Kalıntıya teşhir, şarküteride % 60’a varan daralma getirdi

Bakanlığın yüzde 100 dana etiketli ürünlerinde karışım keşfettiği markaları sitesinde açıklaması, tüketicilerde ürünlerin sağlıksız olduğu algısını yaratınca talep hızla düşmeye başladı.  SETBİR Başkanı "Süreci endişeyle izliyoruz" dedi. Yüksek et fiyatları nedeniyle satış çizgisini korumakta zorlanan firmalar ise çözümü piyasaya yeni düşük gramajlı ürünler sunmakta arıyor.

Sayime BAŞÇI

İSTANBUL - Şarküteri sektörü değişim sancıları içinde. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın geçtiğimiz aylarda başlattığı teşhir uygulaması ile yüzde 100 dana eti etiketi ile satılan ürünlerde tavuk hindi gibi kanatlı grubu kalıntılarına rastlamasının ardından, bazı firmalar bakanlık sitesinde teşhir edilmişti. Aralarında köklü firmaların da yer aldığı bu açıklamanın ardından kamuoyunda oluşan hassasiyet satışlara da yansımış durumda. SETBİR Başkanı Murat Yörük, pazarda ürün gruplarına göre yüzde 60'lara varan daralmaların görüldüğünü açıkladı.  Bakanlığın karışım ürünlerini tamamen ayırmaya yönelik çalışması ise yeni yatırım maliyetleri nedeniyle kar marjlarını tehdit ediyor. Perakendede yüzde '100 dana' olarak adlandırılan segment her geçen gün ağırlığını artırıken, bu ürünlerdeki yüksek fiyat skalası nedeniyle 25 gr, 50 gr gibi daha düşük gramajlar piyasaya sürülüyor.  

Binde 1 oranında farklı ürün teşhir ediyor, bu algıyı bozuyor

Bu noktada pazar oyuncularının en büyük korkusu ise kamuoyunda oluşan karışım ürünlerinin sağlıksız olduğuna yönelik algı. Pazardaki oyuncuların pek çoğu, karışım ve yüzde 100 dana eti segmentindeki ürünleri aynı makine hattında üretiyor. İki ayrı işlem arasında ise ciddi bir makine temizliği gerekiyor. Çünkü halen bakanlık tarafından yapılan analizler var yok hesabı üzerine. Yani ürün içeriğine binde 1 oranında bile farklı bir ürün karışmış olsa yüzde 100 dana eti segmentine giremeyerek, teşhir ediliyor. Bu noktada tüketicinin yüzde 100 dana eti etiketi ile aldığı ürünlerde çıkan 'bulaşıklık' oranı önemli bir güven kaybına neden olmuş durumda. Türkiye Süt Et Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Başkanı Murat Yörük bu güven kaybının ürünler üzerinde sağlıksız algısı yarattığına işaret etti. Bu ürünlerin dünya ve Türkiye piyasalarında kullandıldığını kaydeden Yörük, "Tür karışımlı ürünler, sağlıksız değildir ve dünya piyasalarında da kullanılıyor. Bunlar, aynı şekilde 12 yıldır, ülkemiz şarküteri pazarında da kullanılan ürünler. Dolayısıyla bunlara 'sağlıksız' demek mümkün değildir. Buna karşılık, gerek tür karışımlarına ilişkin, gerekse tüm gıda ürünlerine yönelik açıklamalar, kamuoyunda tedirginlik yarattı. Bunun sonucunda birçok ambalajlı gıda ürününde, piyasada daralmalar gözlüyor ve bu süreci endişeyle izliyoruz. En büyük daralma şarküteri pazarında yaşanıyor. Yöresine, ürünün markasına göre değişmekle birlikte, şarküteri pazarının yüzde 60'lara varan bir oranda daraldığını görüyoruz" diye konuştu.

Çözümü işçi çıkarmakta bulan var

Çözümü işçi çıkarmakta bulan var

Yörük, sektörde yaşanan bu daralmaya bazı firmaların işçi çıkarmak ile çözüm bulmaya çalıştığını vurguladı. Sektörde yaşanan ekonomik sıkıntının telafi edilemeyecek boyutlara gelmemesi tüketiciye tür karışımlı ürünlerin sağlıksız olmadığı mesajının verilmesi gerektiğini söyleyen Yörük, şu açıklamayı yaptı: "Tür karışımlarının yasaklanmasına neden olan hususun tür karışımlarının sağlıksız ürün olmasından dolayı değil, etiket bilgilerinin haksız rekabete yol açması olduğunun Bakanlığımızca açıklanmasında yarar görüyor ve sektöre olumlu katkıları olacağına inanıyoruz. Bu açıklama, vatandaşlarımızda oluşan kaygıları da ortadan kaldıracak, ülkemiz genelinde hayvansal kaynaklı protein tüketimine de fayda sağlayacak."

Tüketici sucuk, salam almaktan vazgeçti
Gelinen noktada sektör oyuncularının bir kısmı yaşanan daralmayı doğrularken, bir kısmı ise yüzde 100 segmentinde oluşan yeni fıratlara dikkat çekiyor. Şahinler Sucuk Genel Müdür Yardımcısı Murat Beşiktaş, yaşanan daralmayı doğrularken, özellikle bakanlığın açıklamalarından hemen sonra tüm kanallarda 2'nci çeyrekte yüzde 25 ile yüze 30 arasında bir daralma olduğunu kaydetti. Şarküteri reyonuna alışveriş yapmaya giden tüketici salam ya da sosis alacakken açıklamalar nedeniyle bu ürünleri tüketmekten vazgeçtiğini anlatan Beşiktaş, "Aynı durum sucuk ve diğer çeşitler için geçerli. Ancak şunu da unutmamak gerekli.  Güvenilir ve kendinden emin üretim yapan firmalar içinde, marka olmuş ve marka olmanın hakkını veren firmalar içinde aslında bu bir fırsat oldu. Tüketici bu firmalara yöneldi. Bizler de etkilendik ama tabi yukarıdaki rakamlar kadar değil. Yani biz sektörle aynı oranda etkilenmedik. Bunda tüketicinin güvenli ürünlere doğru yönelmesi, daha doğrusu  tercihlerini güvendiği bir markalardan yana kullanmasının da etkisi var.  Temmuz ayı itibari ile sektör toparlamaya başladı. Tabi bunda Ramazan ayının etkisi de var. Geçen yıl sektör bilindiği üzere reel anlamda yüzde 10,37 oranında büyümüştü. Bu yıl sonuna doğru toparlanacağını bekliyoruz ama sanırım son günlerde saman ve yem fiyatlarındaki hareketlilik daha belirleyici olacak" açıklamasını yaptı.

Yüzde 100 segmentinin ağırlığı artıyor

Yüzde 100 segmentinin ağırlığı artıyor
Polonez Şarküteri Ürünleri Koordinatörü Andaç Gürsoy ise yüzde 100 dana ürünlerine ilginin oldukça yükseldiğini aktardı. Henüz şirket olarak makine hattı ayrımına gitmediklerini anlatan Gürsoy, temizlik konusuna büyük önem verdiklerini anlattı. Tüketicinin de artık raflarda yüzde 100 dana eti ürünlerine daha çok talep gösterdiğini anlatan Gürsoy, ilk etapta yaşanan düşüşlerin toparlanmaya geçtiğini anlattı.

Firmalar düşük gramaj-düşük fiyat uygulamasına başladı
Geçtiğimiz yıllarda biraz da kırmızı et fiyatlarındaki yükselişin de etkisi ile şarküteri pazarında tavuk ve dana etinin birlikte kullanıldığı ürünler piyasaya sunuldu. Yüzde 60'ı dana yüzde 40'ı tavuk'tan oluşan bu ürünlerde zamanla yüzde 90'lara varan oranlarda tavuk kullanılmaya başlandı. Şimdi tüketici tarafında oluşan hassiyet ile yüzde 100 dana eti ürünlerine olan talep arttı. Ancak bu ürünlerdeki fiyat skalası şirketleri farklı seçenekler üzerinde çalışmaya yönlendirdi. Yıl sonu satış hedeflerini tutturmak isteyen şirketler de raflara daha uygun fiyatlarla 25 gr, 50 gr, 70 gr'lık çeşitlerini sürdü.
 

Türkiye'de kişi başı 3.6 kg şarküteri ürünü tüketiliyor

Toplam 2.2 milyar dolara ulaşan şarküteri pazarının 1 milyar dolarlık kısmını sucuk, salam, sosis, pastırma, kavurma ve jambon ürün çeşitleri oluşturuyor. Bu rakama otel, restoran, kafe gibi toplu tüketim ve döner, köfte, hamburger gibi  ileri işlenmiş ürünler ile taze paketli et çeşitleri dahil edildiğinde rakam 2.2 milyar dolara çıkıyor. Türkiye'de şarküteri pazarı denilince akla ilk gelen ürünün sucuk. Bu ürün toplam perakende pazarında 60 bin ton civarında tüketiliyor. Nielsen verilerine göre sucuğun toplam pazardan aldığı pay yüzde 54.52, salamın yüzde 21.24, sosisin payı yüzde 13. 2 pastırma ise yüzde 5. 80. Bunları yüzde 3.17 ile kavurma, yüzde 1.14 jambon, yüzde 0.69 ile füme et takip ediyor. Türkiye'de kişi başı şarküteri tüketimi ise 3.6 kilogram. Piyasadaki sucuk fiyatları 14-50 TL, salam'ın kilogramı 5-35 TL , sosisin kilogramı ise 4-25 TL arasında değişiyor.