Matrah artırımı, yurtdışındaki varlıkların getirilmesini kolaylaştırdı mı?
Cemalettin TURAN / YMM, BDO DENET
"Torba Yasa" adıyla anılan 6111 Sayılı Yasa, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, 2006-2009 yılları için matrah artırımında bulunarak gelir ve kurumlar vergisi incelemesi riskinden korunma imkanı getirmiştir.
Matrah artırımının, yurtdışındaki varlıkları Türkiye'ye getirme konusunda da kolaylık sağladığı, hatta bunun 5811 Sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanunun (Varlık Barışı Yasası) sağladığı imkanın da ötesine geçen kolaylıklar getirdiği ileri sürülmektedir(*). Matrah artırımı, doğrudan yurt dışındaki varlıkların Türkiye'ye getirilmesini düzenlemiyor olmakla birlikte, geçmişe yönelik bir af niteliğinde olduğu için bu yönden de yeni bir imkan sunduğu düşünülebilir. Ancak bu konuyla ilgilenenlerin dikkatini çekmek istediğimiz bazı özellikli durumlar vardır.
1. Matrah artırımından yararlanmak için yurtdışındaki varlığın (para vb.) "Türkiye'ye getirilmesine" gerek yoktur
Tam mükellef gerçek kişilerin (Türkiye'de ikamet edenler ve/veya ikamet ettiği kabul edilenler) gerek Türkiye'de ve gerekse yurtdışında elde ettikleri gelirleri Türkiye'de vergiye tabidir. Tam mükellef bir gerçek kişinin matrah artırımından yararlanması durumunda, matrah artırımına konu ettiği yıllarda Türkiye elde ettiği gelirleri ile birlikte yurtdışında elde ettiği gelirleri de gelir vergisi incelemesi ve dolayısıyla muhtemel bir cezalı tarhiyat riskinden kurtulur. Bunun için, ayrıca yurtdışında elde edilen gelirlerden kaynaklanan varlıkların Türkiye'ye getirilmesine gerek yoktur.
2. Önemli olan yurtdışındaki varlığa vücut veren gelirlerin hangi tarihte (yılda) doğduğunu tevsik edebilmektir
Yurtdışında, değişik şekillerde (döviz veya TL cinsinden mevduat, tahvil, hisse senedi vb.) mevcut varlığın oluşmasına kaynaklık eden gelir unsurlarının hangi yıllarda elde edildiğinin ortaya konulabilmesi, yani kanaat verici belgelerle kanıtlanabilmesi gerekir. Eğer bu gelir unsurlarının matrah artırımına konu edilen yılın ya da yılların geliri olduğu kanıtlanabilirse, vergi incelemesi ve cezalı tarhiyat riskinden korunmuş olur.
3. Yurtdışındaki varlık (para vb.) Türkiye'ye getirilirse ne olur?
Türkiye'ye getirilen varlığa kaynaklık eden gelir unsurlarının hangi yılda elde edildiği kanıtlanırsa sorun yoktur ancak aksi durumda yani bunların matrah artırımından yararlanılan yıla veya yıllara ya da daha öncesine ait gelirler olduğu kanıtlanamazsa getirilen varlığın "getirildiği yılın geliri" sayılması riski doğar ki, tamamı üzerinden "getirildiği yıl" için (2011 için) Gelir Vergisi alınması ihtimali ve riski doğar.
4. Matrah artırımında bulunacak ve yurtdışından varlık getirecek olanların 2006-2009 yılları için ödeyecekleri vergi 5.776 TL'den ibaret değildir. Bu tutar sadece asgari tutarı göstermektedir
Dört yıl için hesaplanan 5.776 TL, söz konusu yıllar için hiç beyanda bulunmamış ve/veya zarar, istisna kullanımı vb. haller nedeniyle vergiye tabi matrahı oluşmamış olanlarla birlikte, gelir vergisi beyanında bulunmuş olanlar için de geçerli bir "asgari" tutardır; ödenecek en az vergi tutarıdır. Bu nedenle, bu imkandan yararlanmak isteyenlerin öncelikle o yıllara ilişkin varsa daha önce beyan edilmiş gelir vergisi matrahları esas alınacak, o matrahların yasada gösterilen oranlarda artırılması suretiyle bulunan artırım tutarları üzerinden %20 (yada indirimli %15) oranında vergi hesaplanacak; bu vergi tutarı asgari tutarla kıyaslanacak ve büyük olan rakam ödenecektir.
Örneğin, 2006-2009 yıllarına ilişkin daha önce verdiği gelir vergisi beyanlarına göre her yıl temettü, faiz vb. kaynaklı 500.000 TL matrah beyanında bulunan bir tam mükellefin artıracağı matrah ve ödeyeceği vergiler şöyle hesaplanacaktır:
Yıl Beyan edilen Matrah
artırım oranı Artırılan matrah Vergi
oranı Hesaplanan vergi Asgari vergi Ödenecek vergi
2006 500.000 % 30 150.000 % 20 30.000 1.274 30.000
2007 500.000 %25 125.000 % 20 25.000 1.376 25.000
2008 500.000 % 20 100.000 % 20 20.000 1.496 20.000
2009 500.000 % 15 75.000 % 20 15.000 1.630 15.000
Toplam 90.000 5.776 90.000
Bu mükellefin, matrah artırımında bulunduğu yıllarda yurtdışında elde ettiği gelirlerinden kaynaklanan varlıklar varsa - zorunlu olmamakla birlikte - isterse bunları tamamen veya kısmen Türkiye'ye getirebilir, ancak ödeyeceği vergi 5.776 TL değil 90.000 TL olur. Konuya ilgi duyan mükelleflerin yukarıdaki hususları da göz önünde bulundurmasında fayda vardır.