Siyasi partilerin ekonomi vaatleri 'gençleşti'

Türkiye'de 1 Kasım milletvekili seçimleri öncesi partilerin açıkladığı seçim beyannamelerindeki ekonomi vaatlerinde asgari ücret ve emekli aylıkları öne çıkarken, özellikle gençlere yönelik destekler de dikkati çekti. AK Parti, CHP, MHP ve HDP'nin seçim beyannamelerinde yer alan ekonomi alanındaki vaatler şu şekilde sıralandı:

AK Parti

AK Parti'nin seçim beyannamesine göre, tüm işçi ve Bağkur emeklilerine yıllık ilave bin 200 lira verilecek. Yüzde 15'ten yüzde 10'a indirilen Bağ-Kur sigortalısı esnafın emekli aylıklarından kesilen sosyal güvenlik destek primi kesintisi tamamen kaldırılacak. TOKİ eliyle emekliler uygun koşullarla konut sahibi yapılacak, bu çerçevede emeklilere 240 taksit şeklinde aylık 250 lira bedel mukabilinde konut sahibi olma imkanı sağlanacak.  

 7 Haziran seçim beyannamesinde bulunmayan asgari ücret zammı da yeni vaatleri arasında yer alan AK Parti, gelecek yıl için asgari ücreti bin 300 liraya yükseltme yönünde Asgari Ücret Tespit Komisyonu'na teklifte bulunacak. Ayrıca yapılan işin tehlike sınıfına göre, asgari ücrette farklılaştırılma sağlanacak. 

İşini kurmak isteyene 50 bin liraya kadar destek 

Genç işsizliğinin önüne geçmek için "ulusal genç istihdamı strateji belgesi" hazırlanacak. Gençlerin ortaöğretimden yükseköğretime geçişte eğitim ve kariyer planlamasına yardım edecek "kariyer merkezleri" kurulacak. Lise veya üniversiteden mezun olmuş gençlere iş ve kariyer konusunda yol gösterici destekler sunulacak.  

Kendi işini kurmak isteyen gençlere proje karşılığı 50 bin liraya kadar karşılıksız nakdi destek verilecek. Kendi işini kurmak veya geliştirmek isteyen gençlere 100 bin liraya kadar faizsiz kredi verilecek. Gençlerin kullanacakları 100 bin lira kredi için Kredi Garanti Fonu aracılığıyla yüzde 85 kefalet imkanı sağlanacak. Yeni iş kuran gençlere üç yıl boyunca gelir vergisi muafiyeti sağlanacak. İlk kez iş bulan her gencin maaşının bir yıl boyunca devlet tarafından karşılanması sağlanacak. Bu dönemde gençlerin iş başında eğitimi de temin edilerek beceri kazanmaları sağlanacak, işverenin de personel maliyeti düşürülecek. 

Üniversiteye giriş sistemi 'yeniden' gözden geçirilecek

Üniversite yurtlarının kapasitesi daha da artırılacak, standartları geliştirilmeye devam edilecek. Nihai olarak yükseköğrenimde müracaat eden tüm öğrencilere barınma imkanı sağlanacak. Lise veya üniversite mezunu gençlerin Genel Sağlık Sigortası (GSS) giderlerinin 2 yıl süreyle gelir testi yapmaksızın ve prim alınmaksızın devlet tarafından karşılanması sağlanacak. Gençlere ücretsiz internet erişimi imkanı getirilecek.  

İlk çocuk için 300 lira, ikinci çocuk için 400 lira...

Üniversiteye giriş sistemi gözden geçirelecek, yükseköğretime geçişteki sınavların yılda birden çok yapılması temin edilecek.Gençlerde evliliği teşvik edilmesi amacıyla destek modelleri (çeyiz hesabı) geliştirilecek. Annelere "doğum hediyesi" programı kapsamında, ilk çocuk için 300 lira, ikinci çocuk için 400 lira, 3 ve üzerinde çocuklar için 600 lira ödemenin yapılmasına imkan verecek hukuki ve kurumsal düzenlemeler yerine getirilecek. İşçi ve memur tüm çalışan kadınlara doğuma bağlı olarak ilk çocukta 2 ay, ikinci çocukta 4 ay, üçüncü ve üzeri çocukta 6 ay yarı zamanlı, tam ücretli çalışma hakkı ve çocuğun okula başlama yaşına kadar kısmi süreli çalışma hakkı tanınacak. Evde çocuk bakım hizmetleri yoluyla kayıtlı kadın istihdamı desteklenecek. Doğum nedeniyle ücretsiz izinde geçen sürelerin memuriyet kıdeminde değerlendirilmesini sağlanacak. Kadınların iş hayatında tutunmalarını kolaylaştırmak amacıyla kaliteli ve hesaplı kreş imkanları yaygınlaştırılacak. 

AB standartları göz önünde bulundurularak, babalık iznine ilişkin ilgili mevzuatta gerekli değişiklikler yapılacak. 

Anahtar teslimi fabrika binası 

Ekonomik ve sosyal politikalara uyum sağlamak, sade ve daha kolay uygulanabilir bir hale getirmek amacıyla "Yeni Vergi Usul Kanunu" çıkarılacak. 

Türkiye'nin 51 ilinde uygulanan yüzde 6 oranındaki işveren sigorta primi indiriminde esas alınan 10 işçi çalıştırma zorunluluğu kaldırılacak, bu imkandan 251 bin küçük işletmenin yararlanması sağlanacak. 

Emek yoğun sektörlerde yatırımcıların talebi halinde, sembolik bir kira bedeliyle, anahtar teslimi, karşılıksız fabrika binası yapılacak.  

Esnafa düşük faizli kredi uygulaması devam ederken, 30 bin liraya kadar faizsiz kredi desteği de verilecek. Basit usulde vergilendirilen esnafın yıllık 8 bin liraya kadar kazançlarından hesaplanan vergi alınmayacak. 

Otomotiv sektöründe, küresel pazarların ihtiyaçlarına yönelik özgün tasarım araçlarla markalaşma teşvik edilecek ve bu kapsamda yerli marka otomobil üretimi çalışmaları hızlandırılacak.  

Yatırım mallarının ve ara malların vadeli ithalatında Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF) oranını yüzde 6'dan yüzde sıfıra indirerek sanayicinin girdi maliyeti azaltılacak.  

Elektrikli araçlar için prototip batarya üretimi gerçekleştirilecek. 4,5 G mobil elektronik haberleşme altyapısına yönelik Ar-Ge çalışmalarını ve ekipmanlarının yurtiçinde üretilmesi teşvik edilecek.  5G mobil elektronik haberleşme altyapısına ilişkin Ar-Ge çalışmaları başlatılacak, Ulusal Genişbant Stratejisi hazırlanacak. 

Çiftçiye yem ve gübrede KDV kolaylığı 

Tarımda 2015 yılında nakit hibe desteklerinin tutarı 10 milyar liraya ulaşacak. Yemde ve gübrede KDV kaldırılacak. Genç çiftçilere proje karşılığı 30 bin lira karşılıksız destek verilecek. Genç çiftçilere proje karşılığı 30 bin lira karşılıksız destek verilecek. 

Polislerin 2200 olan ek göstergeleri 3000'e çıkarılacak.  

Enflasyon hedeflemesi, temel para politikası rejimi olmaya devam edecek. Enflasyon hedefleri, hükümet ve Merkez Bankası tarafından 3'er yıllık vadeler için belirlenecek. 

Kıdem tazminatı sisteminde yaşanan sorunların çözümü amacıyla sosyal taraflarla diyalog içinde mevcut durum tespiti ve mevzuat çalışması yapılacak. 

Köprü, metro ve otoyol projeleri

İstanbul 3. havalimanı, İstanbul-Bursa-İzmir (Körfez Geçiş Köprüsü dahil) ve Kuzey Marmara Otoyolu, Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Avrasya Tüneli'nin de aralarında bulunduğu çok sayıda projenin tamamlanması AK Parti'nin vaatleri arasında yer alırken, Kanal İstanbul Projesi ile Ankara-Niğde Otoyolu ile Ankara-Kırıkkale-Delice, Mersin-Silifke (Taşucu), Çiğli-Aliağa-Çandarlı ve Antalya-Alanya otoyollarının yapımına başlanmasının yanı sıra 3 katlı Büyük İstanbul Tüneli de hayata geçirilecek mega ulaşım projesi olarak dikkati çekti. İstanbul Boğazı'nın altından iki defa tünel yapmak yerine dünyada bir ilk olmak üzere tek geçişte tek tünel halindeki karayolu ve metro geçişlerini kapsayacak şekilde tasarlanan 3 katlı Büyük İstanbul Tüneli, günde 6,5 milyon vatandaşın kullanacağı toplam 9 farklı raylı sistemi birbirine bağlayacak, Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet köprülerinin trafiğine nefes aldıracak projenin, YİD modeli ile yapımına başlanacak.  

Yüksek hızlı tren projeleri sürecek. Milli Bölgesel Uçak yapımına başlanacak. Yerli uydu Türksat 6A'nın üretimi tamamlanacak, Türksat 4B fırlatılacak, Türksat 5A uydusunun yapımına başlanacak.  

CHP

CHP'nin ekonomik vaatlerine göre, Türkiye'nin yıllık ortalama büyüme hızı yüzde 6'ya çıkarılacak, yılda en az 1 milyon kişiye istihdam sağlanacak. 

İşsizlik yüzde 5'in, enflasyon yüzde 4'ün altına inecek, yurtiçi tasarruflar ve yatırımların GSYH'deki oranları kademeli olarak yüzde 30'a ulaşacak, cari açık sorunu 20 yılda ortadan kaldırılacak.  

Emekliye 2 maaş ikramiye

CHP, 7 Haziran seçimleri öncesinde asgari ücret ve emeklilere ilişkin vaatleri, yeni seçim bildirgesinde de yer aldı. Asgari ücret üzerindeki gelir vergisi kaldırılacak ve asgari ücret 2016 yılında net 1500 liraya çıkarılacak. 

Emeklilere Ramazan ve Kurban bayramlarında birer maaş ikramiye verilecek. Emekli aylıkları gıda ürünlerinin enflasyonuna göre artırılacak. Üç ayda bir 600 lira olarak ödenen 65 yaş aylığı 900 liraya çıkarılacak. 

 Kredi kartı faiz borçlarının yüzde 80'i silinecek 

Kredi kartı ve bireysel kredilerin faiz borçlarının en az yüzde 80'i silinecek, kalan borç yeniden yapılandırılarak 5 yıla yayılacak.  

Öğrenci kredisi borçlarını ödeyemediği için takibe alınanların borç faizleri, geliri olmayan vatandaşların genel sağlık sigortası prim borçları silinecek. 

Esnafa, ödediği yıllık vergi ve prim miktarı kadar sıfır faizli kredi kullandırılacak. 

Mazot yardımı 1,80 liraya revize edildi 

Başka gelir kaynağı olmayan ve asgari ücretin altında geliri olan çiftçilere, hane başına asgari ücret düzeyinde gelir garantisi sağlanacak. Çiftçilerin kredi borçları yeniden yapılandırılacak.  

CHP, 7 Haziran öncesi 1,50 lira olarak açıkladığı çiftçiye mazot yardımını ise doların değer kazanmasına bağlı olarak revize etti. Buna göre, çiftçi üretim amaçlı kullanacağı mazotun litresini 1,80 liradan alacak.

Yoksullara ücretsiz elektrik 

Doğalgaz ve petrol arama, üretim, iletim, rafinaj, dağıtım ve satış faaliyetlerini bütünleşik bir yapı içinde sürdürmek amacıyla BOTAŞ ve TPAO'yu, Türkiye Petrol ve Doğal Gaz Kurumu bünyesinde birleştirilecek. 

Yoksul 4 kişilik bir aile için aylık 230 kilovat/saat elektrik ücretsiz verilecek.  

Üniversite harçları kaldırılacak, "Lise Kart" verilecek 

CHP Aile Sigortası Programı kapsamında verilen eğitim yardımlarını üniversiteyi kazanamayan 18-20 yaş arasındaki yoksul gençler için devam ettirecek ve aylık 240 liraya kadar üniversiteye hazırlık desteği verecek. Maddi olanağı yetersiz olan tüm üniversite öğrencilerine karşılıksız eğitim bursu sağlanacak. 

Üniversite harçları tamamen kaldırılacak, gençlere ücretsiz yurt olanağı sağlanacak, yurtlarda ücretsiz geniş bant internet erişimi sağlanacak. 

Maddi durumu elverişli olmayan lise son sınıf öğrencilerine eğitim yılı içerisinde aylık 100 lira kişisel gelişim katkısı "Lise Kart" verilecek. 

Üniversiteden yeni mezun olmuş, iş arayan gençlere İŞKUR'a kayıtlı olmaları halinde 540 lira işsizlik desteği sağlanacak. 29 yaş altındaki üniversite öğrencilerinin yarı zamanlı çalışabilmesini kolaylaştırmak amacıyla, gelir vergisi ve sigorta primlerinin devlet tarafından karşılanması sağlanacak. 

Merkez Türkiye Projesi

Türkiye'yi dünyanın önemli bir lojistik üssü ve yüksek katma değerli üretimin merkezi yapacak "Merkez Türkiye Projesi" uygulamaya konulacak, proje çerçevesinde 20 yılda, toplam 200 milyar dolarlık yatırım gerçekleştirilecek, yaklaşık 2 milyon 200 bin istihdam sağlanacak. 

Aile sigortası destekleri kadınlara verilecek, çocuk destekleri gebelikle başlayacak, yeni iş kuracak kadın girişimcilere faturalı harcamaları karşılığında 33 bin lirası avans olmak üzere 88 bin lira hibe verilecek. Bireysel Emeklilik Sigortası'nda devletin katkısı kadınlar için yüzde 33'e çıkarılacak. Engellilere de yüzde 40 engellilik düzeyi için 400 lira, yüzde 60 engellilik düzeyi için 600 lira yaşam aylığı bağlanacak.  

MHP

MHP'nin seçim beyannamesine göre, 2016-2019 yıllarını kapsayacak birinci iktidar döneminde, yıllık ortalama yüzde 5,2 büyüme ve 2 milyon 800 bin yeni istihdam sağlanacak. 

Dönemin sonunda GSYH 1 trilyon dolara, kişi başına milli gelir 13 bin dolara, ihracat 230 milyar dolara erişecek. İstihdam yaklaşık 29,1 milyon kişiye ulaşacak.  

2020-2023 yıllarını kapsayan orta vadeli hedefte de yıllık ortalama yüzde 6,6 büyüme ve toplam 4 milyon 100 bin yeni istihdamın sağlanacak ve bu dönemin sonunda, GSYH 1,7 trilyon dolara çıkacak. Kişi başına gelir 20 bin dolara, ihracat 400 milyar dolara yükselecek. 

Her aileden en az bir kişiye iş sağlanacak, iş imkanı sağlanıncaya kadar 700 lira destek evin hanımına verilecek.  

Evi olmayan ailelere 250 lira kira yardımı yapılacak. Kamu arazileri yoksul vatandaşlara tahsis edilecek.  

Emekliye 2800 lira destek ödemesi

Emeklilere yıllık 2800 lira destek ödemesi yapılacak. 65 yaş aylığını 300 liraya yükseltilecek. 

Tarımda rekabet gücünü ve çiftçilerin gelirini artırmak için mazot, gübre, yem, elektrik gibi tarımsal girdilerden vergi alınmayacak. Mazot 1 lira 75 kuruştan verilecek. 

Asgari ücreti net bin 400 liraya çıkarılacak. Asgari ücretlilere, büyük şehirlerde aylık 100 lira ulaşım desteği verilecek. Asgari ücretin tamamı vergi dışı bırakılacak. 

Şoför esnafın alacağı ticari araçtan vergi alınmayacak, yük ve yolcu taşımacılığı yapan esnafa vergisiz akaryakıt imkanı sunulacak. 

2016 yılında, okullardaki öğretmen açığını gidermek için 40 bini şubat ayında olmak üzere 120 bin öğretmen atanacak.  

Asayişin temini ve terörle mücadele kapsamında, emniyet teşkilatında terörle mücadele timi, kent timi ve gece güvenlik görevlisi olarak çalışmak üzere 60 bin personel alınacak.  

Kırsal kalkınma projesi apsamında, kamuya 30 bin ziraat, orman ve maden mühendisi ile turizmci ve veteriner hekim alınacak. Sağlık hizmetlerindeki etkinliği artırmak için 25 bin sağlık personelinin atamasını yapılacak.  

Engelli kontenjanındaki eksik kapatılacak, 20 bin engellinin ataması gerçekleştirilecek. Ayrıca, kamu yönetiminde etkinliği sağlamak ve insangücü ihtiyacını gidermek amacıyla çeşitli meslek dallarında 100 bin genç işe alınacak. 

İşsiz gençlerin GSS borçları silinecek 

İşsiz gençlere çıkarılan genel sağlık sigortası prim borçları silinecek, aileleri sağlık sigortasından yararlandırılacak.  

Her öğrenciye öğrenim süresince başarılı olmak kaydıyla 10 bin liraya kadar yükseköğrenim kuponu verilecek. Evlenecek gençlere 10 bin lira tutarında, faizsiz kredi sağlanacak.  

Askerlik hizmetini yerine getiren gençlere, iş kurabilmeleri amacıyla, yarısı hibe olmak üzere 50 bin liraya kadar girişimcilik kredisi verilecek.  

Askerlik süresi, prim ödemeksizin emeklilik hizmetine sayılacak. Askerlerin ailelerine yapılan yardım aylık 500 liraya çıkarılacak. 

Aylık 200 kilovatsaatin altında elektrik tüketen ailelere yüzde 75 indirim uygulanacak. 

Engelli ve engelli yakını aylığı 400 liraya, ağır engelli aylığı 600 liraya çıkarılacak. Gazilere 3600 günde emekli olabilme hakkı verilecek.  

Şeref aylığı 1400 liraya yükseltilecek ve geliri olsun olmasın muharip gazilerin hepsine aynı tutarda ödenecek. 

Kamuda çalışan taşeron işçiler, 4/C'liler, vekil, sözleşmeli ve geçici statüde çalışanlar kadroya alınacak. 

HDP

HDP'nin seçim bildirgesine göre, "Temel Güvence Paketi" ile her eve, her ay 10 metreküp su, 180 kilovat/saat elektrik ücretsiz verilecek, ısınma desteği sağlanacak. 

Mülkü olmayan kiracılara 250 lira kira desteği verilecek. Çocuklara,  gençlere, engellilere ve emeklilere toplu taşıma ücretsiz olacak. 

Az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi

Yerel yönetimlerin de sunduğu bu kamusal hizmetler merkezi bütçe tarafından finanse edilecek. Tüketim kotalarının üzerindeki kullanımlar ücretlendirilecek. 

Kredi kartı borçları, borçlular lehine yapılandırılacak. Kredi kartı faiz oranları düşürülecek. 

Artan oranlı gelir vergisi tarifesi yeniden düzenlenecek. Az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi alınacak. Dolaylı vergilerin vergi gelirleri içindeki payı düşürülecek. 

Ev kadınlarına emeklilik hakkı

Kadın ekonomik olarak güçlendirilecek. Ev içi emeği sosyal güvenlik içine alınacak, ücretsiz ev işçileri olan "ev kadınlarına" emeklilik hakkı sağlanacak. 

Savunma ve güvenlik harcamaları azaltılacak ve etkin bir biçimde halkın denetimine tabi tutulacak. Savunma Sanayi Fonu bütçeye katılarak denetime açık hale getirilecek. Örtülü ödenek kaldırılacak. 

Küçük çiftçilerin üretim girdilerinden, kullandıkları mazot ve gübreden vergi alınmayacak. Su ve elektrik küçük çiftçilere ücretsiz verilecek. Üretici küçük köylülerin elektrik borçları silinecek. 

Madencilik alanındaki yasa ve mevzuat sendikaların, odaların, üniversitelerin görüşleri alınarak yeniden düzenlenecek. Özelleştirme, taşeronlaştırma ve rödovans uygulamasına son verilecek. Madenler kamu tarafından işletilecek. 

Emekliye 2 bin lira

HDP daha önce bin 800 lira olarak açıkladığı asgari ücreti ve emeklilerde en düşük aylığı da 2 bin lira olarak revize etti. Ayrıca işçilere yıllık en az bir ay ücretli izin hakkı tanınacak. Kıdem tazminatı hakkı korunacak ve geliştirilecek. Emekliler için gerçek anlamda intibak yasası çıkarılacak ve ücret eşitsizliği giderilecek. 

İstihdamı artırmak ve çalışanları korumak için resmi haftalık çalışma süresi ücret kaybına sebebiyet vermeden haftalık 35 saate düşürülecek. 

Gençlere her ay 200 lira 

HDP'nin seçim bildirgesine göre, 18 yaşına kadar çocuk ve gençlere, engellilere ve emeklilere toplu taşıma ücretsiz olacak.  

Gençlerin çalışma hakkı güvence altına alınacak. Güvencesiz ve düşük ücretlerle çalışma koşullarına son verilecek. 

HDP, 15-25 yaş arası istisnasız tüm gençlere, her ay 200 lira iletişim ve ulaşım desteği sağlanmasını vadetti. "Genç Yaşam Kartı" uygulamasını hayata geçirmeyi taahhüt etti.