Kamulaştırmada, kira yardımı tutarı artırıldı

ANKARA - Kamulaştırma nedeniyle yerleşim yerini boşaltmak zorunda olan ve adına kayıtlı konutu bulunmayan ailelere verilecek kira yardımı tutarı, asgari ücretin 30 günlük brüt tutarının yüzde 30'undan yüzde 50'sine çıkarıldı.

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın, İskan Kanunu Uygulama Yönetmeliği'nde yaptığı değişiklik, 2 Aralık 2007'den geçerli olmak üzere Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. Değişiklik ile taşınmazlarının kamulaştırılması nedeniyle yerleşim yerini terk etmek durumunda olanlara verilecek kira yardımı miktarı artırılırken, kira yardımı için, hak sahibi aile fertlerinden birinin adına kayıtlı konutu bulunmaması şartı getirildi. 

Buna göre, taşınmazları kamulaştırılanlardan eski yerleşim yerini boşaltmak zorunda kalanların barınmalarında, öncelikle göçmen kabul merkezleri veya kamu kurum, kuruluş ve idarelerine ait binalardan ilgili valilikçe tespit edilecek olanlar kullanılacak. Barındırma ihtiyacının böylece karşılanamaması halinde; hak sahibi aile fertlerinden biri adına kayıtlı konutu bulunan aileler hariç olmak üzere, ailelerin kesin iskanları sağlanıncaya kadar kira giderlerine katkı sağlamak maksadıyla, 16 yaşından büyük işçiler için yürürlükteki asgari ücretin 30 günlük brüt tutarının yüzde 50'sine kadar bakan onayı ile aile başına belirlenecek miktar üzerinden geçici iskan için karşılıksız kira yardımı yapılabilecek. 

Önceden, kira yardımında üst sınır, asgari ücretin otuz günlük brüt tutarının yüzde 30'una kadardı. 

Yönetmelik ile serbest göçmenlere vize verilmesine ilişkin uygulama da yeniden düzenlendi. Buna göre, Dışişleri ve İçişleri bakanlıklarının incelemeleri sonucunda, yurda girişleri münferit veya toplu olarak uygun görülen serbest göçmenler ile iskanlı kabul edilen göçmenlerin işlemleri, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ve ilgili valilik gözetimi altında Afet İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülecek. 

Serbest göçmenlerden, kanuna göre Dışişleri ve İçişleri bakanlıklarınca yapılacak incelemelerden sonra uygun görülerek, Türk konsolosluklarınca serbest göçmen vizesi verilmeksizin ve kendilerine eşya listesi düzenlenmeksizin yurda gelenlere muhacir belgesi ve gümrük muafiyet belgesi düzenlenmeyecek. Türk konsolosluklarınca verilen serbest göçmen vizesi ile yurda gelen kişilerden, müracaatları sırasında ibraz edilen pasaportlarının asıllarının idarece aslına uygunluğu tasdik edilmiş sureti alınacak. 

Yönetmelik uyarınca, devlet eliyle iskan isteyen aile fertlerinin, hak sahibi olabilmeleri için yatırmaları gereken tutarın hesaplanmasına ilişkin tarih de yeniden düzenlendi. Önceden bu tutarın belirlenmesinde "iskan duyurusunun yapıldığı yılın Ocak ayındaki asgari ücret" dikkate alınırken, yönetmelik değişikliği ile bu tarih "iskan borçlandırmasının yapıldığı yılın Ocak ayındaki asgari ücret" olarak değiştirildi. Buna göre, devlet eliyle iskan isteyen aile fertlerinin, bedel artışları da dahil olmak üzere aldıkları ve alacakları kamulaştırma bedellerinin tamamından, iskan borçlandırmasının yapıldığı yılın ocak ayında 16 yaşından büyük işçiler için yürürlükte olan asgari ücretin 30 günlük brüt tutarının 120 aylık karşılığı olan miktarını, kamulaştırma bedelinin bu miktardan az olması halinde ise tamamını bakanlık Merkez Muhasebe Birimi Hesabına yatırmayanlar, ileride alacakları bedelleri yatırmayı veya aktarılmasını taahhüt etmeyenler hak sahibi olamayacak.

Yönetmelik değişikliği ile milli güvenlik nedeniyle iskan hak sahipliğini düzenleyen madde iptal edildi. İptal edilen maddede, "Milli güvenlik sebebiyle iskan edilecek yerleşim ünitelerinde yaşayan aileler, kanun uyarınca alınacak bakanlar kurulu kararında belirtilecek şekil ve şartlar çerçevesinde hak sahibi yapılırlar.

Ancak, kanunun uyarınca alınacak bakanlar kurulu kararı tarihi esas alınarak bu tarihten itibaren en az bir yıl öncesinden beri ikamet maksadıyla yerleşik oldukları belgelenmeyenler ve kararda belirtilen şekil ve şartlara uymayanlar hak sahibi olamazlar" maddesi bulunuyordu.

Yönetmelikte göçebe grupların hak sahipliği şartları da değiştirildi. Buna göre, göçebe gruplardan, devlet memurları, sözleşmeli olarak çalışanlar, kadrolu ve kadrosuz işçiler, kısa süreli de olsa mevsimlik ücret karşılığında çalışanlar, göçer hayvancılık ve yerleşik olmayan tarımsal faaliyetler hariç olmak üzere gelir getirici işler sebebiyle Sosyal Güvenlik Kurumu'na kayıtlı olanlar veya esnaf, zanaatkar, tüccar gibi ticaret ve gelir getirici işler ile uğraşanlar veya hayvancılık dışında herhangi bir iş ile uğraşanlar hak sahibi olamayacak. 

Önceden, göçebe gruplarla ilgili maddede hak sahibi olmayacaklar maddesi "Çadır ve benzeri ortamlarda yaşantılarını sürdürmeyenler, Kasım, Aralık, Ocak, Şubat, Mart ayları dışında kira ile olsa bile herhangi bir konutta oturanlar veya konut sahibi olanlar hak sahibi olamaz" şeklinde bulunuyordu. 

Planlı yerleşim yapılan köylerde, ailelere satılacak arsaların parsel büyüklüğü 2 bin metrekareyi geçemeyecek. Yönetmeliğe göre, köylerde kalkınmanın sağlanması, toplulaşmanın teşvik edilmesi, uygun yerleşim yerlerine nakli, herhangi bir sebeple parçalanmış köyleri veya yakın köyleri birleştirmek ve fiziksel yerleşimin iyileştirilmesi, geliştirilmesi, köy merkezinin bitişiğinde köy gelişme alanı uygulaması yapılması, planlı merkezi köy yerleşimlerinin oluşturulması, bölgesel mimari yapıların geliştirilmesi ve modern yapılara kavuşturulması amaçları ile; eski yerleşim yerindeki yapılarını yıkıp boşaltmayı noter tasdikli belge ile taahhüt edenlerden; muhtarlıkça ikamet belgesi verilen ve köyün bağlı olduğu valilik veya kaymakamlıkça yaptırılacak incelemeler sonucu ikamet etme amacıyla en az bir yıldan beri kendisi veya aile fertleri köyde yerleşik olarak yaşayan ve aile olarak kabul edilenlere, planlı yeni yerleşim yerinden bedeli karşılığında arsa satışı yapılacak. Satışlarda parsel büyüklüğü; tarım ile uğraşan ailenin konut, ahır, tarımsal makine parkı yeri gibi ihtiyaçlarını karşılayacak büyüklükte planlanacak ve 2 bin metrekareyi geçemeyecek.

Merkezi yerleşimi geliştirmek amacıyla nakil, toplulaştırma veya kanun kapsamında yapılacak köy gelişme alanı uygulamalarında; aileler, 30 ve daha fazla sayıda ailenin kabul ve taahhüt etmeleri ve yapılacak konut, tarım işletmesi binası, diğer bina ve tesislerin yaklaşık maliyet bedeli ile uygulama yılı kredi miktarı arasındaki farkı bakanlık Merkez Muhasebe Birimi Hesabına defaten yatırmaları şartları ile konut, tarım işletmesi binası, diğer bina ve tesisler devlet eliyle birlikte yaptırılarak borçlandırılabilecek. İnşaatların bitiminden sonra hesaplaşmaya gidilecek. Bu hesaplaşmaya göre hak sahibi alacaklı ise alacak borcundan düşülecek. Borçlu ise, borcun uygulama yılı kredi miktarı dışında kalan kısmı defaten tahsil edilecek. 

Söz konusu uygulamalarda tahsis edilen krediye ilişkin kredi sahipleri, tahsis edilen ödeneği zorlayıcı sebepler olmaksızın üst üste iki yıl kullanmadıkları takdirde, kredileri iptal edilecek. Var ise önceden kullandıkları kredi dilimi kanuni faizi ile birlikte geri alınacak. 

Önceden, söz konusu kredinin kullanılmaması halinde iptali için yönetmelikte bir süre belirtilmemişti.