İnternette yapılan sözleşmelerde damga vergisi

Erdal KOYUNCU / İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Grup Müdür V.

Günümüz dünyasında özellikle teknoloji, elektronik ve haberleşme alanlarında son yıllarda oldukça hızlı gelişmeler yaşanmıştır. Bu kapsamda, internetin (World Wide Web) ticari hayatta kullanımının yaygınlaşması ile birlikte uluslararası mal ve hizmet ticaretinin önemli bir kısmı internet ortamına kaymış bulunmaktadır. 'Elektronik Ticaret' kavramı altında tanımlanan internetteki bu uygulamalar, ülkemizde daha çok firmaların kurduğu web siteleri ('Sanal Mağazalar') üzerinden üreticiden son kullanıcılara (Business to Consumer - B2C) şeklinde gerçekleşmektedir. Tüketiciler en basit ürünlerden en karmaşık ürünlere kadar bütün ihtiyaçlarını internetteki bu alış-veriş sitelerine girerek kolaylıkla sağlayabilmektedir.
 
Mesafeli satış sözleşmeleri

İnternet üzerinden tüketicilere mal ve hizmet satışlarında elektronik sözleşmeler düzenlenmekte olup bu sözleşmeler hukuk sistemimizde 'Mesafeli Sözleşmeler' başlığı altında yer almaktadır. Mesafeli Satış Sözleşmesi de denilen söz konusu sözleşmeler, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un 9/A maddesinde; "Yazılı, görsel, telefon ve elektronik ortamda veya diğer iletişim araçları kullanılarak ve tüketicilerle karşı karşıya gelinmeksizin yapılan ve malın veya hizmetin tüketiciye anında veya sonradan teslimi veya ifası kararlaştırılan sözleşmeler" şeklinde tanımlanmıştır. Aynı kanun maddesinin devamında ayrıca; "Mesafeli satış sözleşmesinin akdinden önce, Bakanlıkça belirlenen ön bilgilerin tüketiciye verilmesinin zorunlu olduğu; tüketicinin, bu bilgileri edindiğini yazılı olarak teyit etmedikçe sözleşmenin akdedilmeyeceği; elektronik ortamda yapılan sözleşmelerde teyid işleminin, yine elektronik ortamda yapılacağı", hükme bağlanmıştır.
Şartları satıcı firmalarca önceden belirlenen bahse konu sözleşmelerin kurulması için; tüketicinin web sitesinde ön bilgileri (bilgilendirme formu) içeren sözleşme metnini okuyup buradaki şartları kabul etmesi (onay) gerekmektedir. Aksi halde sözleşme kurulmuş olmaz. Uygulamada genellikle bu onay satış sözleşmesinin sonundaki onay kutucuğunun işaretlenmesi suretiyle yapılmaktadır. Sözleşmeye konu satış işleminin ise, alıcının kredi kartı ödeme bilgilerini sisteme girmesi anında gerçekleştiği sayılmaktadır.

Damga vergisinde sözleşmeler

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'nun 1'inci maddesinde, bu kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu, bu Kanundaki kağıtlar teriminin, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade ettiği; 3'üncü maddesinde, damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu hükme bağlanmıştır. Kanuna ekli (1) sayılı tabloda da, belli parayı ihtiva eden sözleşmelerin nispi damga vergisine tabi olduğu hususu düzenlenmiştir.
Mevzuat hükümlerinden hareketle, bir sözleşmenin damga vergisinin konusuna girmesi için belli parayı ihtiva etmesi ve imza veya imza yerine geçen işaretler konmak suretiyle düzenlenmiş olması; sözleşme elektronik ortamda yapılıyorsa, belli parayı ihtiva eden sözleşmenin elektronik imza kullanılmak suretiyle oluşturulması gerekmektedir. Buna göre, kağıt ortamında düzenlenen sözleşmeler ilgililerince imzalandıkları anda; manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan sözleşmeler (Elektronik Sözleşmeler) ise elektronik imza kullanılmak suretiyle oluşturuldukları anda damga vergisi açısından vergiyi doğuran olay meydana gelecektir.

Elektronik imza

Hukuk sistemimizde elektronik imza güvenli elektronik imza olarak 5070 sayılı Elektronik İmza Kanununda düzenlenmiştir. Söz konusu kanunun 3/b maddesinde elektronik imzanın, "başka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantıksal bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik veriyi ifade ettiği"; Kanunun 4'üncü maddesinde güvenli elektronik imzanın, "Münhasıran imza sahibine bağlı olan, sadece imza sahibinin tasarrufunda bulunan güvenli elektronik imza oluşturma aracı ile oluşturulan, nitelikli elektronik sertifikaya dayanarak imza sahibinin kimliğinin tespitini sağlayan, imzalanmış elektronik veride sonradan herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığının tespitini sağlayan, elektronik imza olduğu"; aynı kanunun 5'inci maddesinde ise, "güvenli elektronik imzanın elle atılan imza ile aynı hukuki sonucu doğurduğu" va'z olunmuştur.

Bilindiği üzere, sözleşmelerde imzanın borç altına girenlerin el yazısıyla atılması zorunludur. Bu husus yazılı sözleşmelerde şekil şartıdır. Ancak yasal mevzuat uyarınca güvenli elektronik imza da, el yazısıyla atılmış imzanın bütün hukuki sonuçlarını doğurmaktadır. Ayrıca usulüne göre güvenli elektronik imza ile oluşturulan belgeler hukukumuzda senet hükmünde sayılmıştır.
 
Elektronik ortamda düzenlenen sözleşmelerde damga vergisi

Tüketicilere internetten mal ve hizmet satışlarına ilişkin düzenlenen mesafeli satış sözleşmeleri, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'nun 1'inci maddesi uyarınca 5070 sayılı Kanun'da tanımlanan güvenli elektronik imza ile oluşturulması ve belli parayı ihtiva etmesi durumunda damga vergisine tabi olup, söz konusu sözleşmeler güvenli elektronik imza kullanılmaksızın oluşturulması veya belli parayı ihtiva etmemesi durumunda ise, damga vergisinin konusuna girmediğinden vergiye tabi olmayacaktır.
Konuyla ilgili olarak daha önce Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı'nca verilen bir Özelgede; "internet üzerinden satış işlemi ile akdedilen mesafeli satış sözleşmelerine ilişkin damga vergilerinin günlük internet satış raporlarına göre gün sonu toplamı şeklinde tek satırda damga vergisi defterine kaydedilmesinin mümkün olmayıp düzenlenen her kağıdın ayrı ayrı damga vergisi defterinde gösterilmesi ve bir ay içinde düzenlenen kağıtlara ait damga vergisinin, ertesi ayın yirmiüçüncü günü akşamına kadar vergi dairesine beyan edilip ödenmesi gerektiği" şeklinde görüş bildirilerek, elektronik ortamda yapılan Mesafeli Satış Sözleşmelerinin damga vergisine tabi tutulacağı zımnen kabul edilmiştir.
Ancak en son İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 29/05/2013 tarih ve 2022 sayılı Özelge'de konuya ilişkin; "Öelektronik ortamda oluşturulan üyelik sözleşmelerinden; taraflarca 5070 sayılı Kanun'da tanımlanan elektronik imza ile imzalanan belli parayı içerenler damga vergisine tabi olacak, 5070 sayılı Kanun kapsamında tanımlanan elektronik imza ile imzalanmamış olanları ile imzalanmış olmakla birlikte belli parayı içermeyenler damga vergisine tabi olmayacaktır." denilmiştir. Bu Özelge ile güvenli elektronik imza kullanılmaksızın internet üzerinde kurulan sözleşmelerin damga vergisine tabi olmayacağı görüşü idarece de benimsenmiş bulunmaktadır.
Dolayısıyla, başta mesafeli satış sözleşmeleri olmak üzere internet üzerinden yapılan tüm sözleşmeler, 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu'nda tanımlanan güvenli elektronik imza kullanılmak suretiyle oluşturulmadığında belli parayı ihtiva etse dahi damga vergisine tabi tutulmayacaktır. İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı'nın en son verdiği bahse konu Özelge, kanımızca uygulamadaki tereddütü gidererek konuya açıklık getirmiş olması bakımından önem taşımaktadır.

------------------

Bu yazıda yer alan yorumlar yazarına ait olup hiçbir kişi ve kurumu bağlamaz