Özde değil sözde İhtisas Gümrüklerimiz

Mustafa GÜNTEKİN / Emekli Gümrük Müşaviri

Gümrüklerimiz, bilindiği gibi Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüğü'ne bağlı olarak müdürlüklere ayrılmaktadır. Bu müdürlüklerde sınırları içerisinde çeşitli fiktif tabir edilen , şirketin kendi mallarını koyduğu sundurmalar ve de genel olarak da eşyaların konduğu antrepolar mevcuttur. Özel koruma, muhafaza gösterecek eşyaların bulunacağı antrepolar ile, gümrük müdürlüklerini bizim konunun dışına alalım. Akaryakıt gümrük müdürlükleri gibi.

Konumuz ihtisas gümrük müdürlükleri. On yılı geçmiştir. Gün geçtikçe de azalacağına çoğalmaktadır. Bu ihtisas gümrükleri de eşya cinsine göre ayırım göstermektedir. Örneğin pil, tekstil ve mamul eşya, ayakkabı, porselen - seramik, cep telefonu, deri ve mamul eşya, kullanılmış makine, saat ve diğer bazı ürünleri gibi. Genellikle ithalatta ithal işlemlerinin, bu ihtisas gümrüklerinde  yapılması gerekiyor. İhracat işlemleri de çoğunda aynı şekilde. Ben burada hangi malın hangi gümrük müdürlüğünde işlemlerinin yapılması gerektiğini yazarak sayfayı şişirmek istemiyorum. "Google" da "ihtisas gümrükleri" deyip tıklayın, nedir? Nerededir? Nasıldır? Ne zaman bu düşünce başlamıştır? Hepsi yazar.

İhtisas gümrükleri, tekstil eşyamız Ambarlı Gümrük Müdürlüğü'ne gelmiş, ihtisas gümrüğü Halkalı Gümrük Müdürlüğü olduğu için oraya, Ayakkabı gelmiş ihtisas gümrüğü Tuzla Serbest Bölge olduğu için oraya, porselen eşya gelmiş, ihtisas gümrüğü Erenköy olduğu için oraya aktarma işlemi yaptırmamız gerekmektedir. Geldiği gümrük müdürlüğünden ithali veya çoğunun ihracı ihtisas gümrüğü olmadığı için mümkün değildir. Bu düşünce bakanlığımız tarafından  gün geçtikçe de farklı ürünlere ihtisas gümrükleri açılması veya mevcutlara dağıtılması yoluyla benimsenmiştir.

İthal ve ihraç ürünlerine göre ithalat ve ihracat işlemlerinin hatta bazı eşyalarda Ankara Gümrük Müdürlüğü'nü ihtisas gümrüğü kabul eden düşüncenin ülkemize ne faydası vardır? İnanın ben bunu, 38 yıllık gümrük müşaviri olarak çözemedim. Çözen varsa lütfen kopya versin. İstanbul Limanı'ndan ithal eşyasını Ankara'ya aktar, Ankara Gümrüğü'nde ithal işlemini yap, sonra İstanbul'a tekrar geri getir ! …

İhtisas gümrüklerinin ülkemize ve ülkemiz mükellefine zararı nedir? Zararı azot gibi açıktadır. Bu açıklık neden kamufle edilmek istenmektedir? Bu anlaşılamamaktadır. Bu tatbikatta, eşya ilgili ihtisas gümrüğüne aktarma yapılmakta, işlem tesis edilmekte, yükleme, nakliye, boşaltma, geldiği yerin ardiye ücreti, gittiği ihtisas gümrüğünde giriş işlemleri, antrepo indirme, ithal, yükleme işleri tekrarlanmaktadır. Mükellef bir eşyaya iki işlem, 2 nakliye yaptırmak, iki ardiye ödemek zorundadır. Masraflar ve zaman kaybı ikiye katlanmaktadır. Eşyalar sanayiiye ve ticarete iki kat masrafla arz edilmektedir. Zarar her yönden hayati boyuttadır.

 İthal ve İhraç olacak olan, önem arz etmeyen üstteki açıklanan eşyaların, ürünlerin, geldiği gümrükte ithali yapılsa, istenilen gümrükte ihracı yapılsa ne değişecektir? İnanın, hiç fark etmemektedir. Aynı işlemler her gümrükte aynıdır. Memurlar da aynıdır. Gümrük müdürlüklerine "İhtisas" unvanını vermek mükellefe ve ülkeye tırnak kadar bir faydası olmamakla birlikte zararı her yönden sarihtir. Tek faydası da bir deriden iki post çıkarılma misali nakliye ve antrepo ardiye ücretlerinin ikilenmesidir. Memur aynıdır. İşlem aynıdır, ihtisas gerektiren bir konu da yoktur. Bu işlemleri müdürlük binası değil müdürlük memurları yapmaktadır. Onlarında her konuda her üründe aynı ihtisasa sahip olduğu zaten bilinmektedir. Biz gümrük müşavirleri gibi onlarda her konuda uzmandır. "Ben yalnız tekstilden anlarım" diyecek bir gümrük muayene memuru veya gümrük müdürü muavini bana lütfen söyleyebilir misiniz? Mümkün değildir.

Konu gerçekten ülkemiz adına hayatidir. Ekonomi bu icraatte her konuda zaman ve hasarla birleşerek zarar görmektedir. Bakınız, kullanılmış makine ithalatında 2010 / 9 sayılı tebliğ ile bu konu ortadan kaldırılmış,  kullanılmış makinede Erenköy Gümrük Müdürlüğü'nün ihtisaslığı lav edilmiştir. Bu ilk,  bu konudaki başarılı icraattir. Görünen köy de kılavuza gerek yoktur. İhtisas unvanının gereksiz olduğu, on yıla yakın tonlarca zarar verdiği ortadadır. Bu ilk lav başarınızın süreklilik arz etmesi ve genele yayılması ülkemiz açısından yayarlıdır.