Kamu ihalelerinde getirilen yeni değişiklikler neler?
Av. Duygu KILIÇ ÇAYLI
İhalelerde tekliflerin değerlendirmelerinde getirilen değişiklikler nelerdir? Ne yapılmalıdır?
12.06.2015 tarihli 29384 sayılı Resmi Gazete ilamı ile ihalelerde, aşırı düşük teklif sorgulamalarında önemli değişikliklere gidilmiştir.
Daha önceki uygulamalarda, ihale yapan idarelerin ihalelerde teklifi aşırı düşük olan isteklilere sorgulama yapıp yapmama inisiyatifi bulunmaktaydı. Yeni düzenlemelerle idarelerin yetkilerine çeşitli sınırlamalar getirilmiştir. Bunları aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür:
- Yapım işlerinde ihalelerinde yaklaşık maliyeti 4734 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinde öngörülen eşik değerin üçte birine eşit veya bu değerin üzerinde olan ihalelerde (2015 yılında 11.290.008,33 TL eşit ve daha üstündeki ihalelerde) sınır değerin altındaki tekliflere aşırı düşük teklif sorgulamasının yapılması zorunlu hale gelmiştir.
- Yapım işlerinde, yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin üçte birine kadar olan (2015 yılında 11.290.008,33 TL’ye kadar olan) açık ihale ve pazarlık usulü (b,c bentlerindeki) ihalelerde; sınır değerin altındaki tekliflerde idarelere; sınır değerin altındaki tekliflere aşırı düşük teklif sorgulaması yapabilme veya sorgulama yapmadan kabul edebilme veya bu tür teklifleri sorgulama yapmadan reddedebilme inisiyatifi verilmiştir.
- Yapım işlerinde yaklaşık maliyeti kanunun 8'inci maddesinde öngörülen eşik değerin üçte birine kadar olan (2015 yılında 11.290.008,33 TL’ye kadar olan) ve belli istekliler arasında ihale veya pazarlık ihale usulünün (a), (d) ve (e) bentleri gereğince yapılan ihalelerde; teklifleri sınır değerin altında bulunan istekliler için, aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemleri yapılmaksızın ihalenin sonuçlandırılması zorunluluğu getirilmiştir.
- Hizmet alımlarında yaklaşık maliyeti kanunun 8'inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına eşit veya bu değerin üzerinde olan ihalelerde, (2015 yılı içerisinde Genel Bütçeye Dahil İdareler ve de Katma Bütçeye dahil İdarelerde 461.860,5 TL, diğer ihalelerde 769.769 TL üzerindeki tutarda), sınır değerin altında olan teklifler için aşırı düşük teklif sorgulaması yapılması zorunluluğu getirilmiştir.
- Hizmet alımlarında, yaklaşık maliyeti kanunun 8'inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına kadar olan açık ihale, belli istekliler arasında ihale veya kanunun 21'inci maddesinin (b), (c) ve (f) bentleri gereğince pazarlık usulü ile yapılan personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı ihalelerinde idarelere; aşırı düşük teklif sorgulaması yapabilme veya sorgulama yapmadan kabul edebilme veya bu tür teklifleri sorgulama yapmadan reddedebilme inisiyatifi verilmiştir.
- Hizmet alımlarında, yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına kadar olan Kanunun 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentleri gereğince pazarlık usulü ile yapılan personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı ihalelerinde; aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemleri yapılmaksızın sonuçlandırılacaktır.
- Yaklaşık maliyeti eşik değerin yarısına kadar olan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde de ihale, aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemleri yapılmaksızın sonuçlandırır.
- Yapım ve de hizmet alımlarında ayrıca Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanan aşırı düşük teklif sorgulaması yapılamayacak alımlar listesinde yer alan işlerin ihalelerinde; aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemleri yapılmayacaktır.
- Hizmet alım ihalelerindeki personel çalışmaya dayalı olan hizmet alımlarının tanımı sadeleştirilmiştir.
Yukarıda özetlenen değişikliklerin; ihale yapan idarelere daha çok inisiyatif verilmesine yönelik olduğu ve hızlı ihale yapmalarının amaçlandığı anlaşılmaktadır. Ancak idarelere, aşırı düşük tekliflerin sorgulanmadan, ihalenin sonuçlandırılmasının da önünü açılmıştır. Keza yapım işlerinde 11.290.008,33 TL, hizmet alımlarında ise 461.860,5 TL/769.769 TL tutarın altındaki ihalelerde, bazı idareler aşırı düşük teklif sorgulaması yapmaktan kaçınabilecektir. Bunun anlamı da, sınır değerin çok altında ve de en düşük teklif veren istekli üzerinde ihalenin bırakılmasıdır! Bu durum ise kalitenin düşmesine neden olacaktır.
Kanımızca en ideal yöntem; sınır değerin altındaki tekliflerin ya aşırı düşük teklif sorgulaması yapılarak kabul edilmesi veya aşırı düşük teklif sorgulaması yapmadan, doğrudan ihaleden elenmesi yönteminin, ihale dokümanlarında standart hale getirilmesidir. Keza ihalede en düşük tekliflerin değil en uygun teklifin aranması, kaliteyi de artıracaktır.