İthalat ve ihracatta teslim şekilleri ve hasar sorumluluğu

Sınırların kalktığı ülkeler arası ticaretin hızla arttığı günümüzde ihracatçı ve ithalatçı firmalara bir çok sorumluluklar düşmekte. Bu sorumlulukların yanı sıra firmalar ürün teslimlerinde yaşanan aksilikler nedeniyle ihtilaflı duruma düşmekte. İhtilaflı durumların ortadan kaldırılmasında en güvenceli yol ise ithal veya ihraç edilen ürünün teslim şekillerine göre sigortalanması hem alıcıyı hemde satıcıyı korumakta. Bu nedenle firmaların teslim şekillerinde 'hasar sorumluluğu'nun iyi bilinmesi gereklidir. Teslim şekillerinde 'mal bedeli' ödemesi sureti ile yapılan ve veya mal bedeli ve navlunun değerini ödemesi belirtilen fatura değerlerinin olduğu ihracatta yüklemelerinde satıcının ayrıca nakliyatta hasar sorumluluğunu ait sigortayı yaptırması doğru değildir. Sorumluluk satıcının faturasında belirtilen teslim şekli ile belirlenmelidir. 

Örneğin;CFR teslim Navlun ve mal bedelini ihtiva eden bir ödeme şekli beyanı varsa malın araca yüklenmesi ile alıcının hasar açısından yükümlülükleri başlayacak olup satıcı alıcısında nakliye araç bilgilerini vermeli ve yükleme tarihi araç plaka isim konteyner no vs. belirtilmesi ile alıcının eşyanın nakliye sigortasını yaptırması gereklidir.

Yükümlü olmadığı halde sigorta yaptırılırsa ne olur ?

İhracatçının Yükümlülüğü olmadan gerçekleştirdiği Taşıma Sigortası'nı yaptırması

Yükümlü olmadığı bir konuda sigorta yaptırmakla sigorta giderini gelir vergisinden düşülecek giderlerde yer alması nedeni ile vergi kaçakçılığı konusunda değerlendirilebilmesi

Yükümlülüğü alıcıya ait olan bir sigorta da bir tazminat ödemesine konu hasar oluşumunda da sigorta şirketlerinin 'hasar bedelini' satıcıya ödemelerinin hatalı sigorta bedeli tazminat ödenmesi nedeni ile mali konuda giderde yer alan bir kalem olması nedeni ile  sigorta şirketinin ödemesi gereken vergiden düşülmesi gerekli değer olması nedeni ile mali bir suç unsuru olarak değerlendirilebilecektir.

Türkiye'de kullanılan teslim şekilleri

Türkiye de en çok kullanılan teslim şekilleri içerimde aşağıda belirttiklerimiz yer almaktadır. Hasar sorumluluğu açısında teslim şekilleri;

- İşyerinde teslim/Exworks (EXW):  Satıcı (ihracatçı) sözleşmede belirtilen ve alıcı ile mutabık kalınan işyerinde (fabrika, depo vb.) malları alıcıya (ithalatçı) teslim eder. 

- Taşıyıcıya teslim/Free Carrier (FCA): Satıcı ihracat gümrükleme işlemleri yapılmış malları alıcının belirttiği yerde ve alıcı tarafından belirtilen taşıyıcıya teslim eder. T

- Gemi yanında teslim/Free Alongside Ship (FAS): Satıcı malları ihracat gümrükleme işlemleri tamamlanmış şekilde, alıcı tarafından belirlenen limanda, alıcının belirttiği geminin yanında hazır eder..

- Gemide teslim/Free on Board (FOB):  Bunun FAS’tan farkı teslimin gemi yanında değil, fakat malların geminin küpeştesini aşması ile gerçekleşmesidir.

- Cost and Freight (CFR): Navlun (taşıma masrafı) ödenmiş olarak teslim: Bu teslim şeklinde navlunu (taşıma masrafını) satıcı öder. Dolayısıyla burada alıcının belirttiği varış limanına malları getirmek için taşıma sözleşmesini satıcı yapar ve taşıma masrafını da satıcı öder. Ancak satıcının malların ziyanı ve hasarı ile ilgili sorumluluğu FOB teslim şeklinde olduğu gibi, mallar gemi küpeştesini geçinceye kadardır

- CPT (Carriage Paid To): Belirtilen varış yerine kadar navlunu ödenmiş olarak teslim: Burada satıcı, malları kendi seçtiği bir taşıyıcıya teslim eder ve alıcının belirttiği varış noktasına kadar taşıma masraflarını da karşılar. İthalat gümrüklemesi alıcıya aittir. Satıcının ziyan ve hasar sorumluluğu malları taşıyıcıya teslim etmesi ile biter.