Krize yerel çözümler: Çerkeş hamlesi
Yard.Doç.Dr.Mustafa YILDIRAN / Cumhuriyet Ü. İİBF Maliye B. Mali İktisat Bilim Dalı
Krizin etkilerinden birisi de, yerel kurumların ve ekonomilerin gelirlerinin azalması ve gelişmelerinin duraklaması sorundur. Özellikle işsizlik sorunun yerel ekonomilere etkisi yüksektir. Bu sebeple yerel ekonomilerin üretim ve yatırım potansiyeli artırma zorunluluğu en önemli sorunlardandır. Dolayısıyla yerel yöneticiler, ekonomik ve idari potansiyel güçlerini kullanarak yatırım ve gelişme için fırsatlar oluşturmak durumundadır. Kriz döneminde henüz yeterince değerlendirilemeyen 2009 yılında yürürlüğe konan teşvik düzenlemeleri yerel ekonomiler açısından yeni fırsatlar sunmaktadır. Bunu gören yerlerden birisi de, Çankırı'nın Çerkeş ilçesi yöneticileridir.
Çerkeş, Çankırı'nın en önemli ilçelerinden birisidir. Çerkeş'te 630 kişinin çalıştığı, Aytaç üretim tesisleri ve 430 kişinin Hey Tekstil gibi önemli yatırımların bulunduğu bir ekonomik potansiyeli bünyesinde taşımaktadır. Ayrıca traktör montajı yapılan bir fabrika, yem fabrikaları gibi yatırımlar da bulunmaktadır. İlçenin büyükbaş hayvancılıkta önemli bir ekonomik potansiyeli bulunmaktadır.
Çerkeş açısından önemli bir dönüşüm fırsatı, Çankırı'nın son teşvik düzenlemesinde yatırım cazibesi açısından en avantajlı grup olan, VI. grupta yer almasıyla ortaya çıkmış. Bu avantajı ve ekonomik potansiyeli kendi havzasında gelişmiş bir merkez oluşturmak için Çerkeş Belediyesi yeni bir hamlede bulunmuştur. Çerkeş Kaymakamlığı başta olmak üzere ilçedeki tüm kamu ve özel sektör temsilcilerinin işbirliğiyle yürütülen çalışmalarda ilçede ekonomik bir gelişme modeli oluşturma çabaları vardır. Çerkeş için bu tür bir girişimi ateşleyen faktör, bulunduğu konum ve yeni teşvik düzenlemesi gözükmektedir.
Çerkeş'in en önemli ekonomik gücü İstanbul ve İzmit'e Doğu Karadeniz'i bağlayan E-80 devlet yolu bulunması ve limanlara doğrudan ulaşım sağlayan demiryolunun bulunmasıdır. Yani İstanbul ve İzmit'ten ulaşılabilecek yatırım bölgesi, Çerkeş'tir. Bunun yanı sıra yatırımcılara yeni tamamlanan Çerkeş Organize Sanayi Bölgesi'nde yer tahsisi yapılabilecektir.
Çerkeş'i önemli bir ekonomik fırsat sağlayan gelişme, 2009 yılındaki teşvik düzenlemesidir. Bu düzenlemeyle VI. grupta yer alan ilçeye, sanayi tesislerinin taşınması ve yeni yatırımlar için önemli teşvikler sağlanmaktadır. Taşınmada sağlanan teşvikler arasında, "indirimli kurumlar ve gelir vergisinden yararlanma (Kurumlar Vergisi %5), yatırım yeri tahsisi, 5 yıl süreyle, yerleşikleri bölgede (3. ve 4.) uygulanan SSK işveren primi desteği" bulunmaktadır. İstanbul'da ve İzmit'teki yatırımların taşınarak önemli teşviklerden yararlanma fırsatı elde etme imkânı bulunmaktadır. Taşınmadan yararlanacak işletmelerin, "Çerkeş'te asgari 50 kişilik istihdam sağlaması, tekstil, konfeksiyon ve hazır giyim, deri ve deri mamülleri sektörlerinde faaliyette bulunması, 31.12.2010'a kadar taşınma işleminin tamamlanması, İstanbul, Ankara, Kocaeli, Bilecik, Bursa, Sakarya gibi illerden Çerkeş'e taşınması" gibi şartları yerine getirmesi gerekmektedir.
Teşviklerden yararlanacak sektörler arasında, tarım ve tarıma dayalı imalat sanayi, hazır giyim, deri, plastik, kauçuk, metal eşya gibi emek yoğun sanayi tesisleri vardır. Ek olarak Işık Dağı ve Göletler Bölgesi'nde spor ve doğal hayat turizmine yönelik turizm, sağlık ve eğitim yatırımlarına da teşvikler sağlanacaktır.
Önemli tarihi ve kültürel değerleri de bünyesinde taşıyan Çerkeş, ekonomik ve kültürel gelişmeyi birlikte ve planlı şekilde sağlamayı amaçlayan çalışmalarıyla kriz dönemde farklı ve özgün bir değişim sürecindedir. Çerkeş hamlesi krizi fırsata çevirmek yönünde yerel gelişme açısından örnek bir gayrettir. Türkiye'de sürekli şikâyet ve yardım bekleyen yerel unsurların yanında bu tip çalışmalar, Türkiye'de ekonomik gelişme açısından yenilikçi ve yerel gelişme açısından farklı bir değer taşımaktadır.