Hayalden gerçeğe dönüşen asrın projesi Nabucco

Serdar İSKENDER / Makine Yük. Mühendisi

Adını İtalyan besteci Guiseppe Verdi'nin bir operasından alan Nabucco Projesi'nde ilk imzalar, bir cumhurbaşkanı, altı başbakan ve 18 üst düzey devlet temsilcisinin katılımıyla 13 Temmuz'da Ankara'da atıldı. Nabucco Projesi'nde, Hazar Havzası'ndaki doğalgazın Türkiye üzerinden, Bulgaristan, Romanya, Macaristan ve Avusturya güzergahını izleyerek Güney Avrupa'ya taşınması planlanıyor.

Doğalgaz kaynakları açısından fakir olan Avrupa ülkeleri ve Türkiye, doğalgaz tedariğinde Rusya'ya bağlanmış durumda bulunuyor. Avrupa ülkeleri kullandığı doğalgazın yüzde 40'ını, Türkiye ise yüzde 65'ini Rusya'dan ithal ediyor. Gerek Avrupa ülkelerinin, gerekse Türkiye'nin, Rusya'dan yüksek oranlarda doğalgaz ithal etmesi, Rusya'nın doğalgazı bir silah olarak kullanmasını sağlıyor. Doğalgazda tekelleşen Rusya, doğalgaz fiyatlarını istediği gibi değiştirme şansını da elinde bulunduruyor. Rusya'nın politikaları dışında hareket etmek isteyen Ukrayna, Belarus başta olmak üzere Baltık ülkeleri, Rusya'nın doğalgaz fiyatlarını artırma tehdidi, daha sonra da özelikle kış aylarında doğalgaz kesintisi problemiyle karşılaşıyorlar.

Nabucco Projesi, Avrupa Birliği ülkelerinin doğalgazda Rus tekelini kırmak, aynı zamanda doğalgaz tedariğinde kaynak çeşitliliği sağlayabilmek amacıyla ortaya çıkmıştır.

Proje 2002 yılında BOTAŞ (Türkiye) tarafından başlatılmıştır. Türkiye'den çıktıktan sonra terminal ülke Avusturya'ya kadar sırasıyla Bulgaristan, Romanya ve Macaristan'dan geçecek boru hattının ortakları eşit hisse ile BOTAŞ (Türkiye), Bulgargaz (Bulgaristan), Transgaz (Romanya), MOL (Macaristan), OMV (Avusturya) ve RWE (Almanya). 3.300 km uzunluğundaki hattın, 31 milyar metreküp doğalgaz taşıması planlanıyor. Proje maliyetinin 7.9 milyar Euro olması öngörülüyor

Proje başlangıcında, Nabucco Boru Hattı'nın Erzurum'da Türkiye-İran Doğalgaz Hattı ile birleştirilmesi düşünülüyordu. Ancak, İran doğalgazının Avrupa'ya açılacak olması Amerika'nın ambargosuyla karşılaştı. Amerika, İran doğalgazının Türkiye üzerinden Avrupa'ya ulaşmasını istemediği için projede resmi imzaların atılması gecikti. İran'ın proje dışında tutulmasıyla, bugün projedeki resmi imzalar geçte olsa atılabildi. Bu aşamada, Dünyanın en büyük doğalgaz rezervine sahip ülkesi İran'ın doğalgazı Nabucco ile de Avrupa'ya ulaşamayacak gözüküyor.

Nabucco Boru Hattı, Azeri gazını Avrupa'ya taşımak üzere yola çıkmış gözüküyor. Şu an itibariyle, Türkmen gazının projeye dahil edilmesi kesinlik kazanmış değil. Türkmen gazının en büyük alıcısı Rusya ve Çin. Rusya izin vermediği sürece, Türkmen gazının Nabucco Projesi'ne bağlanması zor gözüküyor. Türkmen gazının Nabucco'ya bağlanması kesinleşirse projenin önemi daha da artacaktır.

Türkiye ve Avrupa üzerindeki doğalgaz tekelinin kırılmasını istemeyen Rusya, Nabucco Projesi'nin gerçekleşmesini de istemiyor. Projenin gerçekleşmesi durumunda, Kafkas ve Hazar Havzası'ndaki doğalgazın Avrupa'ya kadar ulaşması beraberinde, doğalgaz tedariğinde kaynak çeşitliliği ve rekabeti de getireceğinden Rusya, Nabucco Projesi'nin hayata geçirilmemesi için büyük bir mücadele veriyor. Bu amaçla Rusya, Türkmenistan ve Kazakistan'la büyük miktarlarda doğalgaz anlaşmaları yapıyor. Hat devreye alınsa dahi Hazar Havzası'ndan, hatta doğalgaz verilmesini engellemek istiyor.

Nabucco Projesi'nin imzalanmasının dünya platformunda ve AB ilişkilerinde, Türkiye adına çok önemli dört katkısı bulunmaktadır.

· Nabucco Projesi, Türkiye'ye ve ülkedeki istikrara bir güven projesi anlamına geliyor. Projenin imzası dünya platformunda Türkiye'ye duyulan güvenin en önemli göstergesi olmuştur.

· Dünyada bulunmuş ham petrol rezervlerinin yüzde 80 ve doğalgaz rezervlerinin yüzde 72'si Türkiye'yi çevreleyen Hazar Havzası, Ortadoğu ile Rusya'da bulunuyor. Türkiye'nin bu jeostratejik konumu, enerji kaynakları açısından zengin bölgelerle, enerji ithalatı için yılda ortalama 300 milyar dolar harcayan Avrupa ülkeleri arasında bir "Doğu-Batı Enerji Koridoru" olmasını sağlıyor. Bu projeyle Türkiye'nin Doğu-Batı arasındaki enerji kaynaklarının taşınmasında kritik ve önemli bir ülke olduğu tescillenmiştir.

· Nabucco Projesi, Avrupa Birliği ile Türkiye arasında imzalanan somut bir proje olma özelliği taşıyor. Bu nedenle, proje Türkiye'nin AB yolunda en önemli ilerleme kriterlerinden birisi olacaktır.

· Projenin Türkiye'ye önemli bir ekonomik katkısı da olacak. Türkiye, proje kapsamında 4-5 milyar Euro'luk yatırım çekebilecek. Binlerce kişiye istihdam kapısı açılacak. Hat faaliyete geçtikten sonra da sürekli geçiş geliri sağlanacak. toplamda 4.2 milyar Euro'luk vergi elde edilecek. Türkiye hattın en önemli kısmı topraklarından geçtiği için sağlanan vergi gelirinin de yüzde 60'ını alacak.

Nabucco Projesi'ni sadece enerji yönüyle ele almak büyük haksızlık olur. Nabucco, enerjinin yanında, istikrar ve barış projesi olarak da değerlendirilmelidir. Karşılıklı bağımlılığı artıran, ekonomiden dış politikaya kadar bütün ilişkileri içeren özelliğiyle, geniş bir coğrafyaya yayılmış ülkeler arasında köprü rolü üstlenecek. Bu projeyle, Türkiye Avrupa enerji arz güvenliği çözümünün önemli bir parçası olacak, Avrupa Birliği'ne üyelik yolunda kredibilitesi artacak.