"Çiftçilerin bankalardan aldığı borç yüzde 20 arttı"

ANKARA- Ankara Ticaret Odası'na (ATO) göre, 2009 yılında destek ödemeleri yüzde 22,6 azaldı, çiftçinin bankalardan aldığı borç, son 1 yılda yüzde 20 arttı.

ATO'nun Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Hazine Müsteşarlığı  ve Maliye Bakanlığı verilerinden yararlanarak hazırladığı "Tarım Borçları" raporuna ilişkin yapılan açıklamaya göre,  2000 yılında 359 milyon lira olan tarımsal destek tutarı 2001'de 1 milyar 33 milyon liraya, 2002'de 1 milyar 868 milyon liraya, 2003'te 2 milyar 545 milyon liraya, 2004'te 3 milyar 84 milyon liraya, 2005'te 3 milyar 707 milyon liraya, 2006'da 4 milyar 747 milyon liraya, 2007'de 5 milyar 555 milyon liraya, 2008'de 5 milyar 809 milyon liraya yükseldi. 2009 yılına kadar önemli artışlar gösteren tarım sektörüne yapılan destek tutarı 2009'da, bir önceki yıla göre yüzde 22,6 oranında azalarak 4,5 milyar liraya düştü.

Açıklamada, Tarıma destek bütçesinin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'ya (GSYH) oranının, 2007 yılında önceki yıllara oranla yükselerek binde 7 seviyesine çıkarken, 2008 ve 2009 yıllarında düştüğü ve Türkiye nüfusunun 4'te birini barındıran tarım sektörüne geçen yıl sağlanan desteğin GSYH;nın binde 5'i düzeyinde gerçekleştiği kaydedildi.

Açıklamada, destek ödemelerinin azalmasının çiftçiyi borçlanmaya yönelttiği belirtilirken, şu bilgilere yer verildi:

"2009 yılı Mayıs ayı itibariyle tarım sektörü 14,9 milyar lira kredi kullanırken, bu yıl Mayıs ayı itibariyle kullandığı kredi tutarı 17,8 milyar liraya yükseldi. Bir yılda tarım sektörünün bankalardan aldığı borç yüzde 20 arttı. 42 ilin tarım borçlanması bu oranın üzerinde gerçekleşti.

İlk çeyrekler itibariyle iller arasında borcunu en fazla artıran il, yüzde 83 ile Gaziantep oldu. 2009 yılının ilk çeyreğinde 134,2 milyon lira tarım (ziraat ve balıkçılık) kredisi kullanan Gaziantep, bu yılın ilk çeyreğinde ise 246,2 milyon lira borçlandı. Gaziantep'i yüzde 69,7 ile İzmir, yüzde 66,5 ile Mardin, yüzde 62,8 ile Kilis, yüzde 62,7 ile Hakkari takip etti."

Açıklamada, tarım kredisi kullanımı geçen yıla göre 64 ilde artarken, 17 ilde gerilediği, en fazla gerilemenin de yüzde 93 ile Bingöl'de olduğu, geçen yılın ilk 3 ayında 129,1 milyon lira tarım kredisi kullanan Bingöl'de, bu yıl kullanılan kredi miktarının 9,5 milyon liraya düştüğü bilgisi verildi.

"Takipteki tarım kredisi oranı yüzde 42 arttı"

Açıklamaya göre, geçen yıl Mayıs ayı sonu itibariyle sektörün 700 milyon lira olan takipteki kredi tutarı, bu yılın Mayıs ayında 1 milyar liranın üzerine çıktı. Böylelikle tarım sektörünün takipteki kredilerinin bir yılda yüzde 45'e yaklaştığına işaret edilen açıklamada, aynı dönemde tarım dışı sektörlerin ödenmeyen kredilerindeki artışın yüzde 14 ile tarım sektörünün çok altında kaldığına dikkat çekildi.

Açıklamada, tarım sektörünün takipteki kredilerinde son 8 yılda (2002-2009) yüzde 423 artış olduğu belirtildi.

Tarımdaki büyüme düşük kaldı

Açıklamada, 2002 yılında sabit fiyatlarla 72,5 milyar lira olan GSYH'nın 2009 yılı sonunda 97,1 milyar liraya ulaştığı hatırlatılırken, bu sürede milli gelirdeki yüzde 33,9 artış olurken, tarım sektöründeki büyümenin yüzde 10,3 olarak gerçekleştiğine dikkat çekildi.

ATO açıklamasında, tarım sektörünün milli gelirden aldığı payın, 2002 yılında yüzde 12,2 iken, 2009'da yüzde 10,1 olduğu, bu yılın ilk çeyreğinde ise yüzde 4,4 düzeyinde gerçekleştiği kaydedilerek, şöyle devam edildi:

"2002 yılından 2009 yıl sonuna kadar yüzde 10 büyüyen sektörün, borçları geçen bu sürede yüzde 279, diğer bir ifade ile 3,8 kat arttı. 2002 yılında 4,3 milyar lira olan sektörün borçlanması, 2009 yılı sonunda 16,3 milyar liraya, 2010 yılı Mayıs ayı itibariyle de 17,8 milyar liraya ulaştı."

ATO'nun Hazine Müsteşarlığı'nın verilerine dayanarak yaptığı değerlendirmeye göre, bu yılın Ocak-Mayıs döneminde, tarım sektörüne, 32 ilde 792,5 milyon liralık yatırımı öngören teşvik belgesi düzenlendi. Belge kapsamındaki yatırımların yüzde 29'u Konya, yüzde 24'ü Aksaray'da gerçekleştirilecek.

"Tarım sektörü daha fazla destek bekliyor"

ATO Başkanı Sinan Aygün, rapora ilişkin yaptığı değerlendirmede, pek çok çiftçinin kredi karşılığında ipotek altına aldırdığı arazilerini, gayrimenkullerini ve traktörlerini kaybetme noktasına geldiğini öne sürdü.

Tarıma verilen desteğin son 10 yılda artmasının sevindirici olduğunu, ancak geçen yıl bu desteğin azalmasının çiftçiyi zor durumda bıraktığını belirten Aygün, açıklamada, şunları kaydetti:

"Çiftçi geçen yıl borç ekti, bu yıl haciz biçiyor. Tarım sektörü daha fazla destek bekliyor. 2005 yılında yüzde 22,8 olan tarım kredisi faiz oranı 2009 yılında yüzde 15'e, takipteki tarım kredilerine uygulanan faiz oranlarını ise yüzde 31,6'dan yüzde 21,5'e düştü. Ancak faiz hala enflasyonun üzerinde."

Aygün, teşvik belgesine bağlanan tarımsal yatırım tutarındaki artışa karşın, toplam teşvikli yatırımlar içindeki tarımın payının sadece yüzde 2,8 gibi düşük düzeyde olduğuna dikkati çekti.