Sermaye Piyasası Kanunu'nun getirdiği önemli değişiklikler

Av. Meltem DEMİROK / Sermaye Piyasaları & Finans Hukuku Bölümü Yönetici Ortak

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu meclisten geçerek kabul edilmiş bulunmaktadır. Yasanın yeni başlayacak olan yılda yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Söz konusu yasa daha çok bir çerçeve kanun niteliğindedir ve kanunun uygulanması ile ilgili uygulamaların çoğu Sermaye Piyasası Kurulu'nun ikincil düzenlemeleri ile netlik kazanacaktır. Bu yazımızda Kanunla getirilen bazı önemli değişikliklere değineceğiz.

Halka açıklık konusunda önemli değişiklikler

Halen yürürlükte olan 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nda bir anonim şirketin halk arz olunmuş sayılması konusundaki ortak sayısı ölçütü 250 ortak iken, 6362 sayılı Kanun ile bu konudaki ortak sayısı kriteri 500'e çıkarılıyor. Yeni kanunla halka açık ortaklıklar için getirilen bir diğer önemli yenilik de, halka açık ortaklıkların, kendi paylarını, TTK hükümlerine bağlı olmaksızın, kurul tarafından belirlenen şartlar çerçevesinde satın alabilmeleri ve rehin olarak kabul edebilmeleridir.

İhraççıların sorumluluğu ağırlaştırılmakta

2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nda ihraç veya halka arz olunacak sermaye piyasası araçları konusunda "kurul kaydına alınma" sitemi geçerli idi ancak 6362 sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu ile sermaye piyasası araçlarının halka arz edilebilmesi veya borsada işlem görebilmesi konusunda, bu sistem değiştirilmekte "izahnamenin kurulca onaylanması" sistemine geçilmektedir. Ayrıca yeni kanun ile Sermaye Piyasası Kurulu, satış süresi içinde satılamayan payların tamamının satın alınacağının ve bedellerinin ödeneceğinin ortaklığa karşı taahhüt edilmesini isteyebilir hale gelmiştir.

Sermaye Piyasası Kanun Taslağı'nda izahnamenin gerçeğe uygunluğu konusunda halka arza aracılık eden aracı kurumların ihraççılarla birlikte müteselsil sorumluluğu esası getirilmişken, aracı kurumlarla ilgili bu düzenleme komisyonda ilgili düzenlemeden çıkarılmıştır. Yeni yasanın mevcut düzenlemeleri çerçevesinde, izahnamede yer alan yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgilerden kaynaklanan zararlardan ihraççılar sorumlu olacaklar.

Ayrıca paylarının nominal değeri, piyasa fiyatı veya defter değerinin altında olan borsa şirketleri, SPK'dan izin almak kaydı ile paylarını artık nominal değerinin altında bir fiyatla ihraç edebileceklerdir, bu düzenlemenin amacı, payları halen borsada nominal değerin altında işlem gören şirketlerin finansal sorunlarının derinleşmesinin önlenebilmesidir

“Kâr payı, kâr payı avansı ve bağış’ta yeni düzenleme

Yeni kanunla halka açık şirketlere yatırım yapan yatırıcıları etkileyecek nitelikteki önemli bir değişikliklerden biri, SPK'nın temettü oranı belirlemesi uygulamasından artık vazgeçilmesi, buna göre halka açık şirketler, kârlarını genel kurulları tarafından belirlenecek kâr dağıtım politikaları çerçevesinde dağıtabileceklerdir. Yeni kanunla getirilen yeniliklerden biri "ayrılma hakkı". Söz konusu düzenleme, özellikle sığ hisse senetlerinde elinde hisseleri olan orta ve küçük ölçekli yatırımcıları açısından son derece önemlidir. Yeni kanunla ile getirilen bir başka düzenleme ise, de pay alım teklifi sonrası belirli bir pay oranına ulaşan ortaklara, kalan azınlığı "ortaklıktan çıkarma hakkı" ve pay alım teklifi sonrasında azınlık haline gelen pay sahiplerine paylarını ortaklığa "satma hakkı" nın getirilmesidir.
Halka açık şirketlerde "kar payı", " kar payı avansı" ve "bağış" konusunda yeni düzenlemeler mevcut Yeni Kanun ile halka açık ortaklıklar, kârlarını genel kurulları tarafından belirlenecek kâr dağıtım politikaları çerçevesinde ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak dağıtacaklar. Kurul halka açık ortaklıkların kâr dağıtımı politikalarına ilişkin olarak, benzer nitelikteki ortaklıklar bazında farklı esaslar belirleyebilecek. Ayrıca, kanunen ayrılması gereken yedek akçeler ve esas sözleşmede pay sahipleri için belirlenen kâr payı ayrılmadıkça başka yedek akçe ayrılmasına, ertesi yıla kâr aktarılmasına ve intifa senedi sahiplerine, yönetim kurulu üyelerine ve ortaklık çalışanlarına kârdan pay dağıtılmasına karar verilemeyeceği gibi, belirlenen kâr payı ödenmedikçe bu kişilere kârdan pay dağıtılamayacak.
Kanunda kar payı avansı konusunda da önemli bir sınırlama mevcut. Bir hesap döneminde verilecek toplam kâr payı avansı bir önceki yıla ait dönem kârının yarısını aşamayacak. Önceki dönemde ödenen kâr payı avansları mahsup edilmeden ilave kâr payı avansı verilmesine ve kâr payı dağıtılmasına karar verilemeyecek.
Yeni kanun, halka açık ortaklıklar tarafından bağış yapılabilmesi veya pay sahibi dışındaki kişilere kârdan pay dağıtılabilmesi için esas sözleşmede hüküm bulunması zorunluluğunu getirilmekte. Bu da küçük yatırımcıyı koruma amaçlı yeni bir düzenlemedir.

Yatırımcıyı koruyan yeni düzenlemeler

Yeni kanunla kamuyu aydınlatma belgelerinden doğan sorumluluklar ağırlaştırılmış bulunmakta, ayrıca şirketlerin bildirmesi gereken özel durum açıklamalarının kapsamında genişletme yapılmış bulunmakta. Özel durumların açıklanmasından dolayı ilgililer hakkında müteselsil sorumluluk esası benimsenmiştir.
Ayrıca yeni kanunla yatırıcıları koruma amaçlı yapılan bir başka değişiklik de Yatırımcı Tazmin Merkezi'nin kurulmasıdır. Yine üst üste 5 yıl zarar eden anonim ortaklıklarda yapılacak ilk genel kurulda imtiyazların kaldırılacak olması da yeni kanunla yatırımcıları korumak amaçlı getirilen diğer bir yeniliktir. Bir diğer önemli nokta da örtülü kazanç aktarım yasağı eski kanuna göre daha detaylı olarak belirtilmiş bulunmasıdır.

SPK'nın arama ve denetim yetkisi genişliyor:

Bu konuda yapılan değişikliklerden en önemlisi, Yeni Sermaye Piyasası Kanunu gereğince sulh ceza hâkiminin kararı üzerine gerekli yerlerde kolluk yardımı ile arama yapılabilecek olması. Aramada bulunan ve incelenmesine lüzum görülen defterler ve belgeler ayrıntılı bir tutanakla tespit olunacak ve yerinde incelemenin mümkün olmadığı hâllerde, muhafaza altına alınarak inceleme yapanın çalıştığı yere sevk edilecektir. Ayrıca kurul bilgi suistimali ve piyasa dolandırıcılığı suçunu işlediği yolunda makul şüphe bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişilerin yetkilileri ile ilgili sermaye piyasası araçlarına ilişkin olarak bazı tedbirler geniş kapsamlı uygulayabilecektir.

İdari para cezaları konusunda değişiklikler var

Yeni kanun kapsamında kurul tarafından 20 bin Türk Lirası'ndan 250 bin Türk Lirası'na kadar idari para cezası verilebilecek. Ancak, yükümlülüğe aykırılık dolayısıyla menfaat temin edilmiş olması hâlinde verilecek idari para cezasının miktarı bu menfaatin iki katından az olamayacak.

Ayrıca "piyasa bozucu eylemler" tanımı ilk kez bu kanunla getirilmiş bulunmakta Kurulca belirlenen bu piyasa bozucu eylemleri gerçekleştiren kişilere 20 bin Türk Lirası'ndan 500 bin Türk Lirası'na kadar idari para cezası verilebilecek. Ancak, bu suretle menfaat temin edilmiş olması hâlinde verilecek idari para cezasının miktarı da bu menfaatin iki katından az olamayacak şekilde belirlenecek.

Bazı suç adları ve cezalarında değişiklik

Eski kanunda "içeriden öğrenenlerin ticareti" olarak belirtilen insider trading suçunun adı yeni kanunda "bilgi suiistimali" olarak değiştirilmiş. Bu suçu işleyenler 2 yıldan 5 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılacak. Ayrıca, bu suçtan dolayı adli para cezasına hükmedilmesi hâlinde verilecek ceza elde edilen menfaatin iki katından az olamayacak.

Manipülasyon suçunun adı da "piyasa dolandırıcılığı" olarak değiştirmiş bulunmakta, bu suçu işleyenler için iki yıldan beş yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılabilecekler. Burada önemli olan bir diğer husus, sermaye piyasaları konusunda haber ve yorum yazan ve yayınlayanların da bu suç ile itham edilebilmesinin artık söz konusu olmasıÖ. Bu durumda söz konusu haber ve yorumları yazan ve yayanlara iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası ile cezası verilebilecek, ayrıca manipülasyon suçunu işleyen kişi pişmanlık gösterdiği ve de 500 bin liradan az olmamak üzere elde ettiği menfaatin iki katını henüz soruşturma başlamadan önce

Hazine'ye ödediğinde cezaya maruz kalmayacak

Bir diğer cezai yaptırım da, onaylı izahname yayımlama yükümlülüğünü yerine getirmeksizin sermaye piyasası araçlarını halka arz edenler ya da onaylı ihraç belgesi olmaksızın sermaye piyasası araçlarını satanlar iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak olması. Ayrıca yeni kanunla emniyeti suiistimal ve örtülü kazanç aktarımı suçlarında da cezalar artırılmış bulunmakta.