının rant manevrası olarak görme yaklaşımı sorunları daha da içinden çıkılmaz hale getirecektir. Kapitalist sistem üretim-pazar-kâr ekseninde işleyen bir realitedir. Bu realiteye uygun davrananlar kazanıyor, davranmayanlar ya da davranamayanlar da yoksullaşıyor. Bunun unutulmaması gerekli.