Köye dönüşte ”süre” kısıtlaması

ANKARA - Danıştay 10. Dairesi, terör olayları sonucu köyünü terk edenlerin zararının, sadece köyün boşaltılmasından, köye dönüşün başladığı tarihe kadar geçen süreçle sınırlı kalmak kaydıyla ödenebileceğine hükmetti.

İkamet ettiği Elazığ'ın Kovancılar ilçesine bağlı Yoncalıbayır Köyü'nden terör olayları nedeniyle göç etmek zorunda kalan bir vatandaş, "mal varlığına ulaşamaması ve taşınır, taşınmaz mallarının kullanılamaz hale gelmesi" nedeniyle uğradığı zararın tazmini istemiyle Elazığ Valiliğine başvuruda bulundu.

Elazığ Valiliği Zarar Tespit Komisyonu, vatandaşa 1582 TL ödeme yapılmasına karar verdi. Yerinde keşif yapan komisyon, "terör örgütünün baskını sonrasında köy halkının Ekim 1993'te köyü tamamen boşalttığını, Nisan 1994 tarihi itibariyle köye dönüşün başladığını, ancak bütün köy halkının dönmediğini" belirledi. Zarar tespit amacıyla hazırlanan raporda da "köyün boşalma tarihinin sonbahar ayına denk gelmesi nedeniyle tahıl ekimi yapılamadığı, köye dönüşün ise Nisan 1994 tarihinde gerçekleştiği dikkate alındığında, köy halkının mal varlığından 1 yıl süreyle yararlanamadığının kabul edildiği, bu çerçevede davacının zararının, zilyedliğinde bulunan araziler için 1 yıl üzerinden 1.582,35 TL olarak hesaplandığı" kaydedildi.

Valilik, bu raporu dayanak alarak, köyün boş kaldığı 1 yıllık sürede davacıların evinin doğal yıpranma dışında herhangi bir zarar görmediği gerekçesiyle davacıya 1.582 TL ödenmesine karar verdi.

Davacı ise köye 1994 yılında dönmediğini iddia ederek kararın iptali ve uğranıldığı belirtilen zarar karşılığı 46 bin TL maddi, 5 bin TL manevi tazminatın ödenmesine karar verilmesi istemiyle dava açtı. 

İdare mahkemesi kararı

Davayı görüşen Elazığ İdare Mahkemesi, "davacının köye dönüş tarihinin araştırılması ve köyün boşaltılmasından köye döndüğü tarihe kadar geçen süreçte uğradığı zararın tespiti ve tazmini gerekirken, tüm köy halkının 1 yıl süreyle mal varlığına ulaşamadığı kabulünden hareketle davacının sadece 1 yıllık zararının ödenmesi yolundaki dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı" gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verdi. 

Danıştay süreci

Temyiz istemini görüşen Danıştay 10. Dairesi, İdare Mahkemesi kararının iptale ilişkin kısmını oy birliğiyle bozdu.

"Güvenlik kaygısına dayansa dahi, terör olayları sonucu köyü terk edenlerin mal varlıklarına ulaşamaması nedeniyle uğradıkları zararın, sadece köyün idarece veya köy halkı tarafından tamamen boşaltılması halinde ve köyün boşaltılmasından köye dönüşün başladığı tarihe kadar geçen süreçle sınırlı olarak tazmininin mümkün olacağına" işaret edilen kararda, şöyle denildi:

"Zira, boşaltılan bir köye dönüşün başlaması, o köyde güvenli bir şekilde yaşayabilme olanaklarına kavuşulduğu anlamına gelmektedir. Köye dönüş için sağlanması zorunlu olan asgari güvenlik düzeyi ölçütünün ise objektif olması gerektiği, başka bir anlatımla, köye geri dönen ve dönmeyen kişilere göre değişmemesi gerektiği de tabiidir.

Bu kabule göre, uyuşmazlığa konu olayda, davacının terör olayları sonucu terk ettiği Yoncalıbayır Köyü'nde bulunan mal varlığına ulaşamamasından kaynaklanan zararının, sadece köyün boşaltılmasından, köye dönüşün başladığı tarihe kadar geçen süreçle sınırlı kalmak kaydıyla tazmini olanaklı bulunduğundan, davalı idarece yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu 1 yıllık süre üzerinden hesaplanan miktarın ödenmesi yolundaki dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır. Bu durumda, İdare Mahkemesince, davacının, köye döndüğü tarihe kadar geçen süreç boyunca uğradığı zararının tazmini gerektiği yolunda yorum yapılarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmesinde yasal isabet görülmemektedir."