İşverenlerin birlikte istihdam ilişkisi

AHMET METİN AYSOY / SGK eski Başmüfettişi

Alt işveren işçisinin işe iade davası açısından, üst işverenin sorumluluğu ile birlikte istihdamın belirlenmesi iş hayatının özellik taşıyan ve çok sorulan yönünü oluşturmaktadır. 

Yargıtay 9’uncu Hukuk Dairesi 01.04.2013 tarih ve E.2013/1506 , K.2013/10620 sayılı Kararı bu konuda yol göstericidir. 

Anılan kararda özetle; ‘’Davacı vekili, davacı işçinin iş sözleşmesinin geçerli neden olmadan feshedildiğini belirterek feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini talep etmiştir. Feshin geçersizliği ve işe iade davasının alt ve asıl işveren ilişkisinde, her iki işverene birlikte açılması ve muvazaa bulunmaması halinde ise, davacı işçi alt işveren işçisi olup, iş sözleşmesi alt işveren tarafından feshedildiğinden, feshin geçersizliği ve işe iade yükümlülüğü alt işverenindir. Asıl işverenin iş ilişkisinde sözleşmenin taraf sıfat bulunmadığından, asıl işverenin işe iade yönünde bir yükümlülüğünden söz edilemez. Asıl işverenin işe iade kararı sonrası işçinin işe başlamak için başvurması ve alt işverenin işe almamasından kaynaklanan işe başlatmama tazminatı ile dört aya kadar boşta geçen süre ücretinden yukarıda belirtilen hüküm nedeni ile alt işverenle birlikte sorumluluğu vardır. Diğer taraftan, özellikle grup şirketlerinde ortaya çıkan bir çalışma biçimi olan birlikte istihdam şeklindeki çalışmada, işçilerin bir kısmı aynı anda birden fazla işverene ve birlikte hizmet vermektedirler. Daha çok yönetim organizasyonu kapsamında birbiriyle bağlantılı olan bu şirketler, aynı binalarda hizmet verebilmekte ve bir kısım işçiler iş görme edimini işverenlerin tamamına karşı yerine getirmektedir. Tüm şirketlerin idare müdürlüğünün aynı şahıs tarafından yapılması, şirketlerin birlikte kullandığı binanın girişinde verilen güvenlik hizmetleri, ulaşım, temizlik, kafeterya ve yemek hizmetlerinin yine tüm işverenlere karşı verilmiş olması buna örnek olarak gösterilebilir. Bu gibi bir ilişkide, işçi ile işverenler arasında tek bir iş ilişkisi, keza her iki işverenin sorumluluğu ve taraf sıfatı vardır. Dosya içeriğine göre davalı hakkında dava açılıp hüküm kurulmuş ise de kayıt üzerinde işveren B... Ambalaj şirketi görünmekte olup, iş sözleşmesi de adı geçen şirket tarafından feshedilmiştir. Husumetin ve gerçek işverenin belirlenmesi ile hükmün infazının sağlanması açısından davalı ile dava dışı kayıt üzerinde davacının işvereni görünen B.. Ambalaj şirket arasındaki ilişki açıklığa kavuşturulmadan, aradaki ilişkinin muvazaalı olup olmadığı, asıl alt işveren ilişkisi bulunup bulunmadığı veya birlikte istihdam edip etmedikleri belirlenmeden, eksik inceleme ile karar verilmesi hatalıdır’’ denilmektedir. 

Söz konusu karara göre; 
Sözleşmesi feshedilen işçinin alt işverenin işçisi olması halinde, asıl işverenin işe iade yönünde bir yükümlülüğünden söz edilemez. Ancak, asıl işverenin işe iade kararı sonrası işçinin işe başlamak için başvurması ve alt işverenin işe almamasından kaynaklanan işe başlatmama tazminatı ile dört aya kadar boşta geçen süre ücretinden alt işverenle birlikte sorumluluğu vardır. 

Tüm şirketlerin idare müdürlüğünün aynı şahıs tarafından yapılması, şirketlerin birlikte kullandığı binanın girişinde verilen güvenlik hizmetleri, ulaşım, temizlik, kafeterya ve yemek hizmetlerinin yine tüm işverenlere karşı verilmiş olması birlikte istihdamın varlığını göstermektedir. Bu gibi bir ilişkide, işçi ile işverenler arasında tek bir iş ilişkisi, keza her iki işverenin sorumluluğu ve taraf sıfatı vardır.