Gülen'in iadesi yıllar alabilir

Geri iade süreciyle ilgili bilgi ve tecrübeye sahip olan avukatlar, Türkiye'nin Cuma günü gerçekleşen başarısız darbe girişimini yönettiği iddia edilen Fethullah Gülen'in iadesini istemesi durumunda dahi bu sürecin tamamlanmasının yıllar sürebileceğini belirtiyor.

Hükümetin gönderdiği, Fetullah Gülen'in darbeyle ilişkisi olduğunu kanıtladığı belirtilen 4 dosya dün ABD'ye ulaştı. Ancak henüz resmi iade talebi yapılmadı. Resmi talebin yapılması sonrası başlayacak olan süreci yorumlaya avukatlar, iadenin ABD yasalarınca yıllar sürebileceğini belirtti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın sözcüsü tarafından yapılan bir açıklamada Türkiye'nin salı günü ABD'nin Pennsylvania eyaletinde yaşayan Gülen'in iadesi için ABD'ye başvurmaya hazırlandığını söyledi.

Gülen yaptığı yazılı bir açıklamada darbede rol oynadığı iddialarını reddederek, "ABD hükümetine, siyasi kan davası yürütmek amacıyla iade süreçlerini suistimal etme girişimlerini reddetme çağrısı yapıyorum" dedi.

'Resmi istekte bulunulmadı'

Gülen'in iadesi için Türkiye henüz resmi bir istekte bulunmazken, Türk yetkililerin resmi bir istekte bulunması durumunda da ne gibi suçlamalar yöneltecekleri bilinmiyor.

Beyaz Saray sözcüsü Josh Earnest, Türkiye'nin Gülen hakkında elektronik ortamda dosyalar ilettiğini belirtti. Beyaz Saray, Erdoğan ile ABD Başkanı Barack Obama'nın dün gerçekleştirdikleri bir telefon görüşmesinde Gülen'in durumunu görüştüklerini belirtti.

Geri iade davalarında bulunan eski yargıç Ronald Hedges, Gülen tarafından işlendiği iddia edilen bir suçun siyasi olarak tanımlanabilmesi için "'Herhangi bir ceza ile suçlanmıyorum, hükümetin düşmanı olmakla suçlanıyorum' demesi lazım" dedi.

İki aşamalı test

Peru'ya iade konusunda 2007 yılında verilen bir karar yazısında Yargıç Karen Williams, geri iade anlaşmalarında siyasi suçların çok yaygın olduğunu ve bu düzenlemelerin ana fikrinin "hükümeti tarafından yapılan baskılara karşı haklı bir şekilde mücadele eden insanları korumak" olduğunu söyledi.

Williams, işlenen bir suçun siyasi olup olmadığını belirlemek için birçok ABD mahkemesinin iki aşamalı bir test uyguladığını yazdı. Bunlar olayın gerçekleştiği dönemde bir siyasi isyanın olup olmadığı ve eğer varsa işlendiği iddia edilen suçun bu isyanı daha da ileriye taşıdığı.

'İtiraz yıllar sürebilir'

Türkiye, iade isteğinde daha çok engellerle karşılaşabilir.

ABD Dışişleri ve Adalet bakanlıklarındaki avukatlar, iade isteğine dair yapılacak incelemelerde işlenen suçun, ülkelerin iade anlaşması çerçevesine girip girmediğini ve her iki ülkede de bir suç olup olmadığının araştırılacağını söyledi.

Bu konuda olumlu karar verilmesi durumunda istek ABD'li bir yargıca iletilecek ve bu yargıç da suçun işlenmiş olabileceği ve işlediği iddia edilen kişinin suçu işlemiş olabileceğini araştıracak.

Teknik olarak bu hakimin kararına itiraz edilemez fakat ABD hapislerinde bulunan herkes için geçerli olan "hapiste haksız bir biçimde tutulduğu ve serbest bırakılması"na dair bir başvuru yapılabilir. Her ne kadar bu tür isteklere nadiren olumlu cevap verilse de ABD Üst Mahkemesi'ne yapılan başvuruların sonuçlanması yıllar sürebilir.

İade kararının verilmesi ve bütün itirazların sonlanması durumunda bile kararın onaylanması ABD Dışişleri Bakanı'nın imzasına bağlı olacak. Dışişleri Bakanı insani tartışmalar ve diğer faktörleri göz önüne alabilir.