Sigara yasağına, bireysel olarak yeşil, işletme olarak kırmızı kart çıktı

Tüm kapalı mekanlarda sigara yasağı uygulaması 19 Temmuz 2009 itibarıyla yürürlüğe girdi. Bu yasak, yaklaşık bir yıldır kamuoyunu meşgul ediyordu. İşletmeler için kötü olacak, iyi olacak derken sigara yasağı tüm kapalı mekanlarda uygulamaya kondu.

Bir senedir gündemi meşgul eden bu yasağın, yaz döneminde yürülüğe girmesi, tepkilerin en aza indirilmesinde şüphesiz büyük etken oldu. İşletme sahipleri bu tehdidin geliş zamanını tam olarak bildikleri için ona göre önlemler aldılar. Tabii ki alınan bu önlemler, sadece yaz dönemi için yeterli olabilecek. İşletmeler için asıl sorun, kış döneminde yaşanacak.

Şüphesiz bu yasağın olumsuz etkilerini en fazla hissedenler, kahvehaneler, birahaneler ve içki sunan yemek restoranları oldu. Hatta geçen hafta içerisinde Türkiye Kahveciler, Kıraathaneciler ve Büfeciler Federasyonu Genel Başkanvekili Resul Karataş, yasak ile ilgili Anayasa Mahkemesi'ne sevkettirilmek üzere bireysel dava açacaklarını ifade etti. Bunun yanında kafe ve barlar, yasağın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren satışlarda büyük oranda düşüş yaşadılar. 

Konu ile ilgili yaptığım görüşmelerde çoğu firma yetkilisi, yasağı bireysel anlamda destekliyor. Fakat aynı yetkililer, yasağın uzun vadede kendi işletmeleri için problem oluşturabileceğini düşünüyor. Şirket yetkilileri, işletme içerisinde mutlaka sigara içenler için özel bir kapalı alanın oluşturulmasının gerekliliği konusunda hem fikir.

Gelin,  şimdi de sigara yasağı ile ilgili küçük ve orta ölçekteki işletmelerimizin görüşlerine beraber göz atalım.

İstanbul Florya'da faaliyet gösteren Kaşıbeyaz Et Restoranı işletmesinin firma yetkilisi Gönül Şener, yazın ortasında yürülüğe girmesinden dolayı sigara yasağının satışlar üzerinde pek de olumsuz bir etki yapmadığının altını çizdi ve ekledi: "Geniş müşteri kitlesini karşılayabileceğimiz büyük bir bahçemiz var. Dolayısıyla yürürlüğe giren sigara yasağı, satışlarımızı olumsuz yönde etkilemedi. Zaten müşterilerimizin çoğu, bu sıcak günlerde dışarıda oturmayı tercih ediyor. Bunun yanında bireysel anlamda bu yasağı destekliyorum fakat işletme anlamında bazı esnekliklerin sağlanması gerektiğini düşünüyorum. Çünkü müşteriler, bizim gibi işletmeleri, keyif  ortamı oluşturdukları için tercih ediyorlar."

Ankara Güniz sokakta faaliyet gösteren Hacı Arif Bey işletmesinin firma yetkilisi Niyazi Şahin, yasakların olduğu yerde suistimallerin de olacağını belirtti ve ilave etti: "Bu yasağa tüm işletmelerimiz ve vatandaşlarımızın en kısa zamanda ayak uydurması gerektiğini düşünüyorum. Bu sürecin başlaması, her kesim için yararlı sonuçlar doğuracaktır. Hatırlarsanız yaklaşık on sene öncesine kadar sigara otobüslerde serbesti. Sonra yasak çıktı, kıyamet koptu. Otobüs şirketlerinin çoğu, o dönemde satışların büyük ölçüde düşeceğini yazılı ve görsel medya aracılığı ile yetkililere iletmişlerdi. Ama en sonunda ne oldu ? Herkes kazançlı çıktı. Elbette yasak olgusuna dar bir perspektif ve kısa vadeden bakılırsa değerlendirmeler daha farklı oluyor. Kırk sene sigara içip bırakan biri olarak sigara yasağını kesinlikle destekliyorum. Yalnız şu hususu da eklemek istiyorum. Yasakların olduğu yerde bir süre sonra suistimaller baş göstermeye başlar. İşletmede sigara içen bir kişi için 69 TL ceza kesiliyor. Eğer kurumun bu yasağı deldiği tespit edilirse işletme, 5600 TL ceza alıyor. Bu rakamlar hiç de küçük meblağlar değil. Bir süre sonra suiistimaller oluşabilir. Devlet yetkilileri, yürürlüğe koyduğu sigara yasağının arkasında durarak sıkı bir denetleme yapması gerekmektedir."

Akmerkez'de 1994'ten beri faaliyet gösteren S Cafe işletmesinin firma yetkilisi Mete Dinçsoy, sigara yasağının özellikle kendi işlerini çok etkilediğini vurguladı ve ekledi: "Yasağın işlerimizi bir şekilde etkileyeceğini tahmin ediyorduk. Fakat bu kadarını beklemiyorduk. Satışlarımız, sigara yasağı sebebiyle %50'ye varan ölçüde azaldı. Ayrıca haksız bir rekabet ortamıyla karşı karşıya bırakıldığımızı da düşünüyorum. Dışarıda konumlanan bizim ayarımızdaki işletmeler, bu yasağı pek fazla hissetmiyorlar. Aynı zamanda bizim masraflarımız, dışarıda konumlanan işletmelere göre çok daha fazla. Alıveriş Merkezleri'nde yasak gününe kadar bazı esneklikler vardı. Ama şimdi hiçbir hareket alanımız kalmadı. Ne yapacağımızı şaşırdık."

Merkezi, Dudullu Keyap İş Siteleri'nde bulunan Edirne Kırkpınar Lokantası'nın firma yetkilisi Rahmi Öztürk, sigara yasağı ile beraber satışların arttığını belirtti ve ilave etti: "3'ü Alışveriş Merkezleri'nde 6'sı açık alanda olmak üzere 9 noktada faaliyet gösteriyoruz. İşletme genel merkezinin bulunduğu yerde büyükçe bir lokantamız var. Bu lokantamızda, kısıtlı zaman aralıklarında yoğun hareket yaşanıyor. Bunun da sebebi; işletmemizin iş merkezi içinde olması. Dolayısıyla saat 12.00-14.00 arası bizim için çok önemli. Sigara yasağından önce müşterilerimizin masada oturma süresi yaklaşık olarak 35-40 dakika arasında değişiyordu. O dönemde çoğu müşterimizi, boş masa yok diye geri çeviriyorduk. Ama sigara yasağından sonra durum değişti. Sigara içmek isteyen müşterilerimiz, en fazla 20 dakika içerisinde yemeklerini yiyip masadan ayrılıyorlar. Bu sebepten dolayı "boş yer yok" sorunu ortadan kalkmış oldu. Satışlarımız, neredeyse iki katına ulaştı. Bence sigara yasağı nedeniyle iş merkezlerinde faaliyet gösteren tüm restoran ve lokantaların işleri hisedilir derecede arttı."

Maltepe Küçükyalı'da faaliyet gösteren Mado'nun işletme yetkilisi Hacı Ali Çolak da, sigara yasağının kendilerini çok etkilediğine vurgu yaparak şunları söyledi: "Sabah müşterilerimizde yasak nedeniyle %50 oranında bir azalış oldu. Bu oranın daha da artacağını tahmin ediyorum. Sabahleyin işletmemize yalnızca kahve ve çay içmeye gelen birçok müşterimiz var. Çay, kahve içmek için gelen müşteri grubumuz, bize sadece keyif için geliyor. Eğer işletme olarak bir fincan çayı 3 TL'den ve bir fincan Nescafe'yi 5 TL'den veriyorsanız müşteriye sigara içme hakkını da vermeniz gerekiyor. Ayrıca bu tip müşteri portföyümüz, ciromuzun önemli bir kısmını da oluşturuyor. Devletimiz, altyapısı iyi oluşturulmuş ve havalandırma sistemi sorunsuz olan 'işletme içi özel alanlar için' bizim gibi işletmelere ruhsat verebilir diye düşünüyorum."

Adana'da faaliyet gösteren Anadolu Sofrası'nın firma yetkilisi Şevket Erden, insanların sağlığına yaralı olan bu uygulamanın, nereden bakılırsa bakılsın faydalı olacağının altını çizdi ve ekledi: "Ben, sigara kullanmayan sporcu bir insanım. Bu yasağı bireysel anlamda kesinlikle destekliyorum. Bu yasak sebebiyle işletmelerin sıkıntılar yaşayacağını da biliyorum. Değişimler her zaman sancılı olmuştur. Yürürlüğe giren sigara yasağı, insanımızın dolayısıyla toplumumuzun yararına olmuştur ve olacaktır. Bu yasak vesilesi ile insanlarımızın bir kısmının sigarayı terk edeceğine veya en azından azaltacağına gönülden inanıyorum."

Ben de Şevket Erden'in görüşlerine gönülden katılıyorum. Sigarasız toplumların daha sağlıklı düşünebileceklerine, bu sebeple de  faydalı şeyler üretebileceklerine yürekten inanıyorum. Fakat bugün için esnaflarımızın geneli çok zor günler yaşıyor. Sadece esnaflarımız değil aynı zamanda insanlarımız da zor bir dönemden geçiyor. Yetkililerimiz,  "sigaranın efkar dağıtma özelliğini de göz önünde bulundurarak" işletmelerimizin lehine bazı esneklikler gösterebilir diye düşünüyorum.