Sahnede oyun teorisi
Şant Manukyan
Ek süre tanınacak, hayır tanınmayacak haberleri arasında nihayet olağanüstü Eurogrup toplantısı da bitti. Sergilenen ve korkarım sergilenmeye devam edecek dramanın aktörlerini kısaca tanıyalım:
Yanis Varoufakis: Yunanistan finans bakanı. CV’sine göz attığınızda kendisi tam anlamı ile bir game theory/oyun teorisi uzmanı. Attığı adımları, konuştuğu kelimeleri tartarsanız buna ya da kaybedecek bir şeyi olmayan adam rolüne yormanız gerek..
Wolfgang Schaeuble: Babası vergi danışmanı, doktora tezi kamu muhasebesi üzerine, her secimde partinin listesinden değil doğrudan kazanarak meclise giriyor. 1990 yılında iki Almanya’nın birleşmesi görüşmelerinde Federal Almanya’yı temsil ediyordu yani tecrübeli. Her konuda yaklaşımı net, ör Alman vatandaşlığı tartışılırken “Entegrasyona evet çifte vatandaşlığa hayır” diyordu.
Angela Merkel : Avrupa’daki tek gerçek lideri ve Avrupa Birliğinin de facto lideri. 2012 yılında Yunanistan’ı EB’den atmak için kararlı olduğunu ancak “birliği dağıtan şansölye olarak anılmak istemezsiniz” baskısı altında vaz geçtiğini çok farklı insanlardan dinledim.
Oyun teorisi “zeki ve rasyonel karar vericiler” (özellikle tırnak içine aldım) arasında çatışma ve uzlaşma üzerine matematiksel modelleri incelenmesidir- Roger B. Myerson
Oyun Teorisinin çeşitli özellikleri şu anda karşımızda. Ama önce 2012’yi hatırlayalım. Yine Yunanistan’ın diğer ülkelerden farklı olduğu ve batması gerektiği konuşuluyordu. Ancak hem Alman bankalarının pozisyonları hem de diğer ülkelere sıçrayacağı korkuları neticesinde Merkel Schaeuble’yi bloke ederek ECB’nin OMT’yi açıklamasına izin verdi. Tüm çevre ülkelerinde getiriler hızla çakıldı, Yunan tahvilleri yeniden düzenlendi.
Oyun müşterek mi değil mi? EB ve kurtarma programı kuralları oyuncuları bağlıyor mu? Nette kayıp kazanç sıfıra mı eşit olacak yoksa taraflardan birisi daha mı fazla kaybedecek? (ilk yarım saatte poker masasındaki kazı tespit edemiyorsan o sensin). Oyuncular simultane mi sıralı mı hareket ediyor? (açıklamalara bakalım). Çoklu oyuncu mu var? Sadece EB üye ülkelerini konuşmuyoruz. Podemos, 5 Yıldız hareketi gibi ana muhalefette bulunan partiler de ortaya çıkabilecek bir krizde sistemi silkelemek için hazır bekliyor.
ECB Yunan bankalarının fonlamasını tamamen acil durum likidite programına (ELA) aktararak Yunanistan’a şah çekti. Yunanistan’ın istediği ise kendisi sıkıştığında Portekiz, İspanya ve Italya tahvillerinde de yükseliş yaratabilmek. Bu nedenle ısrarla Yunanistan-Euro Bölgesi bağını kuruyorlar. Almanlar ise “bu kez” ısrarla bu bağın kuvvetli olmadığının altını çiziyor.
Fiyatlamalarda neredeyiz?:
• Yunan tahvil getirileri Varlık alımı (QE) açıklaması çok daha üzerinde. Yani kriz fiyatlanıyor.
• İspanyol tahvilleri QE açıklamasının üzerinde ancak öncesinin altında seyrediyor.
• Yunan borsası sene başından bugüne yatay İtalya,İspanya ve Portekizde net yükselişler var
• Euro 1.13’te tutunuyor.
Denge her zaman optimum olmayabilir,hatta iyi bile olmayabilir.Bu belki de oyun teorisinin en önemli buluşudur.-Ivar Ekeland
1-Bu durumda piyasa :
Ya
• 2012’de olmadığımıza ve daha sağlam bir yapının varlığına inanıyor ve QE’nin olası bir Yunanistan çıkışında diğer tahvilleri tutacağına inanıyor.
Ya da:
• 2012’de olduğumuza ve Merkel’in bir kez daha geri adım atacağına ve kriz çıkmayacağına inanıyor.
2-Bu durumda Merkel:
Ya:
• 1A konumunda :Duruşunu koruyacak ve Yunanistan’ın geri adım atmasını bekleyecek veya Yunanistan’ı oyundan atacak
Ya da:
• 1B’ye inanıyor:Geri adım atarak 2012 ve QE’den sonra bir kez daha Almanya’nın istemediği bir operasyona izin verir durumuna düşecek. Schaeuble açığa düşecek ve ülkedeki politik tansiyon artacak. Zira Almanların büyük bölümü mali bir desteği doğru görmüyor.
Yanis Varoufakis ise:
Ya:
• 1B’de olduğumuzdan: Almanların geri adım atabileceğine inanıyor.
Ya da:
• 1A’da olduğumuzu biliyor ama:Desperado durumunda
Veya
• Strateji falan yok bildiğimiz blöf yapıyor ve son noktada geri adım atacak
Bir karar ağacı oluştursak en kötü alternatif “Merkel’in geri adım atmaya niyeti olmadığı bir ortamda/ Syriza’nın da blöf yapmadığı bir dalda piyasaların kriz çıkmayacağına inandığı bir fiyatlamada; Yunanistan çıkışının ciddi bir bulaşıcılık etkisi yaratması ile karşı karşıya kalması olurdu….
Krizler beklediğinizden çok daha geç yaşanır ve beklediğinizden çok daha hızlı gerçekleşir –Rudi Dornbusch