Şirketlerin 'mutfağından' ekonomiye baktı, 'Büyüme en az % 5 olur' dedi

Özlem Ermiş BEYHAN

İSTANBUL - Türkiye'nin pek çok büyük şirketinde çalışanların yemeğini pişiren Sofra Grup ekonomiyi ve istihdam verilerini 'mutfağından' izliyor. CEO Yaşar Büyükçetin "Ocak ayında inanılmaz bir düşüş oldu. Ama Şubat'ta hızla çıkış yaşadık. Mart ayında ise pik yaptı işler. Bu yıl en az yüzde 5 büyür ekonomi" diyor. Şirketi için hedefi ise çok daha iddialı. Türkiye'yi Compass dünyasında ilk 10 ülke arasına sokan Sofra, yeni şirket satın almaya sıcak baktığı bu yıl yüzde 30 büyüyecek.

Sofra Grup CEO'su Yaşar Büyükçetin, hizmet sektörünün kalbinde olan, ekonominin gerçeğini, masasına her gün gelen raporlardan takip eden bir yönetici. Büyükçetin krizin dip yaptığı 2008 kasımından bugüne mevcut işlerde yüzde 13 ila 15'lik artış olduğunu söylüyor. Büyükçetin, "Yani yeni işleri hariç bırakıp sadece mevcut işlere baktığımda istihdamda yüzde 15'e yakın artış olmuş. Bu, Türkiye'nin çok hızlı büyüyen ülkelerden biri olduğunu net olarak gösteriyor" diyor.
Sofra, günde 650 bin çalışanın öğle yemeğini hazırlıyor. Otomotivden tekstile, ilaçtan telekomünikasyona, okul ve hastanelere pek çok ilde farklı sektörlerde şirketlere hizmet veriyor. Dolayısıyla istihdamı da birebir izliyor. Büyükçetin, 2008 kasım ayında krizde dip noktanın göründüğünü, 2009 ortalarına doğru yakalanan ekonomik düzelmenin 2011 Ocak ayı dışında hız kesmeden sürdüğünü son iki ayda ise "pik" yaptığını anlatıyor.

Bana ekonomideki gidişi Ocak ayında sorsaydınız...

"Bana durumu 2011 sonunda ya da Ocak ayında sorsaydınız 2012'nin çok kolay geçeceğini düşünmediğimi söylerdim" diyor Büyükçetin ve görüşünün neden değiştiğini şöyle anlatıyor: "Geçen yıl Türkiye yüzde 8.5 büyüdü. Bu yıl ise yüzde 2-3 büyüme bekleniyordu o günlerde. Bu, freni çok ciddi kazıklamak demektir. Hızlı giden bir arabayı üçte bir hıza düşürdüğünüzü düşünün, takla atarsınız. Ama bunu yapmadılar allaha şükür. Benim gibi düşünen bütün yöneticiler o anlamda artık yıla daha pozitif bakıyor. Bu arada Ocak ayında çok keskin bir düşüş oldu işlerde, neredeyse durdu... Ama Ocak'taki inanılmaz düşüşten sonra Şubat'ta pik attı, Mart enteresan şekilde yükseldi yine. Ben bu gidişten yüzde 5'in üzerinde büyüme bekliyorum."

İlk 10'a girdik, global başkan beni sürekli arıyor

Sofra Grup'un düzenli olarak yüzde çift haneli büyüme rakamlarına imza attığını anlatıyor Büyükçetin. "Bu sayede 51 ülkede faaliyet gösteren Compass dünyasında 2008'lerde 25'inci sıradayken, şimdi ilk 10'a girmiş durumdayız" diyor. 2016 hedefi ise ilk 6...
Peki ilk 10'da olmak neden önemli? "Çünkü öncelikler listesine yükseliyor, üst yönetimin dikkatini çekiyorsunuz. Haftada bir beni arar global üst yönetim. Eskiden Avrupa başkanı ararken artık dünya başkanından direkt "Yaşar nasılsın" telefonu gelir... Bizim ülkemiz yükseliyorsa, artı değer üretiyorsa, o yatırıma yönelebilecek paradan ülkemize çekme imkanı doğuyor. 2011'de işte bunu yaptık, STFA'daki yüzde 50 hisseyi aldık, birkaç ay sonra yine cateringde büyük gruplandan Obasan'ı aldık."

Geçen yıl Sofra Grup, Compass'dan 250 milyon dolara yakın yabancı yatırımı Türkiye'ye çekmiş. "Ülkeye bakış çok iyi, gittiğimiz her ülkede çok olumlu bir tavır görüyoruz. Geleceğe ilişkin Türkiye ile ilgili beklentiler en üst seviyede. Bir zamanlar 'istikrarsız, yönetmesi zor bir ülke' olarak görülüyorduk. Bu yıl global yönetim kurulunda tek davetli ülke bizdik. O toplantıda bağımsız üyeler, başka şirketlerin CEO'ları vardı. Çok empatik dinlediler bizi..."

Bu yıl büyüme hedefi yüzde 30 yeni şirket alımı gündemde

Bu yıl için yine yüzde 30 büyüme hedefliyor Sofra Grup. Diyarbakır ve Batman dahil 71 ilde faaliyet gösteren bir şirket Sofra. Teşvikle yeni yatırım çekecek bu bölgede yeni yatırımları da yakından izliyor. "Nerede üretim varsa, hastane, okul varsa biz oradayız" diyor Yaşar Büyükçetin. Teşvikler paralelinde Doğu'da "kesinlikle" büyüyeceklerinin altını çiziyor ve devam ediyor: "İç Anadolu'da zaten büyüme çalışmalarımız sürüyor. Gaziantep ve Diyarbakır'da da ciddi bir büyüme süreci içindeyiz. Doğu ile Güneydoğu Anadolu arasındaki bölgede önemli bir hareketlenme var."

İnorganik büyümenin yanında organik büyümeye de sıcak bakıyor Sofra Grubu. "Yeni bir şirket satın alma planı var mı?" sorusuna Büyükçetin'in cevabı "Var" oluyor. "Yurtdışındaki toplantılarda Türkiye'nin potansiyelini çok iyi dile getiriyoruz. İnşallah beklemediğimiz, istemediğimiz bir şey olmazsa iş almaya sıcak bakıyoruz, yemek sektörü konsolidasyona açık bir sektör."

Sofra olarak her ay tüm Türkiye'deki aşçıbaşları ile toplantılar düzenlediklerini anlatıyor Büyükçetin. Peki hangi bölgedeki şirketler ne tip yemekler istiyor, nasıl bir ayrışma yaşanıyor? "İzmir'de yaz aylarında et demeyeceksin. Daha çok zeytinyağlı, otlar... Sunduğumuz menü bölgeden bölgeye değişiyor. Güneydoğu'da et ağırlıklı olmak zorundasınız. Ziraat Bankası'na da yemek veriyoruz biz. Genel müdürlükte 4 bin kişi çalışıyor. Her öğünde bir yöreye özel bir yemek bulundururuz orda, çünkü orası Türkiye'nin mozayiği. Ankara'da çalışırken yöre hasretini çekmesinler diye..."

8 milyar $'lık endüstriyel gıda pazarı kadar kayıt dışı var

Endüstriyel gıda sektörünün en büyük sorunu kayıt dışı... Yaşar Büyükçetin Türkiye'deki endüstriyel gıda pazarının 8 milyar dolar seviyesinde olduğunu tahmin ediyor. Peki kayıt dışının büyüklüğü ne civarda? "Bence en az bu kadar da bir kayıt dışı pazar var" diyor Büyükçetin ve devam ediyor: "Bu o kadar önemli ki... Bilmediğiniz o kadar gıda zehirlenmesi oluyor ki. Tarım Bakanlığı'nın denetimleri sıkılaştırması, özellikle küçük sermaye gruplarına yemek sağlayan şirketlere denetimin artırılması gerekiyor. Bu ülkeye yabancı sermaye gelsin istiyorsak, bu pazarın büyümesi gerekiyor. Bel altı, gayri ahlaki bir rekabetten bahsediyoruz. Ben tüm edimlerimi yerine getiriyorum, o getirmiyor, nasıl rekabet edeceksiniz? Burada uyarılması gereken asıl tüketiciler. Onların kayıt dışı işletmelerle çalışmaması gerekiyor."

Okullara da çok yemek veren Sofra'nın önemli bir tespiti de gençler arasında özellikle de genç kızlarda obezitenin çok arttığı yönünde. Yaşar Büyükçetin artık genç yöneticilerin sağlıklarına çok dikkat ettiğini, salata ağırlıklı beslenmeye başladıklarını, CEO'ların çoğuna da özel yemek çıktığını belirtiyor.

Toplantılar hangi günse, "Ben hep haftanın bu günü spor giyinirim" diyorum

Yaşar Büyükçetin çok rahat, delegasyonu seven, talepkar bir yönetici olarak anlatıyor kendisini. Röportaj sırasında spor kıyafetliydi ve tüm toplantılarında yaptığı gibi, "Haftanın bu günü hep spor giyinirim" dedi ancak 'itirafı' gecikmedi: "Hayır ben hep böyle giyinirim, rahat bir yöneticiyim."

Tam yeni bir konsept getirecekken...

Ekibini öve öve bitiremiyor. 5 yıldır Sofra'nın CEO'su Büyükçetin. 1956 İstanbul doğumlu.Yıldız Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü mezunu. Uzun süre P&G'de çalışan ve yönetim kadrosuna yükselen Büyükçetin 1994 yılında ayrılarak FedEx'i Türkiye'ye getirmiş. Daha sonra Türkiye'nin ilk lojistik şirketi olarak tanımladığı Cargotech'i kurmuş ardından 2001'de Koç Holding'e ilk şirket satan kişi ünvanını elde ederek Cargotech Lojistik'i TNT'ye satmış. 2005'te Realty World'ü Türkiye'ye getirmiş, 2 ylda şirketi hızla büyütüp 2007'de Garanti Koza'ya satmış. Tam ABD'ye gidip bu kez gıda ile ilgili yeni bir konsepti Türkiye'ye getirmeye hazırlanırken Sofra ile girişimcilikten profesyonel hayata geri dönmüş.

Yemek düşünce kodlarını açıyor

Yemek büyük bir tutku Büyükçetin için. "Yemek için dünyanın öte tarafına giderim. Dünyanın en iyi 50 restoranından 17-18'ine gitmişimdir."

Özellikle kabuklu deniz hayvanları üzerine yemeklerde usta olduğunu anlatıyor Büyükçetin. "Yemek yapmak, insanın düşünce kodlarını açıyor" diyor, sevgi katıldığında yemeğin lezzetinin de farklılaştığını anlatıyor.

Krizde salata barı kurduran krizden büyük hızla çıktı

"Meksika'dan, Japonya'dan aşçılar getirip şirketlerde sürekli dolaştırıyoruz. Bizim çalıştığımız şirketlerde her ay mutlaka bir gün 'Dünya Yemekleri Günü' yapılır. Yemek, çalışan motivasyonunu artırmak için çok önemli bir araçtır. Örneğin kriz döneminde birçok şirket menüleri daha ekonomik hale getirme talebiyle geldi. Ama birkaç şirket tam tersini yaptı. En fazla 30-40 kuruş fazla verdiler ama çalışanlarına "Bir kriz var ama biz sizin arkanızdayız" mesajı verdiler. Tek salata verirken krizde salata barı kurduk, açık yoğurt verirken kapalı yoğurt verdik. İnanılmaz bir geri dönüş aldılar sonra. Bu şirketlerden biri Vestel'dir. Bu bir bakış açısı, bu bakış açısı ile krizden büyük bir hızla çıktı bu şirketler."

Teşvikler, tahminlerin ötesinde yatırımı harekete geçirecek

"Teşviklerle Türkiye'nin iyiye gitme hali taçlandırıldı. Teşvikler doğrudan yabancı sermayenin ülkeye gelmesine çok ciddi katkı sağlayacak bence. Bunun da ötesinde milli sermaye, teşviğin iyi olduğu 3, 5 ve 6'ncı bölgelerde ciddi yatırımlara imza atacak, büyük bir devinime neden olacak diye görüyorum. Teşviğin katkısının tahminlerin çok ötesinde olacağını düşünüyorum."

Sınırda bir çatışma felaket olur

. Sınırda bir çatışma bizim için felaket olur. Böyle bir şeyi düşünmek bile istemiyorum. Şu anda batıyı bıraktık bu bölgeye bakıyoruz, Suriye'yi izliyoruz. Ama bakmamamız lazım, bizim işimize bakmamız lazım.

. 1 milyar aç var dünyada. Bu böyle süremez. Kapitalist sistem, aşağı doğru para basmak zorunda çünkü sistem kendini öldüremez. Savaş çıkacaksa petrol yüzünden değil gıda eksikliğinden çıkacak bence. 5 saniyede bir çocuk ölüyor Afrika'da. Biz konuşurken ölüyor çocuklar... Gıda üzerine makro düzeyde büyük ciddiyetle eğilmek gerek.

Çalışan sayısı 20 bine dayandı, yemek okulu kurmak için düğmeye bastı

Sofra Grup'un toplam 17 bin çalışanı var. Türkiye'nin en çok istihdamı olan 8'inci şirketi. Geçen yıl 3 bin kişiyi işe almış, bu yıl 2 binin üzerinde istihdam planlıyor şirket. Bütün okullarla çok sıkı bir ilişkileri olduğunu anlatıyor Yaşar Büyükçetin ve Sofra Yemek Okulu için çalışmaları da başlattıklarını açıklıyor. Türkiye'de en fazla gıda mühendisi çalıştıran şirketin Sofra olduğunu söylüyor Büyükçetin, okul için fizibilite çalışmalarının hızla devam ettiğini açıklıyor.