Sigortalılık için fiili çalışma zorunlu mudur?

Uygulamada bazı kişilerin, fiili olarak çalışmadığı halde Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirimi yapılarak sosyal güvenliğe ilişkin haklardan yararlandırıldığı görülmektedir. Ancak, sahte sigortalılık olarak da bilinen bu uygulamanın hukuki anlamda bir geçerliliği bulunmamaktadır. Ayrıca, bu durum gerek işverenler açısından gerekse sahte sigortalılar açısından bazı sıkıntılar ortaya çıkmaktadır. Bu yazımızda sahte sigortalılığın işverenlere ve sigortalılara ne gibi sıkıntılar yaşatacağına ve fiili çalışma olmaksızın bir kişinin nasıl sosyal güvenlik haklarından yararlanabileceğine değinilecektir. 

Öncelikle, sigortalı sayılmak için hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılmak gerekmektedir. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi'nin 18.02.2013 tarih ve E: 2013/917-K: 2013/2451 sayılı kararında da; sigortalılık niteliğinin taraflar arasında iş sözleşmesi ilişkisinin kurulması ve çalışmaya başlanması ile kazanılmakta olduğu, yazılı olarak düzenlenen veya sözlü olarak benimsenen sözleşme ile birlikte, sigortalılığın oluşumu yönünden eylemli (fiili-gerçek) çalışma olgusunun varlığının da kanıtlanmasının gerektiği belirtilmektedir.

Fiili olarak çalışmadığı halde SGK’ya bildirimi yapılan bir sigortalının bildirilen günleri iptal edilecektir. Ayrıca, sigortalı olarak ilk defa tescili yapılmışsa, sigortalı tescili de iptal edilecektir. Kişi eğer emekli olmuşsa, kendisine kurumca bağlanan aylık iptal edilecek ve yasal faizi ile kendisinden geri talep edilecektir. Kişi, fiili olarak çalışmadığı halde sigortalı bildiriminin yapıldığı dönemde SGK’nın finanse ettiği sağlık hizmetlerinden faydalanmışsa, Sosyal Güvenlik Kurumunca yapılmış söz konusu giderler de yasal faiziyle birlikte bu kişiden istenecektir. Ayrıca sahte sigortalılıkları bilgileri dahilinde yapılan kişiler hakkında Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunulacaktır. 

Sahte sigortalı bildirimi nedeniyle işverenlerin katlanması gereken sonuçların başında ise, Türk Ceza Kanunu gereğince Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunulması gelmektedir. Bunun dışında işverenin tutmakla yükümlü olduğu defter kayıtları ve ücret tediye bordroları geçersiz sayılacak, geçersiz sayılan her bir aya ait kayıtlar için de (defter ve bordro için ayrı ayrı) aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanacaktır. İşverenlerin sahte sigortalılar adına prim ödemesi yapmaları halinde, sahte sigortalılık SGK tarafından tespit edildiğinde bu primler işverene iade edilmeyecektir. 

Fiili olarak çalışmayan bir kimsenin sahte sigorta yoluna başvurmaksızın emekli olabilmesi ve genel sağlık sigortasından yararlanabilmesi, isteğe bağlı sigortalı olmasıyla mümkün olabilmektedir. İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için; Türkiye'de ikamet edenler ile Türkiye’de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından; zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak, kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak, 18 yaşını doldurmuş bulunmak, isteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle SGK’ya başvuruda bulunmak şartları aranmaktadır. Ayrıca, aylık en az asgari ücretin yüzde 32’si tutarında (bulunduğumuz tarih itibariyle 342.72 TL) prim ödenmesi gerekmektedir.