Otobüs, tren ve vapurlardan kimler ücretsiz veya indirimli yararlanabilir?

Kamu idareleri tarafından işletilse bile taşımacılıkta kural, hizmetin belli bir ücret karşılığında yapılmasıdır. Bu kural 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’da da ifade edilmiştir. Bununla birlikte, sosyal amaçlarla söz konusu kanunda bazı istisnalar, yani belli bazı gruplara ücretsiz veya indirimli olarak ulaşım hizmetlerinden faydalanma imkanı sağlanmıştır. Söz konusu istisnalardan bazılarını aşağıdaki şekilde irdeleyebiliriz:

Şehiriçi ve şehirlerarası ücretsiz seyahat hakkı 

Aşağıda sayılanlar demiryolları ve denizyollarının şehiriçi ve şehirlerarası hatlarından, belediyelere veya belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait şehiriçi toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanırlar: 

- Vatani hizmet tertibinden aylık bağlananların kendileri, eşleri, evli olmayan ve 25 yaşını doldurmamış olan çocukları, anne ve babaları,

- Sosyal güvenlik kanunlarına vazife malulü sayılarak aylık bağlananların kendileri, eşleri, evli olmayan ve 25 yaşını doldurmamış olan çocukları, anne ve babaları, 

- Engelliler için sağlık kurulu raporuyla %40 ve üzerinde engelli olduğunu belgeleyen Türk vatandaşlarının kendileri, ağır engellilerin kendileri ile birlikte birden fazla olmamak üzere birlikte yolculuk ettikleri refakatçileri.

Şehiriçi ücretsiz seyahat hakkı

Türk vatandaşı olan 65 yaş ve üzeri kişiler ise, demiryolları ve denizyollarının şehiriçi hatları ile belediyelere veya belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait şehiriçi toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanırlar. 

İndirimli Seyahat Hakkı

- Türk vatandaşı olan 65 yaş ve üzeri kişiler demiryolları ve denizyollarının şehirlerarası hatlarından ise %50 indirimli olarak yararlanma hakkın sahiptirler. 

- Kamu kurum ve kuruluşları ile belediyeler ve belediye işletmeleri 60 ila 65 yaş arasında bulunan kişilerin toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz veya indirimli olarak yararlanmasını sağlayabilirler.

- Belediyeler, toplu taşım hizmetlerinde öğrenci ve basın kimlik kartı sahiplerine indirim uygulamaya yetkilidirler.

Şehiriçi toplu taşıma hizmetleri nelerdir?

Ücretsiz veya İndirimli Seyahat Kartları Yönetmeliği’ne göre; 

Şehir içi toplu taşıma hizmetleri: Şehir içi kara ve deniz taşımacılığında taksi, taksi dolmuş, dolmuş, rekreaktif, turistik ve servis amaçlı kullanılan araçlar hariç olmak üzere; demiryolları ve denizyollarının şehiriçi hatlarında sunulan toplu insan ulaşımına yönelik hizmetler ile belediyelere, belediyeler tarafından kurulan şirketlere, birlik, müessese ve işletmelere veya belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs veya şirketlere ait olup da mevzuatına göre ayakta yolcu taşıyabilen araçlar ya da demiryolları ve denizyolları araçları kullanılmak suretiyle sunulan şehir içi toplu insan ulaşımına yönelik hizmetlerini ifade eder. 

Ücretsiz veya indirimli seyahat imkanı özel halk otobüsleri ve vapurlar için de geçerli

Yukarıda sayılan gruplara ait ücretsiz veya indirimli seyahat hakkı veya imkanı belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait şehiriçi toplu taşıma hizmeti veren her bir ulaşım aracı ile özel deniz ulaşımı araçları için de geçerlidir.

Söz konusu ulaşım araçlarının işletmecilerine, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bütçesine bu amaçla konulan ödenekten ilgili belediyeler aracılığıyla her ay gelir desteği ödemesi yapılır. Diğer bir deyişle, vatandaşların ücretsiz veya indirimli seyahatten hakkından dolayı özel şahıs ve işletmelerin katlandığı maliyet devlet tarafından karşılanacaktır. 

Söz konusu maliyetin nasıl hesaplanacağı ve ödeneceğine ilişkin olarak bir mevzuat (yönetmelik) çalışması devam etmektedir.