Kriz dönemlerinde işsizliğe karşı önlemler: Kısa çalışma
VERGİ PORTALI / M. Bilgütay Yaşar
Geçen hafta ziyaret ettiğim bir firmanın finans ve muhasebe bölümünde hummalı bir koşuşturma vardı. Nedenini sorduğumda iş müfettişlerince kısa çalışma talepleri nedeniyle incelemenin yapıldığını söylediler.
Malum ekonomik krize karşı büyüklü, küçüklü tüm firmalar ellerindeki tüm imkanları kullanmaya çalışıyorlar. Yeni yatırım kararlarını gözden geçiriyorlar, çay masraflarına kadar masraflarını kısmaya çalışıyorlar. Neredeyse tek hedef bu süreçte hayatta kalmak, süreci en az zararlı şekilde atlatmak.
Bu sürecin özellikle büyük çaplı bir işsizliğe neden olması en korkulan senaryolardan. İşsizliği önlemek için çeşitli öneriler ve paketler tartışılıyor. Bu konuda ne kadar derde deva olur bilemem ama sizlere hemen uygulaması yapılabilecek bir araçtan bahsetmek istiyorum; kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği alınması.
Kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği nedir?
Kısa çalışma en son haliyle 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'nun ek 2'nci maddesinde düzenlenmiş ve uygulamasıyla ilgili olarak da 13.01.2009 tarihli Resmi Gazete'de yönetmeliği yayınlanmıştır.
Buna göre işyerlerindeki çalışmanın, genel ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle geçici olarak önemli ölçüde azalması veya işyerindeki faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durması halinde, geçici olarak çalışmaya ara verecek işçilere İşsizlik Fonu'ndan kısmi çalışma ödeneği verilebilecektir.
Bu sayede kısa bir sürede olsa işveren işçilik maliyetinden kurtulacak, diğer yandan işçi ise alacağı kısa çalışma ödeneği ile yetinerek işini uzun dönemde kaybetmemiş olacaktır.
Kısa çalışma ödeneğinin süresi
İlgili mevzuata göre kısa çalışma ödeneği 3 ayı geçmemek kaydiyle kısa çalışma süresince hak sahibi işçilere ödenecektir.
Kısa çalışma ödeneğinin tutarı
Günlük kısa çalışma ödeneğinin miktarı, işsizlik ödeneği kadar olacaktır. Bu tutar sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt ücretinin yüzde 40'ı kadar olacaktır.
Bu ödeneğe ilave olarak hak sahibi işçinin kısa çalışma süresi boyunca sigorta primleri de İşsizlik Fonu tarafından ödenecektir.
Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak için ne yapmalı?
Yönetmelikte açıklanan şartların oluşması durumunda işverenlerin Türkiye İş Kurumu ve varsa sendikayla başvuru yapması gerekmektedir. Başvuru İş Kurumu ve Çalışma Bakanlığı İş Müfettişleri'nce incelenecek, şartların yerine geldiğinin kabulü halinde onaylanmış olacaktır. Kısa çalışma ödeneğinin alınabilmesi için işçilerin işsizlik ödeneğini almaya hak kazanmış olmaları gerekmektedir. Ayrıca ödenecek tutar işçinin işsizlik ödeneği hakkından da düşülecektir.
Sonuç olarak kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği işveren ve dolayısıyla işçilere adı üzerinde kısa bir nefes aldırabilecektir. Ama yaraya ne kadar merhem olur tahmin etmek zor.