İstihdam kariyer ve girişimcilik günleri

Erhan YÜKSEKOL / İşkur Diyarbakır Şube Müdürü

Dünyada son aylarda yaşanan global ekonomik kriz her büyüklükteki işletme için işgücünün önemi tartışılamayacak şekilde bir kez daha ortaya koymaktadır. Sektörleri ne olursa olsun işletmelerin yeni işe alacakları kişiler önemlidir ve özel olarak seçilmeleri gerekir. Özellikle belirli bir mesleki bilgi birikimi, teknik ve kültürel donanım gerektiren işler için yüksek eğitimli işgücünün istihdamı işletmeler için ayrı bir öneme sahiptir. Üniversiteler ise bu konuda işletmelerin en önemli kaynağıdır.
Ülkemizde işe alma sürecinde dış kaynaklara yönelen işverenler için çalışmalara ilk kez 1988 yılında Hacettepe ve 19 Mayıs üniversitelerinde başlanmıştır. İş ve İşçi Bulma Kurumu (Türkiye İş Kurumu) ile ortak çalışma sonucunda oluşturulan Üniversite İstihdam Danışma Büroları'nın büyük ilgi görmesi sonucu aynı yıl Ege ve 9 Eylül üniversitelerinde de İstihdam Danışma Büroları kurulmuştur. Ancak, bu bürolar öğrencilerden yoğun ilgi görmesine karşılık işverenlerden beklenen ilgiyi görememiştir. Yalnız mezuniyet aşamasındaki son sınıf öğrencileri ile yeni mezun gençlerin işe yerleştirilmesinde aracılık hizmetleri vermek zorunda kalan bürolar, sadece bahar aylarında kısa dönemli bir yoğunluk yaşamışlardır. Bu durum tanınmalarını engellemiş ve zaman içinde büroların işlerliği kalmamıştır.
Üniversite İstihdam Büroları'nın yeterince etkin olamaması gerek işletmeleri, gerekse üniversiteleri yeni yöntemler aramaya itmiştir. Büyük ölçekli işletmelerin insan kaynakları yöneticileri mezuniyet öncesi dönemlerde kamuoyunda isim edinmiş üniversiteleri dolaşarak aradıkları niteliklere uygun elemanları bulmak için öğrencilerle görüşmeler yapmakta ve koşullarına uygun olanlara iş teklifleri götürmektedirler. Ancak çok büyük zaman ve maliyet isteyen bu yöntem her işletme için uygun olmamaktadır.(Aytaç; 1997, s.52). Bazı işletmeler ise şirket tanıtım günleri (kariyer günleri) düzenleyerek kendilerini mezuniyet aşamasındaki adaylara tanıtma yolunu seçmektedir. Bu organizasyonların kısa süreli olması nedeniyle istenen öğrenci kitlesine ulaşma olanağı azalmakta ve çoğu zaman öğrencilerle bire bir görüşme olanağı elde edilememesi sebebiyle beklendik yarar sağlanamamaktadır.
Her yıl mayıs ayının ilk yarısında İstihdam Haftası çerçevesinde kurumumuzun bazı il müdürlükleri üniversiteler ile işbirliği yapılarak düzenlediği "İnsan Kaynakları ve İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri" üniversite öğrencilerinden ve başta fuarların açıldığı üniversitelerin bulunduğu bölgedeki işletmeler olmak üzere pek çok işletmeden büyük ilgi görmektedir.
İnsan Kaynakları ve İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri'nin amacı
İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri'nin amacı; üniversite gençlerine işgücü piyasası ile ilgili bilgiler aktarmak, tanıtmak, onları çalışma hayatına hazırlamak, mezun olma durumunda olanlara çalışabilecekleri işyerleri konusunda bilgi sağlamak ve rehberlik etmek, staj ve mezuniyet sonrası istihdam olanakları hakkında bilgilendirmektir. Düzenli olarak 1991 yılında kutlanmaya başlanılan İstihdam Haftası çerçevesinde İstanbul, Ankara ve Bursa başta olmak üzere köklü üniversitelerin bulunduğu birçok ilde (İzmir, Konya, Kocaeli, Kayseri, Hatay. Mersin vb.) düzenlenmeye başlanılan İnsan Kaynakları ve İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri ilk yıllarda katılımcı işletme sayısı son derece az olurken, yıllar geçtikçe bu fuarlara öğrenciler kadar işletmelerinde ilgisi artmış, birçok işletmenin kendi bölgelerindeki üniversiteler bünyesinde açılan İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri yanında diğer şehirlerde düzenlenen fuarlara da katıldıkları gözlenmektedir.
İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri aracılığı ile işe alma süreci
Klasik anlamda işletmelerin üniversitelerden mezunları işe alma süreci dört aşamadan geçmektedir (Dereli; 1996, s.45 ).
1. aşama; öğrencilerin ilgisini oluşturmak ve öz geçmişlerini almak,
2. aşama; öğrencilerle yapılan mülakat,
3. aşama; mülakat sonucu seçilen öğrencilerin işletmeye davet edilmesi,
4. aşama ise aranılan niteliklere uygun öğrencilerin daha kesin bir biçimde belirlenerek iş tekliflerinin yapılmasıdır.
İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri'nde bu sürecin ilk iki aşaması çoğunlukla birlikte yapılmaktadır. Bu yöntemle kişisel ilişkilere ağırlık verilebilmekte bir yandan öğrencilerin işletme ile ilgili bilgiler alması sağlanırken diğer yandan da işletmeler mezuniyet dolayısıyla iş hayatına atılmaya hazırlanan adaylarla ön görüşmeyi klasik görüşme teknikleri dışında adayların kendilerini rahat hissettikleri bir ortamda yapmaktadırlar. Nitekim bu tarz ortamlarda ilk görüşmeyi yapan işletme temsilcileri, öğrencilerin, gerek kendi sordukları sorularla gerekse sorulan sorulara verdikleri cevaplarla çok iyi değerlendirilebildiğini, bu ortamda yaptıkları ön görüşmelerdeki elemelerin çoğunlukla iyi sonuçlar verdiğini belirtmektedirler.
Başarının en önemli nedenlerinden biri de, öğrencilerin okuldaki durumlarının ve mezuniyet derecelerinin ilk elden öğrenilebilmesidir. Böylece işe alınması düşünülen öğrenci hakkında kapsamlı bilgi alınabilmekte referans gösterilen kişilerle konuşma olanağı bulunduğu için yanılma olasılığı
düşük olmaktadır.
Öte yanda bazı işletmeler üniversite öğrencilerine yaz aylarında staj olanağı vermektedir. Uygulanan staj programları işletmelerin öğrencileri bu sürede gözlemleyip, bazılarını sürekli olarak işe alma
kararı vermelerinde etkili olmaktadır.
İşverenlerin İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri'ne Yaklaşımı
PİAR-GALLUP'un 1996 yılında yaptığı Genç İşgücü Araştırması'nda işletmelerin;
- Yeni mezun adayların işe uygunluğunu yüz yüze görüşme yöntemi ile tespit ettiklerini (%75)
- Yeni mezun adayların öncelikle çalışkan, istekli, aktif ve hırslı olmasını (%21.7),
- İnsanlarla iyi iletişim kurabilecek yapıya sahip, dışa dönük olmasını (%15.8),
- Dış görünüm, davranış ve konuşmalarının düzgün olmasını (%14.9),
- Eğitim, teknik bilgi yeterliliği ve beceri sahibi olmasını (%14.9),
- Kişilikli ve kültürlü olmasını (%13.9),
- Yabancı dil ve bilgisayar kullanmasını bilmesini (%11.9),
- Yaratıcı olmasını, risk almayı bilmesini (%9.9),
- Şirket kültürüne ters düşmemesini (%8.9),
- Hedeflerini belirlemiş olmasını (%8.9)
 aradıklarını belirtmektedirler.
Ancak aynı araştırmaya katılan işletmelere İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri'ne ya da Kariyer Günleri'ne katılıp katılmadıkları sorulduğunda %9.9'u olumlu cevap vermiştir. Ayrıca yalnız %6.7'si bu tarz çalışmaları etkin bulduğunu belirtmiştir. Bu aşamada üniversitelerin, bu çalışmaları düzenleyen kuruluşların, öğrencilerin ve bu yöntemle iş bulan eski öğrencilerin sistemin etkiliğinin arttırılması için özel çaba göstermesi gerekmektedir. Zira işverenlerin temel sorunları yeni mezunları işe almamak ya da üniversiteler ile işbirliği kurmayı istememek değil, bu yöntemlerin etkin olduğuna inanmamak, işe alma yöntemlerinde klasik usullerin dışına çıkamamaktır. Oysa İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri'nin temel işlevleri, işe yerleştirme hizmeti sunmak değil, üniversite-sanayi işbirliğini geliştirerek, bu gelişmelerin sonucunda iş ve staj olanakları sağlamaktır.
Öğrencilerin İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri'ne yaklaşımı
Her öğretim yılı sonunda üniversiteden mezun olan öğrencilerin nasıl iş bulacakları bir sorun haline gelmektedir. Özellikle işsizlik oranının yüksek olduğu ve ekonomik krizin tüm sektörleri ciddi bir şekilde etkilediği dönemlerde işgücü piyasasına yeni giren gençlerin iş bulma süresi daha uzun olmaktadır. İstanbul'da 1997 yılı sonunda yapılan bir araştırma, araştırma kapsamındaki çalışanların %82'sinin işinden memnun olmadığını ve en sorunlu kesimin üniversite mezunu ve 21-30 yaş arası gençler olduğunu ortaya koymaktadır (Kariyer; Aralık 1997, s.40-42). Genç İşgücü Araştırması'na göre ise gençlerin %76.7'si sektör ve işletme seçimini bilinçsiz yaptığını ortaya koymaktadır.
Sonuç olarak; İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri, hem yeni mezunların iş olanağına kavuşturulması, hem de iş dünyası ile yakın ilişki kurulması nedeniyle sürekli değişen ve gelişen iş dünyası taleplerinin hızla öğrenilip değerlendirilmesi açısından önemlidir. Nitekim fuarlar aracılığıyla iş dünyası ile üniversiteler arasındaki bilgi alışverişi hızlanmakta, üniversite-sanayi arasındaki yakınlaşma ve işbirliği artmaktadır (Aytaç; 1997, s.51).
Ancak, Genç İşgücü Araştırması verilerine göre, işletmelerin %3'ü elemanlarını üniversitelerde düzenlenen etkinliklerde bulduklarını belirtmektedirler. Aynı şekilde üniversite mezunu gençlerden de yalnız %2.2'si bu tarz etkinliklerde iş bulduklarını belirtmişlerdir. Tüm bu verilerden üniversitelerde düzenlenen etkinliklerin beklentilerin aksine, istihdama yönelik olmadığı gözlenmektedir.
Kurumumuzun 2011 - 2015 Stratejik Planı'nda "İstihdam hizmetlerinin çeşitlendirmek ve işe yerleştirmede aktif rol oynamak" başlıklı 1'inci amacın, 4'üncü hedefinde; "Büyükşehir Belediyesi olan illerde İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri, diğer illerde de her yıl İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri ya da kariyer günleri düzenlemek" hedeflenmiştir.
TBMM Genel Kurulu'nda, Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanunu'nda ve Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanlarının Kadroları Hakkında KHK ile Genel Kadro ve Usulü Hakkında KHK'ya Ekli Cetvellerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı kabul edilerek, Ardahan, Bartın. Bayburt, Gümüşhane, Hakkari, Iğdır, Şırnak, Tunceli ve Yalova'ya üniversite kurulmuş, böylece, 85 olan devlet üniversitesi sayısı 94`e çıkarılmış, böylelikle tüm illerimizde üniversite kurulmuştur. Özellikle gelişmişlik seviyesi oldukça düşük olan illerimizde her yıl İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri düzenlemenin ne denli yarar sağlayacağı tekrardan gözden geçirilmeli, dolayısıyla ileriki yıllardaki performans programımızda "İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri düzenleme" ile ilgili hedefimiz revize edilmelidir.
 Hal böyle iken, İstihdam, Kariyer ve Girişimcilik Günleri ve kariyer günleri bile istihdama bu kadar az oranlarda etki ediyorlarken birçok il müdürlüğümüzün Mesleki ve Teknik Okullar Fuarı (METEF) gibi klasik anlamıyla mesleki eğitim kurumlarının sergisi niteliğinden öteye gidemeyen fuarlara katılmasının istihdama hiçbir katkı sunamayacağı da aşikardır.
Kaynaklar:
Aytaç, Serpil; ''İşgücü İhtiyacının Karşılanmasında Üniversitelerin İş Dünyası ile İlişkileri'', Bakış, Mayıs-Haziran 1997, sayı 60, s. 50-53.
Dereli, Toker; İnsan Kaynakları Yönetimi-İş gören Bulma ve Seçme, Yayınlanmamış Ders Notları, İst. Üni., İktisat Fakültesi, İstanbul 1996.
Genç İşgücü Araştırması; Hürriyet Gazetesi İnsan Kaynakları, İst. 1996.
Kariyer; ''Gençler Bir İşten Diğerine Koşuyor'', Kariyer Dünyası, Aralık 1997,S.3, s.52-53.
Kariyer; ''İş Bulmak Kolay İşi Sevmek Zor'', Kariyer Dünyası, Aralık 1997, S.3, s.40-43.
Dr. Zerrin Yöney Fırat, Uludağ Üniversitesi, İ.İ.B.F, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü.